Reddingsoperatie MIMA: 'Ons lot is verbonden met de stad'

De Brusselse musea krijgen rake klappen. Maar het Molenbeekse privémuseum MIMA, dat voor goed de helft van zijn inkomsten rekent op zijn ticketverkoop, davert zowat op zijn grondvesten. Met een vroege crowdfundingcampagne hoopt het iconoclastische museum het tij te keren.

“Wat ons door deze crisis zal krijgen, is het feit dat we het samen doen,” vertelt Raphaël Cruyt – samen met Alice van den Abeele, Michel en Florence de Launoit het kloppende hart van het MIMA – wanneer we hem, enkele dagen nadat de crowdfundingcampagne voor het Molenbeekse museum werd afgetrapt, aan de lijn krijgen. “Dit is een collectief verhaal.”

Het is waar: alle cultuurinstellingen van de stad delen in de klappen. Maar de toestand waarin het MIMA – kort voor Millennium Iconoclast Museum of Art – nu verzeild is geraakt, noopt tot snelle actie. Want de lockdown light hakt er bij het museum, dat in 2016 werd opgericht als een privé-initiatief, extra hard in. Raphaël Cruyt: “50% van onze inkomsten halen we uit onze ticketverkoop, 20% komt via onze friends-formule. Dat is uitzonderlijk en geeft ons een unieke positie in het landschap. Voor de lockdown bezochten elke week 1.600 mensen het museum; sinds de oprichting zijn er dat al meer dan 200.000. Dat die inkomsten nu wegvallen, voor wie weet hoe lang, vormt een ernstige bedreiging voor ons overleven.”

LOCKDOWN 2.0
“Daarom waren we er snel bij met de crowdfundingcampagne. Het was voelbaar dat dit een zware impact zou hebben. Vergeet niet dat we het al eerder hebben gezien,” gaat Raphaël Cruyt voort. Het is een akelige gedachte. Precies vier jaar geleden stond het MIMA op openen, toen Brussel ten prooi viel aan een extreme daad van totale zinloosheid en in lockdown ging. Door de aanslagen van 22 maart 2016 was het museum genoodzaakt om zijn opening met een maand uit te stellen.

Dat was een zware periode, maar de verbetenheid om het verdriet, de woede en het verlies te counteren met Brusselse warmte, een opengesperd hart en naastenliefde was toen groter dan ooit. Ook nu is dat het geval. “Toen hebben we ons ook even afgevraagd of het het nog waard was om het project te pushen? Natuurlijk was het dat! Misschien ben ik door die ervaring nu wat minder gestrest. Tegelijkertijd is het nog veel te vroeg om de schade op te meten die deze situatie op de samenleving heeft. En ook: we zijn niet alleen. Er zijn grotere, belangrijkere dingen dan wij.”

Dat is waar, maar tegelijk zou het de stad ook in het hart raken om het MIMA te zien lijden, misschien zelfs ondergaan. Van bij de oprichting is het iconoclastische museum een verfrissende toevoeging aan het culturele landschap. Met een focus op kunstenaars en kunst die modellen, sjablonen en gebruiken overboord gooien ten gunste van een levendige kunst. Kunst van urban artists, stripmakers, kunstenaars met een mentale beperking, kunstenaars-activisten enzovoort die zich onder meer via sociale media een publiek zoeken.

Het MIMA uit boven alles een betrokkenheid op de wereld, en de wereld retourneert die geste met plezier. “Het is een burgerproject, ja. Deel van een buurt, een stad, waar het een brug wil zijn. In die zin is ons lot verbonden met de stad, met hoe mensen reageren op onze oproep. Als ze het ondersteunen, goed. Als dat niet lukt, zullen we explicieter moeten worden. Maar het zal van de mensen afhangen.”

REDDING EN VERLEIDING
“We hopen het hoofd boven water te kunnen houden,” vervolgt Raphaël Cruyt. “Maar we beseffen dat dit nog heel lang kan duren. Met de crowdfunding die we nu op poten hebben gezet, kunnen mensen nu al tickets kopen voor de periode na de lockdown. We hopen 15.000 euro binnen te halen. Zo redden we het tot begin mei. Het oprekken tot eind mei zal nog lukken. Maar deze situatie moeten volhouden tot eind juni, dreigt alles in de waagschaal te gooien. Maar goed, het is allemaal koffiedik kijken. Vandaag kan elke dag alles veranderen. Ook in mijn hoofd. In twee weken tijd zijn we in een andere wereld wakker geworden. Alles is gehuld in een waas, elke deur staat open nu. Maar ik weet wel dat we met dit project nog niet klaar zijn.”

“Waarover ik me trouwens nog meer zorgen maak dan over het museum en de cultuurinstellingen, zijn de kunstenaars. Al die solotentoonstellingen die zijn afgeblazen, zijn een ware aderlating. Als de lockdown eenmaal achter de rug is, kunnen musea weer overeind krabbelen, al zal dat moeizaam gebeuren. Maar een ticket kost niet veel. Kunstwerken, dat is andere koek.”

De crisis, die niet alleen onze gezondheid maar ook onze economische slagkracht treft, is zich aan het nestelen in de hoofden van de mensen, volgens Raphaël Cruyt. “En daarin schuilt het verschil met de financiële crisis van 2007-2008. Die speelde zich grotendeels in Amerika af, waar mensen uit hun huis werden gezet. Dat was hier misschien wel voelbaar, maar veel minder zichtbaar. Nu zien mensen dat de straten leeg zijn, ervaren ze de lockdown, voelen ze de tijdelijke werkloosheid. Na de lockdown zal de drang om te vergeten groot zijn, maar geld om dat te doen zal er niet al te veel zijn.”

“Als ik een gok zou wagen, denk ik dat het al september zal zijn voor de cultuursector weer de kans krijgt om aan te trekken. En wat krijg je dan? Iedereen zal zijn evenementen op hetzelfde moment lanceren. En het zal eerder aanvoelen als een reddingsoperatie dan als een verleidingsoperatie. Terwijl je in onze sector dromen verkoopt, en geen angst. Het is maar de vraag of de sfeer ernaar zal zijn om grote dromen te verkondigen. Wat wij kunnen doen, is proberen. Een tentoonstelling creëren die geen geld kost, die we met plezier maken en die de sfeer poogt te veranderen ten goede.”