Culinair Ontdekt: Baked Beans

Lang geleden dat ik nog in Everberg was geweest. Met de terugkeer van het mooie weer sprong ik in de auto, richting Leuven, afslag Nossegem en dan over Kortenberg. Everberg ligt er net voorbij. Het dorp wordt in de media vooral geassocieerd met ontspoorde jongeren en boefjes, maar het kent bovenal een van de eigenaardigste supermarkten van het land: Stone­manor.

Stonemanor is een discrete winkel, verborgen achter een bakstenen muur in de Steenhofstraat (stonemanor is Engels voor 'steenhof'). Je herkent de zaak aan enkele vlaggen en een rood Brits telefoonhokje. Binnenin is het een oase voor Brusselse expats en eurocraten. De meest aandoenlijke producten, van ontsmettingslotions en maandverbanden over zeep tot kopjes met de Queen erop, Ierse vlaggen, stilton en HP-saus geven er steun aan al die Britten, Ieren en Amerikanen die de confrontatie met onze Belgische samenleving niet aankunnen.

Bij mijn eerste bezoek vroeg ik me af waarom die mensen niet gewoon in de Colruyt of Delhaize konden gaan shoppen, tegen de helft van de prijs, maar in de grond begrijp ik hen wel. Wie ooit in het buitenland heeft gewoond, weet wat een deugd het kan doen om dat éne bekende merk, die unieke smaak van thuis even te kunnen terugvinden. Het gebrek aan integratie weze hun vergeven.

Heinz
Wat beter voorbeeld dan een blik baked beans? Britten zullen u met overtuiging uitleggen dat de Heinz Baked Beanz die in onze supermarkten opduiken, niet smaken zoals thuis. Het is voor hen dus essentieel dat zij Britse blikken kunnen kopen.

Australiërs hebben nog een groter probleem. Naar verluidt smaken hun Heinz Baked Beanz nóg anders, maar die zijn zelfs in Stone­manor niet te vinden. Voor de volledigheid wil ik erbij vertellen dat er nog andere merken baked beans bestaan, maar Heinz heeft een grote symboolwaarde, zoals dat heet. Zoals de Campbell's Soup van Andy Warhol.

Recept
Baked beans kennen een boeiende geschiedenis. De oorsprong en de naam zijn ontegensprekelijk Engels. Ik vond een oud recept. De auteur vermeldt om te beginnen dat het enkel een economisch recept is in die huizen waar continu vuur wordt gestookt, omdat de bereiding minstens 24 uur moet koken.

Leg een groot laurierblad onder in een hoge stenen pot. Zet in deze pot een gepekelde varkensschenkel rechtop. Voeg een grote lepel honing toe en wat witte peper en giet droge witte bonen rond de schenkel, tot niet meer dan een derde van de hoogte van de pot (de bonen zullen fors zwellen tijdens de bereiding). Vul de pot dan volledig met water en sluit hem zo hermetisch mogelijk af. Laat langzaam garen op het vuur (in de hogedrukpan) of in de oven. Het recept stak de oceaan over naar Nieuw-Engeland, waar de vermaarde Boston Baked Beans ontstonden. Hier geen honing meer, maar melasse. De stad Boston beschikte over gigantische hoeveelheden melasse. Dit restproduct van de suikerfabricage bevat nog veertig procent suiker, maar kan niet verder worden geraffineerd. Daarom werd het gebruikt om rum te stoken.

Zoete dood
Oorspronkelijk (op het einde van de zeventiende eeuw) was Boston een haven van waaruit zoute kabeljauw werd verscheept voor de slaven op de suikerplantages in de Antillen. Al spoedig ontstond zo een lucratieve driehoekshandel. Vanuit Afrika voerden de schepen uit Nieuw-Engeland slaven naar de Caraïben. Van de Caraïben verscheepten zij melasse naar Boston, waar men er rum van stookte. Die rum (en zoute vis) voerden ze weer naar Afrika, waar ze slaven kochten, enzovoort.

De goede stad Boston leefde dus op melassestroop. In 1919 nog ontplofte er een melassetank in de stad. De kleverige tsoenami die vrijkwam, doodde op zijn weg twintig mensen, honderd vijftig anderen raakten gewond. Paarden stierven, vastgekleefd in de brij, of werden de haven in gesleurd. Het opkuisen van de smurrie duurde jaren. Met zoveel melasse kunt u best begrijpen waarom men er het spul in alle vormen van voeding gebruikte, ook in bonen.

Drooglegging
Toen na de Eerste Wereldoorlog in Amerika de drooglegging begon en rum stoken verboden werd, moesten ze in Boston wel wat anders doen met melasse. Baked beans hebben toen de wereld veroverd. Je kunt ze vandaag vinden in de kleinste winkeltjes in het hoogland van Papoea-Nieuw-Guinea, in toeristenhotels in Gambia of op Sint-Helena. Heel de wereld eet baked beans. Onlangs bracht Heinz overigens een gamma mean beanz op de markt, waarbij de gesuikerde bonen verwerkt worden met curry, hete chili's of andere gemene ingrediënten. Ze zijn nu ook vegetarisch of vrij van genetisch gemanipuleerde ingrediënten. U kiest maar!

Ontbijt
In een modern blik baked beans is de melasse vervangen door glucosestroop, maar het eindproduct smaakt nog altijd even zoet. Je eet zulke bonen het best bij het ontbijt, op toast. Ze zijn heel eenvoudig te bereiden, gewoon even opwarmen in een pannetje, en ik kan u verzekeren dat je er wakker van wordt.

Mijn kinderen hadden hun eerste baked beans-ontbijtbelevenis op een camping in de buurt van Kings Lynn in Norfolk, Engeland. Sindsdien is het nog steeds een methode om ze 's ochtends uit bed te krijgen. Zo slecht kan het product dan toch niet zijn? Smakelijk.