Eetstoornis

Mindful Eating, zo heette de cursus waar mijn collega zich met tegenzin wekenlang doorsleepte. Ze had al eens ruzie gemaakt met de lesgeefster, en de impact op haar eetgewoonten zou aardig beperkt blijken. Macrobiotisch koken is dan weer wat een andere vriendin van me op dit eigenste moment doet ergens in Zuid-Frankrijk. Op een kamp waarvan ik - ik kan het ook niet helpen - elk moment beelden verwacht te zien op het journaal. Met als headline: 'politie valt sekte binnen.' Om maar te zeggen : de mensen rond mij heen zijn nogal met hun voeding bezig, tegenwoordig.

Iemand die alvast heel erg diep nadacht voor ze iets in haar mond stak, was prinses Charlotte van België, de enige dochter van Leopold I. Zij was ervan overtuigd dat ze werd vergiftigd, en at met een poes op haar schoot, aan wie ze stukjes van haar diner voederde. Just to make sure. Terwijl haar man Maximiliaan van z'n wankele troon in Mexico werd geschoten, reisde de piepjonge Charlotte de Europese hoven af op zoek naar steun voor hun zaak. Ze hongerde zichzelf uit, steeds wantrouwiger, steeds waanzinniger. Volgens verhalen dronk ze, aangekomen in Rome voor een bezoek aan de Heilige Stoel, alleen maar uit openbare fonteinen, want die waren zeker veilig. En toen ze op audiëntie bij de paus mocht, griste ze zijn persoonlijke kop chocolademelk van tafel, die ze uitgehongerd naar binnen goot.

Na Maximiliaans dood bracht de Belgische koninklijke familie haar discreet terug naar België. Ze werd weggestopt in het paviljoen van Tervuren, en toen dat afbrandde, in het kasteel van Boechout, vlak buiten Brussel. Vijf decennia lang bleef ze verborgen voor de buitenwereld, tot ze stierf in 1927.

Die doofpotoperatie (of beschermende houding?) duurt eigenlijk nog altijd verder. Keizerin Carlotta van Mexico wordt doodgezwegen in onze geschiedenisboeken en op de schoolbanken. Iemand vertelde me ooit dat Europalia Mexico een tentoonstelling over de Amerikaanse Catastrofe van Charlotte en Maximiliaan ging organiseren, tot er een discreet maar dwingend 'njet' kwam van het Hof.

Maar nu is het dan zover : Charlotte heeft eindelijk een tentoonstelling in Brussel. Maar wacht eens even… Zon ? Liefde ? Aquarellen ? Ik sta in het Belvuemuseum, letterlijk in de schaduw van het Koninklijk Paleis, op een tentoonstelling over Charlotte en het Mediterrane kasteel van Miramar, waar ze woonde vlak na haar huwelijk. Pleziertochtjes met een bootje. Rustig onder een parasol landschappen schilderen. Een expo over de 'gelukkige' jaren van Charlotte van België ? Is dat niet zo'n beetje als een tentoonstelling op poten zetten over de tijd die Van Gogh besteedde aan petanquen? Een beetje beside the point, quoi.

Maar terug aan tafel. Want de tentoonstelling laat vermoeden dat Charlotte van nature geen moeilijke eter was. Misschien zelfs avontuurlijk in de keuken. De muren van haar kamer in Miramar waren versierd met ananasmotieven. Geen viooltjes, rozen of herderinnetjes. Ananassen. Nu stond de ananas vooral symbool voor voorspoed, maar toch. Het fruit was, zelfs in de tijd van Charlotte, nog nieuw en exotisch. Ik heb in China ooit kwal gegeten, maar dat was een atypische heldendaad. Een Robinson ben ik echt niet. En dus ben ik altijd onder de indruk geweest van de gretigheid waarmee Europa alles in z'n mond stak wat uit een kist kwam van ver ver weg. If you don't know it, eat it.

De eerste ananas die het Franse hof bereikte smaakte afschuwelijk. Het ding was, na maanden doorgebracht te hebben in het ruim van een schip, rot en zuur. Maar dat kon de rage niet tegenhouden. Tegen de tijd dat het hoofd van Louis XVI van de guillotine stuiterde, stonden er 800 ananasbomen in de Koninklijke Moestuin van Versailles. Ook de eerste aardappel viel zwaar op de Europese maag. Opnieuw trok de maandenlange zeereis Amerika-Europa een streep door de restaurantrekening : het ding was meer scheut dan aardappel geworden. Maar kijk. Mijn pizza Hawaïenne ligt vol ananas. En Jeroen Meus gooit bij alles ne lekkere patat.

De hypes rond nieuwbakken fruit en groente in de 17de, 18de en 19de eeuw worden prima geïllustreerd op een andere tentoonstelling, 'Smakelijk' in het Jubelparkmuseum. Daar kan je ook zien hoe de Oude Egyptenaren brood maakten, en waarom de Grieken altijd letterlijk water bij hun wijn deden. 'Eten is natuurlijk altijd belangrijk geweest', vertelt een van de conservatoren me. 'En zoals de Engelsen zeggen : you are what you eat'. Als dat klopt, dan ben ik meestal een kaaskroket. En heel af en toe dus een kwal.

Johan De Smet is radiomaker en cultuurjournalist bij FM Brussel. Voor brusselnieuws.be schrijft hij een tweewekelijkse column.