Culinair ontdekt: de Loirestreek

Net terug van Frankrijk. Het diepe Frankrijk, het hart van Frankrijk: de Loirestreek.

Zoals zoveel landgenoten ben ik opgegroeid met la République. Als kind ging ik er met mijn ouders heel vaak heen. Frankrijk is niet ver, maar ook het meest bezochte land ter wereld, de belangrijkste vakantiebestemming op deze planeet. Lucy Jordan’s droom, in het liedje van Marianne Faithfull, was om door Parijs te rijden, niet door New York of Hong Kong. Welgestelde Japanners en Chinezen willen trouwen in een kasteel aan de Loire.

Maar de Loire lag er wat eenzaam bij, dit jaar. De toeristen zijn er niet. Op de ruime parking voor het kasteel van Chambord stonden wel enkele Nederlandse sleurhutten, maar er werd niet van ver aangeschoven om binnen te gaan. In Blois was het stil, Orléans was nooit een erg toeristische stad.

Het ergste? De restaurants die dicht zijn. Het is opvallend hoeveel zaken de sleutel onder de mat schoven. De Franse streekkeuken sluit haar deuren, het hart van Frankrijk ontvolkt. De jeugd trekt weg omdat er geen werk is en er kwamen wel jonge gezinnen uit Parijs wonen. De huizen in de provincie zijn zo spotgoedkoop, maar de overheid heeft ook gesnoeid in het aanbod van treinen en bussen, vooral ‘s ochtends en ‘s avonds, waardoor pendelen geen optie meer is.

De nieuwe huiseigenaars zien zich plots verplicht in Parijs te huren gedurende de werkweek en dan weer “naar huis” te komen voor het weekend. De Ligeriaanse Horeca vaart daar niet wel bij. Op een ogenblik waren wij haast verplicht te dineren in een Pizzeria of een kebabzaak, want die schijnen wel te overleven samen met de Chinese eethuisjes.

Ik snap de lokale bevolking wel: ik zou ook niet elke dag andouillette de Jargeau of bavette d’aloyau eten, moest ik daar wonen. Maar de Fransen blijven wel verbonden aan hun wortels en halen de humor boven: ooit al een pizza bourguignonne besteld? Dat is er één met wijngaardslakken. Ik moest even in mijn haar krabben toen ik voorbij een Japans eethuisje liep dat Sushi Descartes heette en wat dacht u van een voorgerecht van slakken en kikkerbillen? Dat stond in Beaugency op het menu als assiette anglaise. “Tongue in cheek”, noemen ze dat over de plas.

Nochtans blijft er genoeg Fransheid in de Franse keuken. Ik maak mij nog steeds vrolijk wanneer de garçon mij komt vragen welke groente ik wil bij mijn vlees: “des pâtes, des haricots verts ou des pommes vapeur?”. De basis van elke maaltijd blijft immers brood. Ik las recent dat de gemiddelde Fransman tot niet zo lang geleden dagelijks anderhalve kilogram brood weg stak en dat doorspoelde met anderhalve liter wijn per dag (toegegeven, die wijn was niet zo sterk als vandaag).

Wat ook heerlijk is? De lange middagpauzes. De meeste winkels, zelfs een aantal supermarkten, sluiten onder de middag voor een uur of twee/drie. Om uitgebreid te kunnen lunchen. Ook in Frankrijk is het middagmaal traditioneel de hoofdmaaltijd. Dat zorgt voor het voortbestaan van de familiale keukentradities thuis, maar is uiteraard ook een steun voor de lokale horeca vanwege al die mensen die te ver van huis werken.

Het avondmaal als hoofdmaaltijd vindt zijn oorsprong bij reizigers. Wie ver moet reizen neemt doorgaans niet de tijd om ‘s middags uitgebreid te déjeuneren, dus kwamen de eerste avondrestaurants er bij de haltes van de postkoets, later bij het treinstation. Zo’n dertig jaar geleden nog was de meest voorkomende naam voor een eethuisje: “restaurant de la gare”. Ook als je eten zocht ging je automatisch in de buurt van een station op zoek. Nu zijn restaurants overal.

Bij ons liep het vroeger ook zo. Ik herinner me hoe wij onder de middag van school rustig naar huis gingen eten. Nu wil het onderwijzend personeel zo snel mogelijk weg uit suburbia en daarom werden de lunchpauzes tot een ongezond minimum gereduceerd. Omdat de kinderen daardoor na schooltijd onbehoorlijk vroeg de straat op gestuurd worden, zijn ook de ouders verplicht hun middagmaal op te zeggen en met de kleintjes in de file te gaan aanschuiven op weg naar Fermettegem, waar de microgolf staat.

Moesten we allen langer lunchen, er zouden minder files staan! Onthou daarbij ook dat een hoofdmaaltijd op de middag voedingskundig gezonder is dan één ‘s avonds, te kort voor het slapengaan.

Neen, de gewone Franse keuken mag dan onder druk staan, eten kunnen ze er nog wel, ver van sterrenkoks en restaurants gastronomiques waar al helemaal niemand zit en die evengoed in Sint Martens Latem of Rixensart zouden kunnen staan. Smakelijk.