Kinderen en volwassenen op straat tegen lerarentekort: ‘Situatie is dramatisch'

Honderden leerlingen, leerkrachten en ouders van een twintigtal Brusselse basisscholen hebben vandaag luid geprotesteerd tegen het lerarentekort. Als scholen willen vermijden dat er nog meer klassen sluiten, zijn er dringend meer middelen en maatregelen nodig. “Leerkrachten die vandaag aan het werk zijn, houden dit niet langer vol.”

“S-O-S, wij willen les!” De kinderen van basisschool Voorzienigheid in Anderlecht schreeuwen het woensdagochtend uit op het voetpad. Ze protesteren, met minstens evenveel vurigheid als de boeren gisteren, tegen het lerarentekort dat ook hun schooltje van ongeveer 160 leerlingen treft. “Bij ons staan er nu ongeveer 51 lestijden open, goed voor tweeënhalve voltijdse leerkrachten. Dat betekent dat we al langer niet meer over langetermijnvisie en doelstellingen spreken, maar van hoe we dit dagelijks moeten oplossen,” legt codirecteur Mohammed Alsaftawi uit. “We praten niet meer over kwalitatief onderwijs. Dat we dat niet kunnen garanderen betekent dat er iets grondigs mis is. De situatie is dramatisch.”

Enkele weken geleden stonden de leerkrachten nog op het trottoir om een signaal te geven dat het zo niet verder kan. Een tekort van meer dan twee voltijdse leraren voor een schoolteam van een twintigtal mensen, dat vraagt grote inspanningen van wie wel aan boord blijft. Vandaag is ook een tiental ouders opgedaagd om de leerkrachten te steunen en het tekort aan te klagen. “Na hun actie vonden wij als ouders dat wij ons ook moesten tonen. Zodra iemand wegvalt is er meteen chaos op de school en dat blijft maar duren. Elke dag zijn hier nieuwe brandjes te blussen,” zegt Peter Van den Broek, ouder van één leerling op de school.

De oudergroep van de Voorzienigheidsschool overwoog om zelf een protestactie op te zetten, maar kwam dan te weten dat een twintigtal Nederlandstalige gemeentescholen van Molenbeek, Brussel-Stad en Anderlecht vandaag zouden staken. Het werk helemaal neerleggen doet Voorzienigheid niet, maar over een protestmars naar het Martelaarsplein twijfelde de directie geen seconde, alhoewel de katholieke school deel uitmaakt van een ander onderwijsnet dan de gemeentescholen. “Ik ga eerlijk gezegd niet akkoord met het verhaal van drie aparte onderwijsnetten. Ik ben afkomstig van de Gazastrook en daar is er alleen maar het ministerie van onderwijs. Met de verschillende netten zitten we ver van de essentie; ik zie het onderwijs als één geheel,” vertelt Alsaftawi.

“Die netten kosten ons ontzettend veel tijd, energie en geld, terwijl die budgetten veel beter geïnvesteerd kunnen worden in de kinderen. Maar dat is hier een taboe,” gaat de codirecteur verder. “Wij hebben besloten om deel te nemen om te tonen dat het niet uitmaakt tot welk net je behoort. Wij zijn allemaal bezig met de essentie en dezelfde problemen.”

Klassen sluiten

Voorzienigheid is één van de enige katholieke scholen die deelneemt aan de protestactie van vandaag. Normaal ging ook de vrije basisschool Nieuwland meedoen. “Maar ik kreeg vanochtend te horen dat daar leerkrachten zijn uitgevallen,” zegt Alsaftawi’s collega Katrien De Maarschalck. “Daardoor heeft die school vandaag niet genoeg mensen om de kinderen te begeleiden tijdens de protestmars.”

Te weinig leerkrachten om ook maar te kunnen protesteren tegen het lerarentekort. Het lijkt misschien anekdotisch, maar het toont aan hoe schrijnend het probleem vandaag is in Brussel. Het personeelstekort zet scholen aan tot verregaande maatregelen, van de invoering van een vierdaagse schoolweek tot zelfs klassen sluiten, zoals in Schaarbeek begin deze maand.

“Drie weken geleden lag dat ook bij ons op tafel, om de klassen van de derde graad te sluiten. We hebben besloten om dat niet te doen en hebben binnen ons netwerk van de brede school mensen gevonden,” zucht codirecteur van Voorzienigheid Alsaftawi opgelucht. “Onze leerkracht lichamelijke opvoeding staat nu voor het zesde leerjaar en voor de turnlessen hebben we een student gevonden die nog één vak moet afleggen voor hij afgestudeerd is. We hebben ons kunnen redden, maar de vraag is: hoe lang kan dat nog?”

Negatief imago Brussel

Op weg naar het Martelaarsplein in het centrum van Brussel trekken we door Kuregem waar de Voorzienigheidsschool gelegen is. In de (nationale) media komt de Anderlechtse wijk geregeld in een kwaad daglicht te staan, onder meer door drugscriminaliteit. De negatieve berichtgeving over Brussel maakt het volgens ouders en leerkrachten moeilijker om nieuwe leerkrachten naar de hoofdstad te lokken. “Dat zorgt zeker voor een afschrikeffect. Als Brussel in het nieuws komt, is het niet positief,” weet leerkracht in het eerste leerjaar Tinne Wouters. “Alleen het negatieve wordt getoond, maar er zijn zeker ook positieve kanten aan het werk dat we doen met de kinderen uit deze buurt.”

De scholen die vandaag protesteren pleiten bij Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) voor de invoering van een Brusselpremie, een financiële aanmoediging voor wie de stap naar het Brussels onderwijs wel durft zetten. Dat is volgens Alsaftawi niet de belangrijkste maatregel die op tafel moet liggen. “Want het draait niet alleen om geld. Het probleem zit veel dieper,” aldus de codirecteur, maar volgens juf Tinne kan een premie wel helpen. “De beleidsmakers zullen toch iets moeten doen om het aanlokkelijker te maken en mensen zijn wel gevoelig voor de positieve dingen die ze kunnen krijgen,” zegt Wouters. “Met een Brusselpremie moeten we mensen naar hier kunnen krijgen, maar het geld moet er natuurlijk ook zijn.”

Weyts kop van jut

Voor de kabinetsgebouwen van de Vlaamse regering vullen honderden kinderen, leerkrachten, schooldirecteurs en ouders het Martelaarsplein. “Retteket, redt de ket,” klinkt hun noodkreet om meer middelen voor het Brusselse onderwijs, dat wordt afgeschilderd als een zinkend schip. Om het lerarentekort structureel op te lossen vinden Alsaftawi en Wouters dat de Vlaamse beleidsmakers dringend naar de lerarenopleiding moeten kijken. Die is toe aan een hervorming. “De maatschappij is heel erg veranderd en het verschil tussen de realiteit en de opleidingen is heel groot geworden,” zegt Wouters, die al bijna twintig jaar in het onderwijs staat. “Jonge mensen die in het onderwijs stappen botsten vaak op lasten waarop ze niet zijn voorbereid. Het is een intensieve job, waar veel meer bij komt kijken dan alleen maar lesgeven. Daarvoor moeten jongeren beter klaargestoomd worden.”

Tussen de lantaarnpalen hebben kinderen tientallen tekeningen opgehangen die ze gemaakt hebben tijdens de lesuren die niet ingevuld raakten. Hier en daar hangen ook enkele boxershorts, een verwijzing naar het beeld van minister Weyts dat is blijven plakken, nadat hij twee weken geleden in ondergoed voor de klas verscheen naar aanleiding van pyjamadag. “Minister van ondergoed,” noemen sommige protesterende leerkrachten hem. “Help, wij worden in onze onderbroek gezet,” staat hier en daar te lezen, of “Ben Weyts is Brussel kweyts”.

“Leerkrachten die hier vandaag aan het werk zijn houden dit niet langer vol. We moeten constant invallen, met plezier, maar veel langer kan dit niet blijven duren,” zegt juf Tinne Wouters nog. “Ik heb niet het gevoel dat politici zich bewust zijn van de urgentie. Wij hebben het gevoel dat ze niet weten waarover ze het hebben.”