BIG CITY. Is de Belgische driekleur in Brussel gemaakt?

Tijdens een EK of WK-voetbal of in de aanloop naar de Belgische feestdag wordt hij van zolder gehaald en zien we hem net iets vaker wapperen aan de Brusselse vensterbanken dan anders. De driekleur, le tricolore, De Belgische vlag. Maar wist je dat de allereerste versie daarvan in volle revolutie aan elkaar werd genaaid in Brussel op een boogscheut van De Grote Markt?

Op 25 augustus 1830 maakte de regio die later België zou worden nog deel uit van de Verenigde Nederlanden. Willem I, prins van Oranje-Nassau gaf een feest voor zijn verjaardag, maar het volk was niet echt in feeststemming.

Er hing al een hele tijd spanning in de lucht. De mentaliteit van de noordelingen en zuiderlingen bleek onverenigbaar. Zo was het zuiden overtuigd katholiek, terwijl in het noorden het protestantisme zegevierde. Ook de hoge belastingen, hongersnood en werkloosheid veroorzaakten een malaise bij het volk.

Het was in die context dat Willem I zijn verjaardag vierde. Het Brusselse stadsbestuur had wijselijk besloten om de dure feestverlichting annex vuurwerk in het park achterwege te laten. De opvoering van de opera De Stomme van Portici in de Muntschouwburg ging wel door, en die werd de spreekwoordelijke druppel die de revolutionaire emmer deed overlopen.

Bij de start van de opvoering was de zaal al aan het koken maar op de tonen van het duet ‘L’amour sacré de la patrie’ liep het potje helemaal over. Al snel stormde het volk naar buiten waar zich meer en meer mensen aansloten bij de groep revolutionisten. De rebellen keerden zich tegen alles wat naar de noordelijke Nederlanden verwees en hingen een Franse vlag uit als symbool voor de waarden en vrijheden van de Franse Revolutie die in de jaren van de Nederlandse heerschappij waren ingeperkt.

Marie Abts-Ermens

Maar een dag later, op 26 augustus zien twee Brusselse journalisten Edouard Ducpétiaux en Lucien Jottrand deze Franse vlag wapperen op De Grote Markt. Ze vinden het zicht ietwat verontrustend: want het is niet de bedoeling dat België opnieuw Frans wordt.

Een van de twee weet dat er op de hoek van de Grasmarkt, niet veel verder van de Grote Markt een stoffenwinkel is. Ze stappen de winkel van Francois Abts binnen en vragen aan zijn echtgenote Marie Abts-Ermers of ze toevallig drie repen stof heeft liggen in de kleuren: zwart, geel en rood. Die kleuren kozen ze niet lukraak: zwart stond voor nederigheid, geel voor rijkdom en rood voor dapperheid, net als tijdens de Brabantse omwenteling. Marie neemt 3 stukken stof van merinowol en naait ze aan elkaar wat zorgt voor de geboorte van de nieuwe Belgische driekleur.

Belangrijk detail: die vlag zag er nog niet uit zoals wij haar op dit moment kennen: ze had horizontale lijnen.

Zes maanden later, tijdens het Nationaal Congres, werd dat aangepast, omdat de horizontale lijnen iets te veel deden denken aan de Nederlandse vlag. De vlag werd een kwartslag gedraaid, maar in plaats van het rood aan het begin van de vlaggenstok te zetten, koos de notulist voor het zwart. En zo kreeg de Belgische vlag haar kleuren en volgorde.

Marie Abts-Ermens overleed op 11 september 1853 in haar winkel in Brussel. Ze werd later geëerd met een bronzen gedenkplaat op de hoek van de Grasmarkt en de Heuvelstraat, trouwens momenteel een broodjeszaak.

Haar naam staat echter nauwelijks in de geschiedenisboeken, hoewel ze als naaister van de eerste Belgische vlag wel een belangrijk onderdeel van de Belgische geschiedenis is.

VOLGENDE KEER Hoe tweetalig is ons Brussels OV?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier