Studie ondergrondse afvalcontainers: 'Sluikstorten wordt een uitdaging'

Moet Brussel overschakelen op huisvuilophaling via ondergrondse containers? Het Gewest lanceerde een studie, waarvan de eerste resultaten bekend zijn. “Ik denk dat we naar zo’n systeem zullen evolueren,” zegt bevoegd minister Alain Maron (Ecolo).

Dat veel Brusselse wijken er te smerig bij liggen, daar is iedereen het over eens. Maar wat doe je eraan? Steeds meer partijen pleiten ervoor om het huidige ophaalsysteem met vuilniszakken te vervangen door een netwerk van ondergrondse containers, waar bewoners hun gesorteerde afval kwijt kunnen op elk moment van de dag. Het systeem vermijdt een (twee)wekelijkse afvalberg op het trottoir, die ook nog eens sluikafval en ongedierte aantrekt.

De Brusselse regering beloofde bij haar aantreden om de overschakeling op containers te bestuderen. De eerste tussentijdse resultaten van die studie zijn nu bekend. Het gaat om een analyse van zes Europese steden die vandaag al op grote schaal met – vaak ondergrondse – containers werken: Antwerpen, Hamburg, Porto, Barcelona, Firenze en Rotterdam.

Ondergrondse containers hebben enkele duidelijke voordelen in de steden in kwestie. Zo blijken ze een flexibele en comfortabele oplossing, waar vooral bewoners van een klein appartement van profiteren. In plaats van vijf verschillende zakken te zien aanzwellen, kunnen ze op elk moment bij zo’n container terecht.

Een tweede troef is de grote capaciteit van ondergrondse containers (zeker als ze over een compressiesysteem beschikken), gecombineerd met een kleine voetafdruk boven de grond. Die maakt ze bijzonder geschikt voor dichtbevolkte gebieden. De vuilniszakken verdwijnen er van het trottoir, dat zo netter wordt en waar ook meer plaats ontstaat voor voetgangers.

200 miljoen euro

Tegenover de voordelen staan ook een aantal beperkingen en problemen. Zo blijkt het een helse klus om de plekken voor containers te bepalen. Het liefst bevinden die zich tussen de 50 en 150 tot 200 meter van de woonst van de gebruiker. Maar de stedelijke ondergrond wordt vandaag al druk gebruikt, waardoor heel wat locaties wegvallen. “Bovendien concurreer je ook met heel wat andere functies,” zegt milieu- en netheidsminister Alain Maron: “Vergroening van straten, fietsboxen, laadpalen, parkeerplaatsen. In de praktijk zal zo’n container bijna altijd komen waar nu een parkeerplaats is, niet iedereen zal dat leuk vinden.”

De overschakeling naar een systeem met ondergrondse containers is ook duur. “Als je het principe in heel Brussel wil uitrollen moet je 3.000 tot 4.000 locaties hebben met telkens vier containers (pmd, papier, organisch en restafval, red.), goed voor 12.000 tot 16.000 containers,” zegt de minister. “Als je daar nog de aanpassing van het wagenpark bijtelt, zit je toch aan een investering van circa 200 miljoen euro.” Daartegenover staat dat de personeelskosten een kleiner aandeel uitmaken van een ophaalsysteem met containers dan bij de ophaling via vuilniszakken.

De voorgaande nadelen betreffen enkel de introductie van het systeem. Zodra er een netwerk is, blijkt vooral het sluikstorten naast de containers een terugkerend probleem, een fenomeen dat in Nederland 'bijplaatsing' wordt genoemd. Elke van de zes steden kreeg er minstens op enkele plaatsen mee te maken en Antwerpen doekte om die reden zelfs enkele ‘sorteerstraten’ op.

Wijken die al voor de komst van ondergrondse containers met sluikstorten kampten, hebben daar doorgaans ook mét containers gewoon nog flink last van. Camerabewaking (in Rotterdam worden sluikstorters automatisch gedetecteerd) en goede verlichting van de containers kunnen een deel van de oplossing zijn, net als een degelijke analyse van de redenen waarom mensen er sluikstorten.

Daarnaast blijkt het afval in ondergrondse containers doorgaans ook wat minder goed gesorteerd dan op plekken waar met individuele zakken wordt gewerkt, zoals vandaag in Brussel.

Een tweede fase van de studie bestudeert nu de gevolgen voor Brussel van een eventuele overschakeling op een containersysteem.

Doe het goed

Maron toont zich alvast voorzichtig positief over een containersysteem. “Ik denk dat we in de toekomst naar zo’n systeem zullen evolueren, de beslissing is voor de volgende regering. Alleen is het dan wel kwestie om de basisdoelen van ons netheidsbeleid te blijven bewaken: we willen minder afval produceren, sorteren moet nog beter en we streven naar een nettere openbare ruimte." Als we ondergrondse containers invoeren en daardoor minder goed sorteren, heeft het geen zin, vindt Maron. "Barcelona is om die reden net afgestapt van containers in sommige wijken.”

De eerste studieresultaten tonen voor Maron vooral dat veel afhangt van de manier waarop zo’n containernetwerk wordt aangepakt. “Politici van de MR, PTB of Vooruit hanteren hierover een simplistisch ‘Y a qu’à…’-discours (‘Je moet toch gewoon …’). Maar de praktijk in andere steden toont dat je het ook echt goed moet doen. Bewoners hebben begeleiding nodig als je overschakelt, wellicht met fysieke stewards bij de containers. De containers moeten op de juiste plaats komen en er zal een goede opvolging van het sluikstorten nodig zijn.”