Orthodoxe Brusselaars vieren vandaag Pasen: ‘Voor ons hét feest van het jaar’

Dit weekend wordt het Irisfeest gevierd in Brussel. Maar één gemeenschap heeft een dubbele reden om te feesten, Brusselse orthodoxe christenen vieren namelijk ook Pasen. De Orthodoxe Kerk hanteert een andere kalender om die datum te bepalen, de eerste feestelijkheden begonnen al vrijdag met uitbundige processies.

Het Paasfeest wordt groots gevierd, het is voor orthodoxe gelovigen namelijk een echte hoogdag. Net als andere christenen vieren ze de herrijzenis van Jezus Christus, maar dat doen ze op een andere datum. “Pasen is hét feest van het jaar voor ons,” zo legt Dimitri Hatzipemou uit: “In tegenstelling tot katholieken, die Kerstmis uitbundiger vieren.” Hatzipemou is orthodox-christelijk en werkt voor het representatief orgaan van de Kerk.

Iconen

De Orthodoxe Kerk is een van de drie grote takken van het christendom, naast Rooms-Katholieke Kerk en de protestantse kerken. Het grootste orthodoxe land is Rusland, daarnaast zijn ook Oekraïne, Griekenland, Roemenië, Servië en Bulgarije voornamelijk orthodox-christelijk. Hun kerken vallen op door hun rijkversierde interieur en vele afbeeldingen van iconen.

De vieringen voor orthodox Pasen begonnen gisteravond al, toen was het namelijk Goede Vrijdag: “Op die dag stappen we mee in een uitbundige processie met kaarsen en gezang en de epitafios om de straten rond de kerk te zegenen.” Die epitafios is een rijkelijk versierd kleed dat de dode Christus afbeeldt, het stelt het Graf van Christus voor dat de kerk verlaat. “Je kan het qua sfeer vergelijken met de religieuze processies in Italië,” zo zegt Hatzipemou. “Gisteren liep ik mee in de processie vanaf onze kerk in Sint-Jans-Molenbeek. Ook al zijn de meeste buurtbewoners daar niet orthodox, toch leidt dat nooit tot problemen. Ons geloof en onze tradities worden daar gerespecteerd.”

Het drukste moment van de paasvieringen vindt vanavond plaats. De hele gemeenschap komt samen voor de misviering die tegen elf uur ‘s avonds begint: “Dan is de kerk te klein. Niet elke orthodoxe christen gaat elke zondag naar de mis, maar wél op Pasen. Onze kathedraal aan de Stalingradlaan zal afgeladen vol zitten, mensen zullen buiten moeten wachten.”

Godsvlam

Na middernacht klinkt in de kerk de paasgroet “Christus is verrezen” die even vrolijk wordt beantwoord met “Hij is waarlijk verrezen”. Elke gelovige wacht tijdens de viering geduldig tot ze een stukje van de Godsvlam krijgen: “Als je een stukje van die eeuwig brandende vlam mee naar huis kan nemen, brengt dat geluk, het zegent je huis,” zo legt Hatzipemou uit. Ook tikken de gelovigen rood geverfde eieren tegen elkaar als “een symbool van de lente, het leven, en het bloed van Christus.”

De volgende ochtend gaan gelovigen weer naar de mis, die van de Grote Vespers en dat is de belangrijkste van het jaar: “want Paaszondag is de dag van de Verrijzenis.” Ook die viering staat bol van de symboliek. “Tijdens die mis wordt een bladzijde uit het Evangelie voorgelezen in zo veel mogelijk talen. Zo verspreiden we de Blijde Boodschap.” Vorig jaar gebeurde dat in het Nederlands, Frans, Duits, Turks, Arabisch, Engels, Roemeens, Pools, Oudkerkslavisch, Lingala, Arvanitika en Homerisch Grieks. Na de Vespers vieren de gelovigen thuis verder.

Het Paasfeest luidt dan ook het einde in van de vastenperiode. “Je kan zeggen dat we dan veertig dagen vegan leven,” zo maakt Hatzipemou de vergelijking. “Tijdens de vasten eten we geen vlees of dierlijke producten, drinken maar heel af en toe wijn. Het gaat erom dat we dan sereen leven.” Maar vanaf Paaszondag mag het weer, en dat vieren Orthodoxe gelovigen traditioneel met eieren, lam aan het spit en met muziek en dans.

Zeelui en gastarbeiders

De eerste orthodoxe kerkgemeenschappen in België werden gesticht door Griekse zeelui in Antwerpen. Later kwamen er meer parochies bij met de komst van gastarbeiders uit Griekenland in de jaren vijftig. En het aantal orthodoxe gelovigen is de afgelopen twee jaar nog gestegen door de Oekraïense vluchtelingen die onderdak vinden in België: “Voor hen is het heel moeilijk om naar een traditioneel Russische kerk te gaan, maar ze kunnen terecht in Roemeense en Grieks-Orthodoxe kerken. De liturgie is helemaal hetzelfde, gewoon in een andere taal.”

Het Orthodoxe christendom is een van de zeven officieel erkende erediensten in België en telt acht kerken in het Brussels Gewest. Daarnaast heb je nog oud-orientaalse christelijke gemeenschappen die voor de Belgische staat daar ook onder vallen. Die komen voornamelijk uit het Midden-Oosten en sluiten qua tradities en liturgie nauw aan bij de orthodoxe kerk. Het gaat bijvoorbeeld om Arameeërs en Kopten, ook zij vieren morgen Pasen.