Gatz wil publiek-private samenwerking voor noordelijk deel metro 3: ‘Enige weg uit impasse

Brussels minister van Financiën Sven Gatz (Open VLD) stelt een publiek-private samenwerking voor om de noordelijke uitbreiding van de metro in de hoofdstad uit haar budgettaire impasse te krijgen. In die constructie wordt betaling van het project over dertig jaar gespreid.

"Het is te laat om terug te komen op de eerste fase van het project, die de stations Albert en Noord met elkaar verbindt. Ik bereid een begrotingstechniek voor waardoor we de tweede fase, Noord-Bordet kunnen laten bewegen", zo zei de minister donderdag aan BX1. Die houdt in dat de schuldenlast die verbonden is met het project, uit het tekort op de begroting wordt gehaald dat Europa toelaat.

Volgens Gatz zit die tweede fase nu namelijk helemaal vast, “want die is te duur.” Die werd aanvankelijk begroot op 800 miljoen, en dat was al meer dan de oorspronkelijk geschatte 600 miljoen. “Nu is het 1,9 miljard, wij vielen van onze stoel bij die verdubbeling. Maar dat komt omdat bedrijven het als een risicovol project zien. Die kost rekenen ze door”, zo legt de minister uit. De totale kostprijs van de nieuwe metrolijn 3 wordt nu zelfs geschat op 4,7 miljard euro.

Dertig jaar

Voor Gatz moet die bouwkost behapbaar worden gemaakt. Zijn voorstel komt erop neer dat de betaling van het project over dertig jaar wordt gespreid via een samenwerking tussen overheid en privé. "We zitten daarvoor rond de tafel met de Europese Commissie en de Europese Investeringsbank. We maken de vergelijking met projecten in Dublin, Barcelona en Londen", zegt Gatz.

Eerder al had Gatz naar Parijs verwezen, waar met een Design Build Finance and Maintain constructie (DBFM) is gewerkt voor de metro.

Aan een pps-constructie hangt dan wel een prijskaartje vast in de vorm van een commissie, maar die constructie heeft volgens de liberale minister wel het voordeel dat ze het project verteerbaar maakt. Een eventuele beslissing komt uiteindelijk de volgende regering toe. “Ik doe nu enkel de voorbereiding”, zegt Gatz aan BRUZZ.

Voor de haalbaarheid van zijn voorstel baseert Gatz zich op een studie van de Europese Investeringsbank. De Europese Investeringsbank voorzag in december al een lening van 475 miljoen euro voor het project. Volgens die studie is een pps-constructie realistisch onder voorwaarden, en zou het Gewest het grootste deel van het risico op zich moeten nemen.

60 à 70 miljoen per jaar

Het grote voordeel van het plan om de kost te spreiden over dertig jaar is dat de bedragen draagbaar blijven voor de Brusselse begroting: “Ongeveer 60 à 70 miljoen per jaar”, schat Gatz. “Het is zoals het kopen van een huis” zo vergelijkt hij: “Mensen vinden het ook normaal dat ze dat op twintig of vijfentwintig jaar afbetalen.”

Volgens de studie zijn er twee grote obstakels voor privépartners; ten eerste de grote omvang van de werf, het project zou namelijk twee keer zo veel kosten als de huidige grootste publiek-private samenwerking in België. En de tweede hindernis zijn de grote risico’s gelinkt aan dit project. Die ontstaan omdat de werken vooral ondergronds plaatsvinden in een dichtbevolkte stedelijke context.

Gatz geef toe dat er extra kosten vasthangen aan het zoeken van een private partner: “Die dragen een deel van het risico en zullen daarvoor een vergoeding vragen.” Maar volgens hem is dat te verkiezen boven de tweede fase volledig met publiek geld financieren: “Dat is helemaal niet bevorderlijk voor de schuldgraad van het Gewest. Die moet dan op een kortere tijd afgelost worden en gaat zo nog meer op de begroting wegen.”

Verdeling van het risico

“De verdeling van het risico wordt cruciaal, dat blijkt ook uit de problemen die fase 1 ondervindt aan het Zuidpaleis en het Noordstation”, zo denkt Gatz. Voor een pps-constructie moet je ook bedrijven vinden die bereid zijn om in het project te stappen. “Om dat mogelijk te maken is het logisch dat het Gewest dan een groter stuk van het risico op zich neemt.”

Het voorstel valt ook op omdat, toen het project Metro 3 voor het eerst werd voorgesteld, ook als sprake was van een publiek-private samenwerking. “Zoals ik het heb begrepen was dat toen niet mogelijk door de strenge Europese begrotingsregels. Die zijn nu een stuk versoepeld om grote infrastructuurwerken mogelijk te maken”, zo legt Gatz uit.

Bijlenen voor Zuidpaleis

Volgens de Brusselse minister van Financiën is de eerste fase, die ondertussen al in aanleg is, wel al volledig gefinancierd. Behalve de bijkomende kosten door de problemen bij het Zuidpaleis en het Noordstation. “Maar de volgende Brusselse regering kan daarvoor nog een schijf van 475 miljoen euro ontlenen bij de Europese Investeringsbank aan gunstige voorwaarden.”

Een tweede, uitgebreidere studie over Noord- Bordet moet klaar zijn in het voorjaar van 2025, zodat de volgende Brusselse regering in de zomer van dat jaar een definitieve beslissing over Fase 2 kan nemen.