Hulplijn voor formateurs (4): ‘De Vlamingen moeten niet te veel eisen’

De Brusselse formatie van 2024 verpulvert alle records en loopt vast en zeker nog een tijdje door in 2025. Hoog tijd om ons oor nog eens te luisteren te leggen bij enkele oudgedienden van de Brusselse politiek. Vandaag: oud-staatssecretaris voor Mobiliteit in Brussel, Robert Delathouwer (Vooruit). "Laaouej heeft zich altijd constructief opgesteld, maar de PS heeft nu eenmaal haar voorwaarden.”

Op het hoogtepunt van de zomer, toen de Brusselse regeringsvorming nog niet synoniem was voor inertie en uitzichtloosheid, maar er toch al een record formeren gebroken was, zocht BRUZZ bij enkele veteranen van de politiek in de hoofdstad, naar een hulplijn voor formateurs Elke Van den Brandt (Groen) en David Leisterh (MR).

In het putje van de winter wordt nog steeds naar deze twee politici gekeken om het vastgelopen schip los te wrikken. Niks te vroeg dus om onze interviewees van in augustus opnieuw te polsen naar hun kijk op de zaak. Hoe hopeloos is de toestand en waar ligt een eventuele oplossing? Oud-socialistisch kopstuk uit Koekelberg, Robert Delathouwer, mag deze reeks afsluiten.

Hoe kijkt u momenteel naar de pogingen om een Brusselse regering te vormen?

ROBERT DELATHOUWER Ik volg tegenwoordig de onderhandelingen vanop enige afstand. En ik maak me nog geen grote zorgen. Dit land is lange onderhandelingen gewoon. Ik heb liever dat ze wat langer onderhandelen voor een goed akkoord dan dat ze zich haasten voor een slecht akkoord.

De twee nieuwe grote spelers in Brussel; MR en Groen, moeten hun verantwoordelijkheid nemen. Het maakt niet veel uit of ze daarvoor 150 of 250 dagen nodig hebben. Ze zijn eraan begonnen en moeten er nu samen uitkomen. Ik hoop dat ze zichzelf overstijgen en de formatie op gang weten te trekken.

Wat heeft u het meest gestoord het afgelopen half jaar?

DELATHOUWER Ik mis merkwaardig genoeg de inhoudelijke discussie. Bij de federale onderhandelingen lekt er al eens iets uit over hun beleidsvoorstellen. Hier wordt er veel gepraat, maar waar willen Van den Brandt en Leisterh samen met Brussel naartoe? Wat zijn de grote lijnen? Ik hoor enkel iets over GoodMove en het institutionele luik.

Groen is met vier van de benodigde negen Nederlandstalige zetels zeker eerst aan zet, maar ze moeten niet te triomfalistisch doen. Ze moeten beseffen dat ze misschien naar verhouding binnen de Nederlandstalige taalgroep veel stemmen hebben gehaald, maar samen met Ecolo hebben ze verloren. Ook in oktober hebben hun gezamenlijke lijsten het niet echt goed gedaan bij de gemeenteraadsverkiezingen.

Kan je dan zeggen dat Elke Van den Brandt beloond is en dat GoodMove een mandaat heeft gekregen van de kiezer, zoals zij zegt? Ik denk dat dat niet klopt.

Ik stoor me soms aan de manier waarop de groenen eerst doen en daarna pas zaken gaan uitleggen en in overleg gaan. Dat moet omgekeerd, je moet niet alleen bijsturen, maar ook luisteren. Maar daarom heb ik wel een goed oog in de nieuwe voorzitter van Groen, Bart Dhondt. Die kent wel wat van mobiliteit, en zegt dat hij bereid is om te luisteren en bij te sturen waar nodig. Dat mis ik soms een beetje bij mevrouw Van den Brandt.

Kan iemand van buitenaf misschien voor een stroomversnelling zorgen?

DELATHOUWER Het manoeuvre van Leisterh waarbij hij samen wil zitten met de nationale partijvoorzitters, dat was beschamend. Het leek alsof hij niet wou praten met Laaouej, maar over zijn hoofd naar Magnette ging omdat hij er zelf niet uit raakt. Als ik dit 25 jaar geleden had gedaan, dan was ik teruggefloten.

Ik vind het een blamage voor de grootste Franstalige partij. En een zwaktebod van Leisterh. Bovendien moeten ze daarna toch weer samen aan tafel omdat ze samen in een regering zullen zitten.

Sommigen leggen de schuld voor de moeizame formatie bij het speciale kiessysteem in Brussel. Moet dat worden aangepast?

DELATHOUWER Ik zou eerlijk gezegd van het kiesstelsel af blijven. Al vind ik 17 Nederlandstalige Brusselse parlementsleden plus zes leden van het Vlaams Parlement voor Brussel misschien wat veel.

Voordien hadden we maar tien Nederlandstalige parlementsleden die bovendien ook nog eens een dubbelmandaat hadden in het Vlaams Parlement. Hun werkdruk lag daardoor veel te hoog. Dat was onwerkbaar, we hadden nood aan meer vertegenwoordigers.

Maar over het huidige aantal kan voor mij gesproken worden, op voorwaarde dat de verhouding hetzelfde blijft en er dus ook gesnoeid wordt in het aantal Franstalige parlementsleden. 89 Brusselse parlementsleden, dat is volgens mij sowieso te veel.

Zag u iemand die de voorbije weken en maanden in positieve zin een verschil heeft gemaakt?

DELATHOUWER Les Engagés heeft zich altijd kalm en constructief opgesteld. En ook Laaouej. Want vergeet niet dat PS er eerst niet bij wou zijn. Ze gingen overal in België naar de oppositie trekken, maar ze hebben zich in Brussel toch laten overhalen om mee te doen. Dat was niet evident, dat heeft hen geen gejuich opgeleverd.

Maar de PS houdt nu een regering tegen door niet akkoord te gaan met de aanwezigheid van N-VA, iets waar de drie andere Vlaamse partijen mee akkoord zijn gegaan.

DELATHOUWER Blokkeert de PS alles? Dat hoor ik toch niet. Ik heb die partij nooit horen zeggen dat ze niet met N-VA in zee willen gaan.

Maar de PS stelt wel zijn voorwaarden. Het is al lang bekend dat Laaouej geen vriend is van de N-VA. Je kan de PS toch niet verwijten dat ze zeggen wat ze denken. De andere partijen hebben de PS nodig, het is hun goed recht om daar voorwaarden aan te koppelen. Ze konden op voorhand weten dat de PS niet akkoord zou gaan met de institutionele voorstellen die de Vlaamse onderhandelaars nu op tafel leggen. Ik denk trouwens dat die voorstellen er zijn gekomen onder druk van N-VA, zonder doen ze niet mee.

Maar die Vlaamse partijen kunnen het niet alleen, ze hebben het akkoord nodig met de Franstaligen, die daar toch anders tegenover staan.

Zo’n fusie van OCMW’s, politiezones of gemeenten, dat is nooit eerder bij onderhandelingen op tafel gelegd. Nu gebeurt dat wel, maar de situatie is al moeilijk genoeg. Ik stel me nog altijd de vraag hoe institutionele hervormingen de zaken zullen verbeteren?

Uw eigen partij, Vooruit is nochtans voorstander van een fusie van de 19 gemeenten?

DELATHOUWER Als ze dat echt willen zullen ze nog zeker zes jaar moeten wachten, want daar is federaal een bijzondere meerderheid voor nodig en een grondwetswijziging en daar moeten nieuwe verkiezingen over gaan. Dan vraag ik me af, is een gemeentefusie nu het belangrijkste probleem van Brussel? De Vlaamse onderhandelaars zien het allemaal zo zwart-wit.

Moet er een extra Nederlandstalige regeringspost komen om CD&V mee an boord te krijgen?

DELATHOUWER Het voorstel voor een vierde regeringspost vind ik niet elegant. Ik kan er alleen maar akte van nemen dat N-VA Cieltje Van Achter al een ministerpost heeft bezorgd. Daar zullen ze toch ook over nagedacht hebben, kunnen ze dat niet meetellen bij de formatie?

Want Vlamingen hebben in Brussel al recht op twee van de vijf ministerposten en een staatssecretariaat. Moet daar nog een vierde Nederlandstalige post bij? Daar zullen ze de Franstaligen toch nog van moeten overtuigen.

De Vlaamse partijen beslissen onder elkaar, dus Laaouej kan zeggen wat hij wil. Als ze bij hun standpunt blijven, en N-VA aan boord houden, dan moeten ze dat weten. Maar ze moeten ervoor zorgen dat ze in Brussel niet te veeleisend worden. Vlamingen hebben al erg veel weten af te dwingen, dat beseffen politici van oudere generaties maar al te goed. We moeten niet overdrijven.

Heeft u nog een nieuwjaarsboodschap voor de politici die een regering proberen te vormen?

Ik wens de onderhandelaars in ieder geval veel moed. In de vorige Vlaamse regering botste het vaak tussen N-VA en CD&V, maar ik stel vast dat ze toch tot een akkoord zijn gekomen, dat lijkt me een goed voorbeeld.