Vileyne gedachten: wat we zelf doen

Dertig jaar puur Brusselse journalistiek heeft BRUZZ-redacteur Danny Vileyn erop zitten. Hij blikt in columns en interviews terug op wat hem van die drie decennia is bijgebleven. Deze week interviewt hij professor-emeritus Els Witte over de geschiedenis van België, met Brussel als centrum en progressieve stad.

Viert België over tien jaar zijn tweehonderdste verjaardag? Als het van Walen en Brusselaars afhangt wel, als het van de rechts-nationalistische politieke en economische klasse in Vlaanderen afhangt allicht niet. Daarenboven heeft het anti-Belgisch ressentiment zich ook onder opiniemakers verspreid. Nogal wat politieke journalisten hopen stiekem dat Vlaanderen en Wallonië scheiden, zegt politiek journalist voor RTL Christophe Deborsu. Hij doet de opmerkelijke uitspraak in het jongste nummer van De journalist, het blad van de Vlaamse Vereniging van Journalisten.

De vaststelling van Deborsu heeft een lange voorgeschiedenis. Historici hebben in het lang en het breed de geschiedenis van België en Vlaanderen, al dan niet in een Belgisch kader, beschreven. Laten we beginnen bij de regionalisering van de jaren 1980 en de eerste voorzitter van de Vlaamse Executieve. Later zou de titel pompeus omgevormd worden tot minister-president van de Vlaamse regering.

Het was de CVP'er Gaston Geens die de eer te beurt viel, hij was de man die Vlaanderen met de Derde Industriële Revolutie (DIRV) en Flanders Technology op de kaart zette. Maar hij was ook de man die de Franstaligen jende met de uitspraak dat België een land van twee snelheden was, en met de uitspraak 'wat we zelf doen, doen we beter', al wordt die laatste betwist en zou hij gezegd hebben: 'wat we zelf doen, moeten we beter doen'. Maar welke van de twee ook historisch juist is, de Covid-­19-crisis in de Vlaamse woonzorgcentra heeft aangetoond dat we wat 'we' zelf doen niet beter doen.

Vlaanderen heeft de voorbije decennia economisch goed geboerd, maar (ouderen)zorg behoorde duidelijk niet tot de prioriteiten. En dat is een pijnlijke vaststelling. Ik schrijf dit met enige emotie omdat mijn hoogbejaarde vader in een rusthuis in West-Vlaanderen verblijft, een vzw – geen commercieel bedrijf – waar geen enkele coronadode noch zieke te betreuren valt en waar het personeel dat zich uit de naad gewerkt heeft alle lof verdient. Maar de schrijnende verhalen die de Vlaamse ombudsdienst optekende in door corona getroffen rusthuizen blijven me wel door het hoofd spoken.

Vlaamse liberalen en socialisten pleiten alvast voor een herfederaliseren van stukken van de gezondheidszorg. Dat zou een belangrijk keerpunt kunnen zijn. Dertig jaar Brusselse journalistiek heeft me alvast geleerd dat politieke discussies tussen Franstaligen en Nederlandstaligen over onderwerpen die niet communautair geladen zijn een zegen zijn voor het democratische debat en dat het niet altijd de 'Franstalige' kijk op de zaken is die doorweegt. Het zijn bijvoorbeeld de Nederlandstalige Brusselaars die jaren geleden al de discussies over een andere mobiliteit op de agenda gezet hebben. Met succes.

Betekent dit dat Brussel het paradijs is? Zeker niet, daarvoor zijn de uitdagingen te groot en bovendien is het paradijs er alleen voor die mensen die in een leven na de dood geloven, maar de onderstroom in Brussel is anders dan in Vlaanderen. In Vlaanderen is de onderstroom rechts-nationalistisch – wat voor alle duidelijkheid niet wil zeggen dat er geen linkse Vlamingen of vrijheidslievende Vlamingen zijn. In Brussel is de onderstroom liberaal-socialistisch, een combinatie van individuele vrijheid en solidariteit. En die komt voort uit een lange traditie die al in de negentiende eeuw begon. En dat maakt, nu de communautaire strijd niet meer bovenaan de politieke agenda staat, het aangenaam leven in deze stad, zegt ook professor-emeritus en ererector van de VUB Els Witte in een gesprek, dat u op bruzz.be kunt lezen.