Buurtbewoners willen noordelijke metro 3 schrappen: ‘Stop deze ramp’

Vrees voor instortingsgevaar, een negatief effect op de rest van het MIVB-net en veel te duur. Tijdens de overlegcommissie van de gemeente Schaarbeek hebben inwoners een uitgebreid palet aan argumenten ingezet om metro 3 een halt toe te roepen. “De geloofwaardigheid van het project is helemaal verdwenen.”

Bijna twee weken geleden liep het openbaar onderzoek naar de vernieuwde vergunningsaanvraag voor het noordelijke deel van metro 3 af. In het gemeentehuis van Schaarbeek heeft bouwheer Beliris de wijzigingen van het project dinsdagnamiddag voorgesteld aan de overlegcommissie, bijgewoond door enkele tientallen verontruste burgers. Beliris moest de plannen hertekenen nadat de vorige bouwaanvraag een gunstig advies kreeg onder voorwaarden.

Zo vroeg de gemeente Schaarbeek, waar vier van de zeven stations van het noordelijke tracé komen, om de voetgangersbrug aan Verboekhoven te schrappen. Aan die eis werd tegemoetgekomen. Ook het metrostation onder het Liedtsplein werd hertekend. Daar is voortaan sprake van één metrotoegang in plaats van twee. Verder is het waterzuiveringsstation aan het Noordstation herwerkt, komen er meer fietsenstallingen aan sommige metrostations, wordt de openbare ruimte bovengronds hier en daar anders aangepakt en worden de publieke toiletten buiten de gecontroleerde zones van de stations gehouden.

‘Schandalig’

Tijdens het openbaar onderzoek dienden meer dan tweehonderd burgers een bezwaarschrift in tegen het project. Een honderdtal daarvan had gevraagd om het woord te krijgen, waarvan er ongeveer vijftig zijn opgedaagd. “Dat een overlegcommissie over zo’n belangrijk project op een dinsdagmiddag wordt georganiseerd, is schandalig,” reageert Pascal, een inwoner van Evere, waar drie metrostations gepland zijn.

Hij is net als veel andere aanwezigen allesbehalve tevreden gesteld met de presentatie door Beliris. “We zien maar weinig details. Ik zou bijvoorbeeld graag meer willen weten over de financiële impact van dit project op onze eigendommen. Hoeveel gaan die nog waard zijn tijdens en na de werken? Ik vrees dat jullie de bouwheer een blanco cheque gaan geven.”

Ook Brussels parlementslid voor Ecolo Isabelle Pauthier is niet opgezet met de manier waarop het licht gewijzigde metroproject wordt voorgesteld. Zij heeft het over een “schandalige presentatie.” “Er wordt niets gezegd over de uitdagingen en de inzet van zo’n project. Kijk maar naar de impact op de Stalingradwijk. We spreken hier van minstens zeven jaar werken voor zeven stations, met hinder in de vorm van stof, lawaai en omleidingen, waarop jullie zeggen dat we terechtkunnen op een groen telefoonnummer,” aldus Pauthier.

“Ik ben bezorgd om de handelaars en andere mensen die net als mij geïnvesteerd hebben in de wijk,” vult Catherine, die al vijftig jaar in de buurt rond het Colignonplein woont, aan. “Het duurt lang om aan een sterk sociaal weefsel te werken, maar het kapotmaken kan heel snel. We weten eigenlijk niet hoelang de werf onze handel zal bedreigen.”

‘Graven zonder geld’

“Ik maak me ook zorgen over hoe de metro, die dertig meter onder mijn huis zal lopen, mijn eigendom zal aantasten,” gaat Catherine verder. “En jullie reppen met geen woord over de mogelijke stabiliteitsproblemen, waarover we wel van alles in de pers lezen,” aldus Pauthier nog. Voor het spoortraject van metro 3 zal onder het negentiende-eeuwse gemeentehuis van Schaarbeek aan het Colignonplein gegraven moeten worden.

Daarover had de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen eerder dit jaar een kritisch advies gegeven. De vrees bestaat dat het beschermde gemeentehuis eenzelfde lot beschoren is als het Zuidpaleis, dat door stabiliteitsproblemen ontmanteld moet worden. Volgens Beliris is die vrees onterecht, omdat de ondergrond van het Zuidpaleis verschilt van het Colignonplein, maar zo goed als alle aanwezige burgers maken zich zorgen over die situatie.

“Wij hebben alle redenen om ongerust te zijn over de geotechnische moeilijkheden onder deze architecturale parel van de negentiende eeuw, gezien de situatie aan de Stalingradlaan, maar ook de werken aan het Noordstation liggen door problemen al bijna een jaar stil,” zegt Schaarbekenaar Melissa, die aan het Colignonplein woont. Volgens haar moet de techniek waarbij de ondergrond bevroren wordt om de stabiliteit te verzekeren overal worden toegepast, en niet alleen onder het gemeentehuis. Maar liefst ziet zij het project stopgezet worden. “Voor de publieke opinie is de geloofwaardigheid van dit project helemaal verdwenen. Voor de inwoners is het een catastrofe. Het is tijd om deze ramp te stoppen. Jullie willen gaten graven zonder dat jullie er zeker van zijn dat daar geld voor is.”

‘Onbetaalbaar’

Want ook daarover zijn alle aanwezige burgers die een bezwaarschrift hebben ingediend het eens: het metroproject is veel te duur geworden. De nieuwe lijn zal meer dan 4,4 miljard euro kosten, twee keer zoveel als oorspronkelijk geraamd. Bovendien vrezen tegenstanders dat de kosten nog fors zullen toenemen, onder meer door mogelijke technische moeilijkheden. Dat terwijl Brussel kampt met een grote schuldenberg, waardoor Standard & Poor’s vorige week nog de rating van het Brussels Gewest verlaagd heeft. “We zitten op twee stapjes van een rommelrating, le bordel,” aldus Chaim, een inwoner van de Noordwijk. “Dit project zit vast in een tunnelvisie. Het is volslagen onbetaalbaar.”

“We zitten met veel urgentere problemen die we met het geld voor het metroproject zouden moeten aanpakken,” zegt een andere buurtbewoner. “Denk aan de klimaatcrisis – in plaats van bomen te kappen voor de nieuwe metro moet er net meer groen komen – maar ook migratie, dakloosheid, veiligheid en jongerenwerkloosheid eisen een veel dringendere aanpak, terwijl Brussel met begrotingstekorten blijft kampen. Hoe zullen Brusselaars binnenkort leven als er geen geld is voor urgente problemen? Waar zal Brussel op lijken in 2040?”

‘Verdoken auto-initiatief’

“Het is een gevaarlijk project dat de Brusselse financiën in gevaar brengt,” besluit politica Isabelle Pauthier. “Ik hoop dat de werf niet eens wordt opgestart.” Daarvoor krijgt ze een luid applaus van de zaal. Wie niet tegen metro 3 is om financiële redenen of door de onzekere impact van de werf, denkt dan weer aan de bomen die gekapt zullen worden, huizen die onteigend moeten worden of de gevolgen op de mobiliteit en de rest van het MIVB-net. “Tram 55 zal geschrapt worden en met de metro krijgen we minder haltes. Dat betekent een verslechtering van de mobiliteit, vooral voor kwetsbare mensen,” aldus Schaarbekenaar Alain.

Net als veel andere tegenstanders zou hij liever meer tramlijnen zien, al is dat volgens de MIVB geen alternatief voor de nieuwe metrolijn. Anderen hekelen het gebrek aan plannen voor randparkings. “De nieuwe metro is geen oplossing voor onze mobiliteitsproblemen als de bovengrond vol met auto’s blijft. Het is absurd dat we geen flankerende maatregelen zien en het is een mythe dat mensen automatisch de auto gaan laten staan om de metro te nemen,” aldus buurtbewoner van de Noordwijk Chaim. “Ik zie geen intentie om dit waanzinnige project te financieren met een stadstol of rekeningrijden. Dan is er hier geen sprake van een modal shift, maar een verdoken auto-initiatief van een regering die geen keuzes durft te maken.”

Het advies van de overlegcommissie, waarin naast de gemeenten Schaarbeek, Evere, Brussel-Stad ook verschillende gewestelijke administraties zetelen, wordt binnen enkele weken gepubliceerd.