Beeldspraak: straatschaak

Elke week voorziet Michaël Bellon een oude persfoto van een nieuw onderschrift.

Of stellen we ons liever voor dat de verzamelde vertegenwoordigers van de mensheid het hier samen opnemen tegen het onzichtbare Schaakgenie? Het lijkt wel alsof de omstanders gespannen afwachten tot de pionnen zich weer vanzelf zullen verplaatsen. Als betrof het een spiritistische séance. Een schaakcomputer mocht dan zelfs voor de bollebozen uit die tijd nog volkomen ondenkbaar zijn, het ontzag voor het mythische spel dat tot in de eeuwigheid nieuwe combinaties voortbrengt, was er wellicht niet minder op.

De oplossing van de denkpuzzel op deze foto is linksonder op de grond gekalkt: een schaakbord-op-schaal voor levensgrote schaakstukken, belichaamd door echte figuranten, verkleed als toren of gezeten op een pony die voor een paard kan doorgaan. Schaken schijnt dankzij het aan de gang zijnde WK weer in te zijn, maar deze openbare demonstratie mag er ook zijn. De megafoon seint de zetten op het kleine bord door aan de figuranten, die het spel vervolgens aanschouwelijk maken voor een massa die zowat hetzelfde ziet als bij een voetbalwedstrijd: een beperkt aantal spelers op een welomlijnd speelveld komt middels een onherhaalbare combinatie geometrische figuren tot een onvoorspelbare uitkomst.

Een foute zet kost dus letterlijk stukken van mensen. Door van de miniatuur weer naar de levensgrote versie te gaan, leggen de mannen in nette pakken op de foto de ontstaansgeschiedenis van het bordspel weer in de omgekeerde richting af.

Tot voorbij het moment vijf eeuwen geleden waarop ridders besloten om voortaan maar veilig binnen de slotmuren oorlogje te spelen. Zo wordt deze foto ook een aandoenlijk portret van het patriarchaat van de middeleeuwen tot nu, gefascineerd door een eindeloos spel waarin het enige vrouwelijke stuk alle kanten op moet hollen, voor een koning aan wie zelfs niet wordt geraakt als hij schaakmat staat.