Lijsttrekker Anciaux: 'Nog een laatste keer knallen'

Bij de gemeenteraadsverkiezingen was u sceptisch over de naam Change.Brussels. “Het socialisme mag blijkbaar die naam niet meer dragen,” zei u toen. Maar nu trekt u zelf een lijst met een gewijzigde naam, die bovendien niet-partijleden zal bevatten?
Bert Anciaux: Het mag wel duidelijk zijn dat we onze identiteit zeker niet gaan verloochenen, daarom zit ‘SP.A’ nog altijd in de naam. De ‘+’ staat voor verbondenheid en verbreding. Daarom plaatsen we op de tweede plaats en verderop op de lijst niet-partijgebonden krachten. De lijst zal symbool staan voor het Vlaamse netwerk in Brussel. Ik wil mensen aantrekken die in Brussel actief zijn op domeinen als diversiteit, armoede, onderwijs, ouderenzorg ... ‘Respect’ en ‘solidariteit’ zijn de codewoorden.
Ik wil de belangen van de Vlaming in Brussel verdedigen in Vlaanderen. Dat is nodig, want er ontstaat hoe langer hoe meer een kloof tussen Vlaanderen en Brussel.

Waarom is de huidige band niet goed?
Anciaux: Neem nu de ouderenzorg: de instellingen krijgen hun middelen via de Vlaamse sociale bescherming (VSB). Aansluiting daarbij is verplicht in Vlaanderen en facultatief in Brussel. De financiering van Vlaamse instellingen in Brussel hangt dus af van de vraag of de mensen die er nood aan hebben, aangesloten zijn bij de VSB. Allemaal het gevolg van een Vlaams decreet dat geen rekening houdt met de Vlaams-Brusselse situatie, en zo zijn er heel wat voorbeelden. Ik geef toe, dergelijke foute constructies zijn het gevolg van op hol geslagen staatshervormingen waar ik zelf aan heb meegewerkt.
Sowieso moet Vlaanderen veel meer investeren in het welzijnsaanbod in Brussel. Op het vlak van welzijn wordt de Brusselnorm in de verste verte niet gehaald.

Welke strijdpunten zijn er nog?
Anciaux: Ik blijf vechten voor het respect voor de taalwetgeving. Elke dag loopt het mis, zeker bij federale en Brusselse administraties. Ik heb de aangifte voor mijn onroerende voorheffing in het Frans gekregen. Ik heb ze niet betaald tot ik ze in het Nederlands kreeg.
Als ex-minister van Cultuur heb ik natuurlijk ook heel wat te zeggen over dat domein, zonder een schoonmoeder te willen spelen. Ik hoop alvast dat de volgende regering stopt met de afbouw van cultuur en met de besparingsmaatregelen.

Dat klinkt niet al te vriendelijk voor uw vroegere partijgenoot Sven Gatz (Open VLD).
Anciaux: Liberalen hebben geen hart voor cultuur, maar Sven heeft dat wel. Als er één liberaal cultuurminister moest worden, dan zeker Sven. Maar hoewel hij was gebonden aan een regeerakkoord dat al op tafel lag nog voor hij minister werd, heeft hij niet gevochten voor cultuur. Voor kwetsbare sectoren als cultuur heb je vechters nodig.
Als minister van Brussel was hij een voorzichtige verdediger van de Brusselse belangen, maar ook niet meer dan dat.

Ziet u zichzelf als een Vlaamse Brusselaar of een Brusselse Vlaming?
Anciaux: Allebei. Ik ben zeker niet bang om me ook als Vlaming te definiëren. In alle partijen zijn er mensen die vinden dat Brussel mag evolueren naar een soort stadsstaat, die volledig losstaat van de gemeenschappen. Ik zie dat anders. Brussel is geen gesloten geheel, en heeft alleen een toekomst als echte hoofdstad.

Hoe kunnen we bijvoorbeeld het mobiliteitsprobleem oplossen als we alleen maar binnen het stramien van de gewestgrenzen blijven denken? Je moet de mobiliteitsknoop ontwarren door een metro tot in Mechelen of Aalst aan te leggen. Maar dat lukt niet in de beslotenheid van het gewest en als de rol van de gemeenschappen wordt afgebouwd. Dan krijg je staatsgrenzen.

Ambieert u zelf een post als minister?
Anciaux: Iedereen die op een lijst staat is kandidaat-minister. Ik ga mezelf nog niet omschrijven als kandidaat-minister-president, zoals anderen doen (lacht). Ik besef natuurlijk ook wel dat ik alleen maar minister zal worden als er nog een Brusselaar nodig is.

En als de SP.A in de meerderheid zit. De SP.A heeft een eenvoudige ambitie: beter doen dan in voorgaande verkiezingen. Hoe zit het met uw vertrouwen in partijvoorzitter John Crombez?
Anciaux: Ik heb een uitstekende band met John. Hij is een verademing op menselijk vlak. Bovendien heeft hij prima ideeën over bijvoorbeeld de financiën. Alleen is hij soms te intelligent in zijn communicatie: zeker in interviews op radio of televisie zit hij regelmatig vijf of zes stappen verder dan het publiek.

Ik kan me voorstellen dat jullie wat migratie betreft niet helemaal op dezelfde lijn zitten. Onlangs zei Crombez nog dat de migratie naar België moet dalen.
Anciaux: John zegt ook dat we moeten voorkomen dat mensen vluchten, door massaal te investeren in vluchtelingenopvang in Afrika. We moeten vermijden dat mensen zich aan levensbedreigende tochten wagen. Maar voor mij staat het buiten kijf dat iedereen het recht heeft om asiel aan te vragen. Daarmee zeg ik gewoon wat in ons programma staat.
Een zogenaamd ‘flinks’ beleid wordt vereenzelvigd met een beleid dat geen respect opbrengt voor identiteit, en daar ben ik het niet mee eens. Socialisten mogen er niet voor terugdeinzen om hier duidelijk stelling over in te nemen, bijvoorbeeld over de hoofddoek. Er is veel meer respect nodig voor interculturele diversiteit. Dat wil niet zeggen dat evidenties in onze maatschappij niet gerespecteerd moeten worden.

Ook ik erger me aan vuilnis op straat of verkeersagressie. Ik spreek mensen daar consequent op aan, en heb al regelmatig een pak slaag geriskeerd. Gelukkig heb ik een goede engelbewaarder (lacht). Ik ben voor repressie als het nodig is, en ik ben voor meer veiligheidscamera’s. Die problemen hebben echter niets te maken met cultuur, maar met opvoeding. Het is zeer gemakkelijk om racist te worden. Alleen is het ook zeer kortzichtig.

Wat vindt u ervan dat uw partij in Antwerpen een coalitie is aangegaan met N-VA?
Anciaux: Ik heb onmiddellijk na de verkiezingen gezegd dat Groen en SP.A zich aan elkaar moesten vastklikken. Dat had voor andere onderhandelingen met N-VA gezorgd. Helaas is dat niet gebeurd. Maar ze hebben een goed akkoord gesloten, met een knap sociaal programma. Socialer dan bijvoorbeeld in Oostende of Mechelen, waar Groen in de meerderheid zit. Ik zou wel een punt hebben gemaakt van de toelating van de hoofddoek in het onderwijs.

Wat als Bart De Wever minister-­president wordt en de Antwerpse coalitie na 26 mei ook op Vlaams niveau wil invoeren?
Anciaux: Ik zou er zeker niet voor staan te springen indien De Wever met een honderd procent Vlaams Blok-campagne naar de kiezer stapt. De N-VA is vandaag een hard-­rechtse partij. Geen wonder dat Jan Peumans ermee stopt, en ik kan me voorstellen dat er ook wel wat andere oud-Volksuniemensen, zoals Wilfried Vandaele of Kris Van Dijck, niet zo gelukkig zijn met die evolutie. Zeker omdat het bij N-VA al lang niet meer om de Vlaamse zaak gaat. Ik heb in de Senaat talloze vragen gesteld over het respect voor de taalwetgeving, ze zijn allemaal onbeantwoord gebleven. In de Vlaamse regering heeft N-VA geen enkel Vlaams dossier naar voren geschoven. In de tijd van de Volksunie zou dat niet mogelijk geweest zijn.

U hebt op zijn zachtst gezegd een bewogen verleden met De Wever, ten tijde van de Volksunie. In interviews liet hij zich regelmatig denigrerend over u uit.
Anciaux: Nochtans had ik aanvankelijk correcte contacten met De Wever. Tot hij het op een bepaald moment interessanter vond om stevig op me in te hakken. Zelfs een hand geven is er te veel aan. Maar ik heb er niet wakker van gelegen. Wel van de neergang van de Volksunie destijds, maar niet van Bart De Wever.

Ik zie het als mijn grootste mislukking dat ik de link tussen sociale rechtvaardigheid en de Vlaamse beweging niet heb kunnen herstellen, naar de geest van Maurits Coppieters. Tot de jaren dertig was de Vlaamse beweging links. Ik heb geprobeerd dat te herstellen in de Volksunie, in Spirit en in de SP.A, maar het is jammer genoeg nog niet gelukt.

Bert Anciaux

• Geboren in 1959 in Merksem, woont in Neder-Over-Heembeek
• Tien jaar lang advocaat in Brussel
• Voormalig voorzitter van de Volksunie, daarna boegbeeld van Spirit, sinds 2009 lid van SP.A
• Drie keer Vlaams minister, onder meer van 2004 tot 2009
• Senator en fractievoorzitter sinds 2010
• Voorzitter Actiris en Brik
• Schepen in Brussel-Stad van 1992 tot 1994
• Vader Vic Anciaux was lang voorzitter van Volksunie, ook broers Roel, Koen en Jan zijn allemaal politiek actief
• Trekt de Vlaamse lijst SP.A + in Brussel