JOUW VRAAG. Waarom ligt de Russisch-orthodoxe kerk in Ukkel?

Op de hoek van de De Frélaan en de Ridderhofstedelaan staat de Herdenkingskerk Sint-Job. Dat is niet de enige Russisch-orthodoxe kerk in Brussel, maar wel de meest herkenbare omdat ze is gebouwd zoals een traditionele Russische kerk.

Andere orthodoxe gebedshuizen zijn ondergebracht in omgebouwde herenhuizen of voormalige katholieke kerken.

De geschiedenis van de Herdenkingskerk, niet te verwarren met de katholieke Sint-Jobkerk aan het Sint-Jobsplein, gaat terug tot de Oktoberrevolutie van 1917 en de daaropvolgende Russische burgeroorlog. De communisten kwamen als winnaar uit de jarenlange strijd. Veel medestanders van het oude regime moesten het ontgelden en sloegen op de vlucht. Een deel van hen kwam terecht in West-Europa, onder meer in België.

"Het waren vaak mensen die onder de tsaar behoorden tot de elite, maar die alles kwijtgespeeld waren, vooral ook hun sociale status," vertelt dr. Vladimir Ronin, docent Ruslandkunde aan de KU Leuven campus Antwerpen en auteur van verschillende boeken over de Belgische Russen.

Ondanks de moeilijke omstandigheden slaagde een groep vluchtelingen erin om vrij snel een eigen kerk te bouwen in Ukkel. De eerste steen werd gelegd in 1936. De afwerking werd vertraagd door de Tweede Wereldoorlog en de inwijding volgde in 1950.

"De realisatie mag een klein wonder heten," aldus Ronin. "De kerk is gebouwd tijdens de crisis van de jaren dertig zonder enige steun van de plaatselijke overheden, enkel met geld van de parochianen en hun kerkleiding. Dat roept bewondering op bij alle Russen in België, wat hun overtuiging ook is."

De initiatiefnemers van de kerk waren gehecht aan het oude Russische regime. De kerk is niet alleen gewijd aan de heilige Job, maar is ook gebouwd als een monument voor de laatste tsaar Nikolaas II en zijn familie, vermoord door de bolsjewieken in 1918, en alle slachtoffers van de revolutie en de burgeroorlog. Daarom spreken we van een Herdenkingskerk.

Maar waarom werd die kerk dan net in Ukkel gebouwd? "De precieze locatie is wellicht gekozen in functie van de beschikbaarheid van grond, maar het zal meegespeeld hebben dat veel Russen zich eerder al in Elsene en later ook in Ukkel hadden gevestigd. Dat heeft dan weer te maken met de allereerste Russische kerk die in de negentiende eeuw werd ingericht in de Ridderstraat in Elsene, bij de toenmalige tsaristische ambassade."

Opmerkelijk genoeg werd de ambassade van de Sovjet-Unie later gebouwd op een steenworp van de Sint-Jobkerk. "Louter toevallig, want er was geen enkele link tussen beide," aldus nog Ronin. "Ook hier speelde de beschikbaarheid van grond vermoedelijk een rol. De diplomaten hadden nood aan ruimte voor de nodige veiligheidsmaatregelen en om een even grote ambassade te bouwen als de Amerikanen."

Als onderdeel van de Russische Orthodoxe Kerk in het buitenland bleef de Herdenkingskerk tot in de jaren 2000 helemaal onafhankelijk van Moskou. Sinds 2007 is die koepel wel officieel herenigd met het patriarchaat van Moskou. Het publiek van de Ukkelse kerk is ondertussen ook diverser geworden door recentere migratiebewegingen uit Rusland, Oekraïne en andere delen van de voormalige Sovjet-Unie.

VOLGENDE WEEK: Zijn er in Brussel nog mensen die met steenkool verwarmen?

BIG CITY: stel zelf je vraag

Elke week gaat BRUZZ met Big City op zoek naar antwoorden op jouw vragen over Brussel. Vragen allerhande over jouw stad stel je online aan de redactie. De vraag met de meeste voorkeuren wordt onderzocht en beantwoord.

Ook een vraag over Brussel? Zet onze journalisten aan het werk en stel je vraag in Big City.