Culinair ontdekt: sojamelk

Het Europese Hof van Justitie verbood vorig jaar in de EU het gebruik van de naam melk voor producten die niet door de melkklier van een zoogdier zijn afgescheiden. Sojamelk is daarom een benaming die in de EU niet meer gevoerd mag worden. In de Verenigde Staten ook niet. Dat deed mij eens op zoek gaan naar die soja ... drank.

Een andere advocaat van sojamelk was Henry Ford. De man probeerde iedereen in de auto te krijgen en vond daarvoor onder andere de lopende band uit. Hij investeerde groots in de sojateelt en liet toepassingen onderzoeken voor deze boon: olie, meel, hij wou zelfs een auto ontwikkelen, gemaakt uit plastic van soja! Zijn betrokkenheid - hij was zelf vegetariër - kwam wel niet uit liefde voor de dieren of het milieu, maar uit liefde voor technologische efficiëntie. Zo zou hij zich ooit hebben laten ontvallen dat de koe de grofste machine ter wereld was, “een trage en vuile manier om melk te maken”. Dus, in plaats van soja aan de koe te geven, wat de oorspronkelijk de reden was voor sojakweek, kon men maar beter de melk direct van de plant halen. Dat was goedkoper en dus meer winstgevend voor de baas. Er waren weinig enthousiastelingen. Sojamelk maakt winderig en smaakt slecht, ondanks de bananensmaak die men eraan toevoegde.

Een nieuwe kans kwam er met de hippies in de vroege jaren zeventig. Plots zou soja de wereld van de ondergang redden: tofoe (sojakaas), tempeh (beschimmelde soja), sojascheuten … in bepaalde kringen kregen ze er niet genoeg van, soja was iets oosters, dus moest het wel goed zijn. Tot in de jaren tachtig de verhalen opdoken over de ver­nietiging van de oerwouden om soja te telen, de monopolies en milieueffecten en later ook de ggo’s. Is soja het meest genetisch gemanipuleerde gewas op aarde? Oosters is het ook al niet, de productie is voor het overgrote deel Amerikaans: in de Verenigde Staten, Brazilië en Argentinië.

In laboratoria leerde men de smaak onder controle te krijgen door het uitschakelen van bepaalde enzymen, ook de winderigheid werd verminderd door behandeling in de fabriek. Vandaag staat sojamelk op punt, maar er is niemand meer die ervan wil drinken. De vraag, ook onder gezondheidsfreaks, stortte in elkaar omdat er ondertussen heel wat andere soorten nepmelk op de markt zijn gekomen, en die hebben niet zo’n kwalijke reputatie. Waarom zou je sojamelk gebruiken als je vandaag de keuze hebt uit amandelmelk, havermelk, rijstmelk, kokosmelk, of vergelijkbare emulsies van hazelnoten, quinoa, hennep ... Die zijn van zichzelf lekker en zonder de bijwerkingen van bonen. Smakelijk.