Beeldspraak: Nadar, hekken om te hacken

Elke week verzint Michaël Bellon een nieuw onderschrift bij een oude persfoto. Deze week: een vlucht van de Géant in Brussel, op 26 september 1864.

Om al het volk wat in toom te houden werden er bij die gelegenheid dranghekken gebruikt, die ’s anderendaags in een Belgische krant ‘barrières Nadar’ of ‘Nadarhekken’ werden genoemd. Je kan ze niet meteen duidelijk zien op deze foto, maar aan de manier waarop de mensen in een cirkel rond de ballon staan opgesteld, en met de armen op dezelfde hoogte lijken te leunen, zou je kunnen afleiden dat de beruchte hekken daar staan.

Een bijzondere kant aan de zaak is dat - hoewel wij in België vanaf aanstaande donderdag dus al 155 jaar aan een stuk van nadarhekken spreken - ze die naam in Frankrijk en de rest van de wereld niet kennen. Nadar kon er ook niet mee lachen dat er een hek naar hem werd genoemd.

Hij had immers anarchistische trekjes en zag in de luchtvaart een mogelijk instrument tegen kwaadaardig nationalisme. Hij wist zichzelf ook niet graag beknot in zijn doen en laten, en nam net als le Géant zelfs lichamelijk voortdurend in omvang toe, door het eten van pannenkoeken en omeletten die niet naar hem werden genoemd.

Dat Nadar zelfs een brief naar de koning schreef om te zeggen dat het afgelopen moest zijn om dat ding dat mensen in hun bewegingsvrijheid beperkte met zijn naam te associëren, kan ons wat fanatiek lijken, maar misschien is het ook tekenend voor de immer veranderende tijdsgeest. Misschien is de dag dat er voor het eerst dranghekken moesten worden gebruikt om de massa in toom te houden inderdaad geen anekdotische dag, maar een dag die terecht een plaatsje in de geschiedenisboeken opeist.

Om Nadar postuum een beetje te troosten toch nog deze kleine verdedigingsrede voor zijn hek. Want uiteindelijk zijn nadarhekken bepaald geen gevangenistralies. Omdat ze zo licht en makkelijk te verplaatsen zijn, laten ze juist veel vrijheid aan de gebruikers, in wier goede bedoelingen nog wordt geloofd.

Dranghekken erkennen dat er een zekere mate van orde moet zijn, en dat zaken in goede banen moeten worden geleid, maar ze erkennen ook het bestaan van de menselijke drang, en laten ruimte voor flexibiliteit en eigen goeddunken. Het zijn hekken die je kan hacken. Het beeld van een burger die met een nadarhek in zijn handen staat om het wat te verplaatsen is een mooi beeld.

Misschien is het zelfs niet toevallig dat precies België die speciale band heeft met het nadarhek, en zou het een Belgisch symbool kunnen zijn. Je kan je ergeren aan de Belg die het hek dat hij op zijn weg vindt eigenhandig een metertje opzij schuift, maar je wil ook niet de gedegenereerde rigidicus uit het noorden zijn die stopt en desnoods sterft aan een hek dat daar misschien helemaal niet hoeft te staan. Zoals de bekende Belg Jezus Christus uit Nazareth ooit zei: het hek is er voor de mens, de mens niet voor het hek.