Hulplijn voor formateurs (1): 'Partijen hebben Brusselse afdelingen te lang laten begaan'

De Brusselse formatie van 2024 verpulvert alle records en loopt vast en zeker nog een tijdje door in 2025. Vrijdag gaat de regeringsvorming haar 200ste dag in, hoog tijd om ons oor deze week nog eens te luisteren te leggen bij enkele oudgedienden van de Brusselse politiek. Vandaag: voormalig Brussels minister van Financiën en Begroting Annemie Neyts (Open VLD). "Misschien was die onderhandelingsnota met die oude Vlaamse eisen een onhandige provocatie."

Op het hoogtepunt van de zomer, toen de Brusselse regeringsvorming nog niet synoniem was voor inertie en uitzichtloosheid, maar er toch al een record formeren gebroken was, zocht BRUZZ bij enkele veteranen van de politiek in de hoofdstad, naar een hulplijn voor formateurs Elke Van den Brandt (Groen) en David Leisterh (MR).

In het putje van de winter wordt nog steeds naar deze twee politici gekeken om het vastgelopen schip los te wrikken. Niks te vroeg dus om onze interviewees van in augustus opnieuw te polsen naar hun kijk op de zaak. Hoe hopeloos is de toestand en waar ligt een eventuele oplossing? Annemie Neyts, grande dame van de Brusselse liberalen, mag aftrappen.

Hoe kijkt u momenteel naar de pogingen om een Brusselse regering te vormen?

NEYTS Met stijgende verbijstering.

U zei tijdens ons vorige gesprek, begin augustus, dat het loont om het been stijf te houden. Hebben ze uw raad te goed opgevolgd?

NEYTS Ik heb die uitspraak toen vooral gedaan als advies voor tijdens het regeringswerk. Dan loont het de moeite om het been stijf te houden. Maar al die veto’s tegen andere partijen nu, dat leidt tot niets.

Ik heb in de 'jaren stillekes' nog een regering gevormd met het FDF (nu Défi, red.), dat was toen ook niet evident. Bovendien waren de Franstalige partijen destijds veel minder inschikkelijk dan vandaag, zeker binnen het toen geldende institutionele kader. En toch kwamen we tot een akkoord.

Wat heeft u het meest gestoord het afgelopen half jaar?

NEYTS Ik heb vooral moeite met de houding van de PS en de heer Laaouej tegenover N-VA. Zij bepalen niet welke meerderheid er komt aan Vlaamse kant in Brussel. Hun verzet leidt nergens toe.

Tegelijk vraag ik me af of de onderhandelingsnota die de Vlaamse partijen op tafel hebben gelegd wel zo slim was. Daar stonden zowat alle oude Vlaamse eisen in, maar zulke ingrijpende hervormingen bereik je nooit in één stap.

De houding van Vlamingen en Franstaligen op institutioneel vlak is heel verschillend. Dus moet je bij onderhandelingen samen op zoek gaan naar common ground. Ik vraag me of die voorstellen geen onhandige provocatie waren van de Vlamingen.

Ik geloof bovendien dat ze achter de foute dingen aan gaan. Als je van negentien verschillende entiteiten één maakt, zijn we dan automatisch beter af? Kan je die efficiëntiewinsten alleen bekomen door te fuseren? Volgens mij wordt het veel te simplistisch voorgesteld, je kan ook samenwerkingen stimuleren.

Er zijn zo veel andere problemen die moeten worden aangepakt. De begroting gaat zwaar in het rood en er zijn problemen met mobiliteit en veiligheid. Die vragen om samenwerking, nu moddert men maar wat verder.

Kan iemand van buitenaf misschien voor een stroomversnelling zorgen?

NEYTS Het wordt tijd dat de partijvoorzitters zich wat meer met Brussel gaan bezighouden. Zij hebben hun Brusselse afdelingen veel te lang laten begaan. PS heeft Laaouej carte blanche gegeven, Vooruit en Open VLD deden hetzelfde met Persoons en De Gucht. Ook CD&V heeft Dalle duidelijk maar wat laten doen...De nationale partijen zijn gewoon niet geïnteresseerd in Brussel! Behalve als ze erover kunnen klagen.

*tekst gaat verder onder foto

Sommigen leggen de schuld voor de moeizame formatie bij het speciale kiessysteem in Brussel. Moet dat worden aangepast?

NEYTS We mogen de Franstaligen nooit de gelegenheid bieden om zich te ontdoen van de beschermingen voor de Vlamingen. Sommigen onder hen zijn daarin naïef. Want waar zouden we nu staan zonder onze gegarandeerde vertegenwoordiging?

Is er niemand die de voorbije weken en maanden in positieve zin een verschil heeft gemaakt?

NEYTS De huidige toestand is ontstellend. Er is een stuitend gebrek aan ernst, over de hele lijn. Het lijkt alsof er vooral gelatenheid en nonchalance heerst bij de Brusselse politici. Voor mij steekt niemand erbovenuit. (Op dreef) En maar Winterpret of andere feesten organiseren! Terwijl er duizend daklozen op straat slapen. Dat stuit me nog het meest tegen de borst.

Wanneer hebben we volgens u een Brusselse regering?

NEYTS Geen enkel idee. Valentijn, misschien? Het duurt toch al veel te lang.

Het komt er nu op aan op een ernstige manier te gaan samen zitten en beleefd met elkaar praten over reële zorgen, anders is een teleurstelling onvermijdelijk. De PS zal op den duur toch haar verantwoordelijkheid moeten nemen.

Heeft u nog een kerstboodschap voor de politici die een regering proberen te vormen?

NEYTS De huidige situatie is geen reden om trots te zijn. Alleen met wat goede wil kunnen ze er samen iets van maken.