De leestip van Ange-Vanessa Nsanzineza: 'Kruimeldief' van Hind Eljadid

'Wat is jouw favoriete boek?' Muntpunt vroeg het aan Brusselaars met een voorliefde voor literatuur. Mensen zoals jij en ik, met verschillende smaken, perspectieven en verhalen. Vandaag: het lievelingsboek van Ange-Vanessa Nsanzineza, op kot in Etterbeek voor haar studies Social Science aan de Vrije Universiteit Brussel (VUB) en haar stage bij UN Migration.

“In 2013-2015 deed ik mee met ‘Boost’ van de Koning Boudewijnstichting, een programma voor jongeren met een moeilijke achtergrond maar met veel potentieel. We kregen workshops maar ook een beurs om zo vlot te kunnen doorstromen naar het hoger onderwijs. Er was een workshop rond lezen en we mochten zelfs praten met een auteur over boeken en literatuur. Dankzij die beurs kon ik ook boeken kopen – ik had er eindelijk geld voor – en kon ik onderzoeken wat ik wilde lezen. Zo is lezen voor mij begonnen.

Ik lees om mijn brein bezig te houden, nieuwe info binnen te krijgen, maar vooral om mijn perspectief te verbreden. Als ik iets lees, dan wil ik een dieper perspectief krijgen op dingen die mensen meemaken, zowel in mijn omgeving als buiten mijn omgeving. Je zal mij nooit een fantasieboek zien lezen. Een goed boek heeft voor mij zowel context als een persoonlijk verhaal, en dus altijd een onderliggend thema. Achter droge info moet altijd wel een persoonlijke touch zitten.

Door de stichting kon ik ook in het buitenland studeren en zo belandde ik in New Mexico, Verenigde Staten. Slechts 3 % van de inwoners daar is Afro-Amerikaans, dus via boeken heb ik me verdiept in teksten van onder andere James Baldwin. Ik lees graag autobiografische verhalen, of toch een mix. Zoals Born a Crime van Trevor Noah. Dat leest super vlot, heeft humor en zit vol feiten. Het gaat over hoe hij in tijden van apartheid als mixed race, met een zwarte moeder en witte vader, opgroeide in Zuid-Afrika. Zelfs gelijkaardige verhalen zijn nooit identiek aan elkaar.”

Herkenning in Hind en anderen

“Poëzie is nooit echt mijn genre geweest, maar omdat Kruimeldief een mix is, wilde ik het toch lezen. Ik ben vooral geïnteresseerd in kunst gemaakt door mensen met een migratieachtergrond, omdat ik mezelf daar vaak in herken. Ik ben mijzelf nog aan het zoeken, hoe ik mezelf wil zien bewegen in deze samenleving. Dit boek gaat over het leven van schrijfster Hind Eljadid en haar familie, en ik herken mezelf heel erg in hoe Hind haar leven leeft in dit boek.

In Kruimeldief worden zaken als huiselijk geweld aangekaart en hoe kinderen ermee omgaan wanneer een van de ouders wordt weggenomen. Maar ook over de kracht van die mama, als kinderen opgroeien in een drukke stad en reflecties over wat een kind zelf ook ziet als persoon. Het is belangrijk om het over die dingen te hebben, vooral huiselijk geweld. Het wordt op een heel subtiele, maar ook pijnlijke manier beschreven. En het komt zo vaak voor, niet alleen fysiek maar ook verbaal. Je zou schrikken hoeveel mensen met huiselijk geweld te maken hebben. Het is mooi om te zien dat er mensen hun verhaal naar buiten brengen, zodat anderen dit boek kunnen gebruiken om zich niet zo alleen te voelen.”

Moederliefde, eigenliefde?

Ange houdt het boek omhoog, vol markeringen en post-its. “Op pagina 66 staat een citaat van Hind van toen ze 6 jaar was: ‘Waarom was mijn houden van haar niet genoeg om haar ook van zichzelf te laten houden?’. Dat doet me heel hard denken aan míjn mama. Ze heeft veel meegemaakt, heeft haar land van herkomst, Rwanda, moeten verlaten na een brutale oorlog en een genocide. Vervolgens kwam ze terecht in een onbekende plek met een onbekende taal, maar ze heeft ons altijd de energie, kracht en geld gegeven om een stapje verder te zetten. Ik ben altijd zo positief over mijn mama tegen iedereen, maar zelf twijfelt ze aan haar eigen capaciteiten en voelt ze zich alsof ze tekortkomt, alsof ze ons zelfs tekortdoet. Ik denk dus hetzelfde als Hind over mijn mama: ze is super powerful, maar het is jammer om te zien dat ze dat zelf niet doorheeft.”

Representatie en respect

“Er zijn heel veel verhalen die gelezen moeten worden, niet enkel over huiselijk geweld. Verhalen van personen die in de minderheid zijn in de samenleving. Van iemand die doof is, iemand die is moeten vluchten, iemand die uit een specifieke familie komt; unieke profielen die je niet zomaar tegenkomt in het dagelijks leven. Mensen die niet evenveel gerepresenteerd worden als een gemiddelde Vlaming of Brusselaar, maar die waarschijnlijk toch meer gelijkenissen hebben dan verschillen. Door te lezen kan je je beeld verbreden. Het is niet per se omdat je een bepaalde levensstijl, gewoonte of karaktereigenschap van een persoon niet hebt, of wanneer je het oneens bent met iemand, dat je daarom diegene niet moet respecteren. Ik denk dat door enkel al erkenning te tonen aan het feit dat er zoveel verschillende verhalen en gezichten zijn, dat dat al een begin is van respect te kunnen tonen. En dat er op die manier ook meer sociale cohesie kan ontstaan.”

Dit artikel maakt deel uit van de serie '1 Stad, 19 Boeken', een project van Muntpunt en de Brusselse bibliotheken. De volledige boekenlijst vind je op de website van Muntpunt.