Restauratie beschadigd bronzen beeld wordt een complexe oefening

Hoe moet het verder met het bronzen beeld dat sneuvelde tijdens het boerenprotest van donderdag op het Luxemburgplein? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Beeldhouwer Tom Frantzen: “De smelttemperatuur van brons is 1160 graden. Alleen een krachtig vuur kan het beeld doen smelten.”

Bewoners op en rond het Luxemburgplein zullen het boerenprotest van donderdag niet snel vergeten. De hele dag werkten de manifestanten hun woede uit op de politie, het straatmeubilair en een voorbeeld van Brussels erfgoed, het monument ter nagedachtenis van de Britse industrieel John Cockerill (1790-1840).

Donderdagochtend werd een van de vier omringende beelden van zijn sokkel getrokken en zwaar gehavend achtergelaten. Het monument bestaat uit een standbeeld van Cockerill, omringd door vier standbeelden van arbeiders die de verschillende beroepen in de staalnijverheid voorstellen. Het beeld dat het mikpunt werd van vandalisme en uiteindelijk sneuvelde in een van de vuurhaarden van de betogers, is dat van arbeider-mecanicien Beaufort.

Yves Rouyet, schepen van erfgoed in Elsene, vond het standbeeld vrijdagochtend helemaal zwartgeblakerd terug. “Het brons is verbrand, maar de vorm is nog goed. Er is wel schade. De arm is deels gesmolten.” Het standbeeld wordt nu meegenomen voor herstelling door een gespecialiseerde firma. De gemeente is in gesprek met Monumenten en Landschappen om te bekijken hoe het verder moet.

Beeldhouwer Tom Frantzen, bekend van bronzen beelden als Madame Chapeau in de Mussenstraat of Bruegel op het Kapelleplein, heeft de foto’s van het zwartgeblakerde beeld ook gezien. “Het ziet er indrukwekkend uit. Het is tamelijk debiel om een arbeider tegen de grond te smijten. Symbolisch gezien misschien niet de beste keuze.”

Is de schade onherstelbaar of niet? “De smelttemperatuur van brons is 1160 graden. Je moet dus al een krachtig vuur hebben om brons te kunnen smelten. Ik weet ook niet hoelang het beeld in het vuur gelegen heeft. Maar normaal gezien kan zo’n kampvuur met paletten niet veel schade aanrichten.”

Zandstralen

Het grootste gevaar op schade is de impact bij de val. Het beeld dateert uit 1872. De legering (het mengsel van koper, tin, zink en lood) geeft een idee hoe stevig het beeld is. "Het brons dat vroeger gebruikt werd, barst gemakkelijker”, aldus Frantzen. “Siliciuimbrons is bijvoorbeeld veel sterker. Een barst repareren kan door te lassen. Maar, dat is geen gemakkelijk werk. Dat moet uitgevoerd worden met puntlassen, waarna het beeld meteen moet afgekoeld worden, anders bestaat het risico op extra barsten."

En de typische groene kleur? Eén wasbeurt volstaat zeker niet om dat weer op orde te krijgen. “Je moet zo’n beeld opnieuw zandstralen en patineren", zegt Frantzen. "En patineren is een kunst op zich.”

Herstellingskosten

Of en wanneer het standbeeld opnieuw deel zal uitmaken van het monument hangt af van het expertenonderzoek. Er zit een barst in een van de armen. Daardoor zou water in het beeld kunnen sijpelen, waardoor het extra beschadigd kan raken.

Of de boeren moeten opdraaien voor de herstellingskosten is nog niet duidelijk. “De politie heeft beelden van de gebeurtenissen", zegt Rouyet. "Ondertussen schiet de gemeente Elsene de kosten voor."