Donzige klaproos: Marokkaanse papaversoort ontdekt in Ukkel

Tussen de straatstenen van Ukkel groeit een nieuwe papaversoort die oorspronkelijk uit Marokko komt: de donzige klaproos. Te herkennen aan de dichtbehaarde, oranje bladeren.

De klaproos of papaver groeide uit tot hét symbool van 11 november, zodanig zelfs dat ze in het Verenigd Koninkrijk weleens over Poppy Day spreken als het over wapenstilstandsdag gaat. Op de slagvelden tijdens de Eerste Wereldoorlog stonden immers veel klaprozen in bloei, onder meer in Vlaanderen – zoals beschreven in het gedicht 'In Flanders Fields' van John McCrae.

Ooit werd gedacht dat klaprozen groeiden op plaatsen waar mensen gedood waren en dat hun bloed door de plant werd opgenomen in de bloembladen, maar de waarheid is prozaïscher. “De zaden van de klaproos behouden onder de grond erg lang hun kracht om te ontkiemen en komen pas uit als ze aan licht worden blootgesteld,” legt expert Roosmarijn Steeman van Natuurpunt uit. “Doordat de grond omgewoeld werd toen het gebied in een slagveld veranderde, konden de zaden kiemen en verschenen overal klaprozen.”

De plantjes bloeien vandaag voornamelijk op verstoorde terreinen als akkers, bouwterreinen, spoorwegen en begraafplaatsen. “Eigenlijk zijn klaprozen onkruid, maar de bloemen worden vaak gespaard bij het wieden,” zegt Steeman, die daarom lachend spreekt over het “meest geliefde onkruid”.

Er bestaan verschillende soorten, maar de grote klaproos komt het meest voor. Haar bloemen zijn elegante verschijningen, met hun knalrode kleur en zijdeachtige blaadjes. Een andere opvallende soort is de slaapbol, Papaver somniferum, waaruit maanzaad en opium wordt gewonnen.

Koudeschok

De grote klaproos wordt nu als typisch gezien voor onze streken, maar komt oorspronkelijk uit het Middellandse Zeegebied. Pas honderden jaren geleden raakte ze ingeburgerd in Vlaanderen en Brussel. Hoewel de omstandigheden nu heel anders zijn, lijkt dat proces zich te herhalen met een ander lid van de papaverfamilie: de donzige klaproos.

“Die komt oorspronkelijk uit Marokko,” zegt Steeman. “Het is een soort die vooral opduikt in steden, omdat ze houdt van warmere temperaturen. Ze groeit meestal tussen straatstenen of stoeptegels.” Ze werd als tuinplant gekweekt en verwilderde vermoedelijk. De eerste waarneming van de donzige klaproos in Brussel dateert van 2020, in Sint-Lambrechts-Woluwe. Dit jaar werd de soort al op twee plaatsen gespot in Ukkel. Het grote uiterlijke verschil met de grote klaproos is de kleur van de bloem, oranje in plaats van rood.

Behalve de donzige klaproos lijkt nog een andere soort, de schijnpapaver, de oversteek gemaakt te hebben. Misschien is dat maar schijn, stelt Steeman. “Het is een twijfelgeval, mogelijk is er sprake van verwarring met andere soorten bij die waarnemingen.”

Normaal gezien bloeien klaprozen enkel in de zomer, tot rond augustus. Maar omdat het dit jaar voorlopig nog niet echt koud wordt, staan ze uitzonderlijk nog altijd in bloei in de aanloop naar 11 november. Wie volgend jaar zelf klaprozen in zijn tuin wil zien bloeien, doet er goed aan om ze in deze periode te zaaien. Om te kunnen kiemen, heeft het zaad een periode van koude nodig, een soort koudeschok als stimulans.