Column Freddi Smekens: Tuuvere

I n elk van ons schuilt nen tuuveneir. Het kan wat eigenaardig klinken, waarde lezer, maar zonder af en toe te tuuvere zou ons dagelijks leven er maar verschrikkelijk eentonig uitzien.

Waaruit bestaat nu dat tuuvere? Welnu, zo raadselachtig is het niet. Ons woordje heeft puur met improvisatie en creativiteit te maken, en met vindingrijkheid. Maar het dient ook als een soort verdedigingsmechanisme wanneer men bijvoorbeeld tot het onmogelijke aangespoord wordt. In dat geval pakt men bijvoorbeeld uit met: "Naa vroegde ma ewa veul. Ik kan ni tuuvere!" (En toch gaan we er ook in dat geval van uit dat we in feite zowat alles aankunnen.)

Met andere woorden, waarde lezer, tuuvere doen we altijd voor de anderen, nooit voor onszelf. Wat we voor onszelf dus oplossen of arrangeire, zullen we nooit als tuuvere beschouwen, eerder als iets vanzelfsprekends.

We hadden het daarnet over creativiteit. Wanneer men de opmerking maakt: "Nen dichter... ja bon... es da gienen tuuveneir mè waude of zu eet?", dan voel ik mij zeer vereerd. Toch kan ik met die even mooie als vleiende omschrijving niet helemaal akkoord gaan. Ik zou eerder zeggen: "Dichten es tuuvere mè gedachte. As da gebeud es, kunde eet op papee kraaige." Gelukkig krijg ik ook bij deze opmerking een gepast antwoord. Dat gaat dan van: "Donc, as ik het goo verstoen: eemand mè onnuzel gedachte kan allien mo ziever op papee tuuvere...?" Of die opmerking nu specifiek voor mij bestemd was, laat ik hier graag in het midden.

Wat voor creatief schrijven telt, gaat uiteraard ook op voor alle andere kunstvormen. Zo heb ik er geen last mee om een steen tot een beeld te kappen, als tuuvere te omschrijven. Ook schilders die ons oog, of muzikanten die ons oor strelen, zijn in zekere zin tuuveneirs. Daarbij heeft tuuvere in de verste verte niets met hekseraa te moeke, hoewel er spijtig genoeg al boeken verbrand zijn waarvan de inhoud alles te maken had met genialiteit en tuuvere.
Wat nu gedacht over de uitdrukking "Da tuuvert hee persees!"? Die kan gerust gebruikt worden wanneer men een object net in handen gehad heeft, het enkele ogenblikken heeft weggelegd en het - een intensieve zoektocht ten spijt - niet meer kan terugvinden. Ooit heb ik iemand ontmoet die mij zei: "Awel, da's na bizaar wa da ge doe vertelt. Ik hem da alle vaaif voot veu! As ik eet wa da 'k, noe heure zeuke, iene meneut wei losloet, vin ik het waal nemi..."

Vinden en verliezen hebben dus soms ook met tuuvere te maken. Evenals het fenomeen dat erin bestaat iets te vinden of te ontdekken wanneer men naar iets compleet anders op zoek is. Dat fenomeen staat bekend onder de naam serendipiteit, of in het Brussels serendipitaait: een woordje dat ik graag meegeef om het in een stoeferige bui uit onze hoed te tuuvere.

Met alles wat voorafging, waarde lezer, wou ik aantonen dat tuuvere zowel met zuivere magie als met ons dagelijkse leven te maken heeft. Maar ook het artistieke aspect van tuuvere wou ik niet te ver achterwege laten, waarde lezer. Neem nu goochelen. Wie van ons heeft nooit, voor een groot of kleiner publiek, nen tuuvertruk bovengehaald? Ook hier moet men met een vast gegeven rekening houden, en dat is: hoo sumpeler den truk, hoo gruuter den tuveneir. Dat we het geheim van onze toverkunsten nooit mogen prijsgeven, hoef ik uiteraard niet te onderstrepen. En dan staan we graag nog even stil bij tuuvere mè eite. Wie een begenadigde kok of kokkin echt op een gepaste manier wil feliciteren, kan uitpakken met: "Ge zaait nen echten tuuveneir."
Een van de eigenaardigste opmerkingen die ik ooit over tuuvere mocht opvangen, kwam van non-believers die commentaar leverden bij de rechtstreekse tv-beelden van de eerste landing op de maan. Dat klonk zo: "Ge zeet toch oek dat da allemoe in nen decor eeverans in de woestaain es opgepakt!! Meense op de moen!? Allei gaa! Ze wille ons doon geluuve da ze kunne tuuvere!" Daaraan ziet men, waarde lezer, dat ook de werkelijkheid, die meer dan eens ons petje te boven gaat, op de een of andere manier met tuuvere geassocieerd kan worden.