Fatima Zibouh moet Brussel klaarstomen tot culturele hoofdstad van 2030

Fatima Zibouh is de vrouw die bij Brussels 2030 de plaats inneemt van de huidige minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR). Ze bereidt aan de zijde van Jan Goossens de kandidatuur van Brussel als Culturele Hoofdstad 2030 voor.

In februari 2021 kregen de voormalige regisseuse en televisiemaakster Hadja Lahbib (RTBF, ARTE) en artistiek directeur Jan Goossens (ex-KVS) van het Brussels Gewest een mandaat om de kandidatuur van Brussel voor de titel Europese Culturele Hoofdstad in 2030 voor te bereiden.

De twee, die het voltijdse equivalent elk halftijds invulden als een duobaan, begonnen meteen aan een ambitieus tienjarig proces dat ook al in de aanloop naar de toewijzing van de titel vruchten moest afwerpen voor de stad in de vorm van gesprekken en samenwerkingen.

Maar Hadja Lahbib werd in juli 2022 enigszins verrassend door de MR naar voor geschoven als de nieuwe minister van Buitenlandse Zaken in de federale regering, ter vervanging van Sophie Wilmès. Sindsdien werd er gezocht naar een nieuwe mede-opdrachthoudster en die is nu, na een openbare selectieprocedure, gevonden met politicologe Fatima Zibouh (Sint-Agatha-Berchem, 1981).

Zibouh studeerde aan de ULB en de UCL en is als onderzoekster in de sociale en politieke wetenschappen gespecialiseerd in diversiteit, inclusie en discriminatie. Ze promoveerde aan de Université Libre de Liège op een doctoraalscriptie over culturele en artistieke uitingen van minderheden in Brussel.

Zibouh is ook medeoprichtster van W100, een diverse community van vrouwen uit alle hoeken van Brussel die verbindingen willen leggen en de stem en actie van vrouwen in de stad willen vergroten. Ze won onder andere de 'Woman of Honour' aan de Universiteit Luik, van het Instituut Mens- en Sociale Wetenschappen in 2010, ontving de Diwan Award voor Persoonlijkheid van het Jaar in 2014 en de Observatory of Cultural Policies Prize in 2014.

“Ik ben gepassioneerd door Brussel en ben al twintig jaar betrokken bij het maatschappelijk middenveld,” zegt ze in een eerste reactie. “Ik ben blij dat ik kan bijdragen aan de uitstraling van onze wereldstad via deze kandidatuur om Culturele Hoofdstad van Europa te worden.”

Méér dan kunst

Ondertussen heeft Brussels 2030 begin deze week ook voor het eerst uitgebreid verslag uitgebracht van het pad dat momenteel wordt gevolgd. Brussels 2030 wil het traject naar Brussel Europese Hoofdstad 2030 nu al tastbaar maken door het culturele veld en de civiele samenleving van de hoofdstad uitgebreid te bevragen.

Daarbij is het wel al duidelijk dat Brussels 2030 niet gaat voor een eenmalig cultureel festival of opmerkelijke infrastructuurwerken, maar artiesten en cultuur wil inzetten als motor voor maatschappelijke ontwikkelingen op het vlak van stedenbouw, duurzaamheid, democratie, diversiteit, dekolonisatie en sociale gelijkheid.

In de zomer van 2022 faciliteerde Brussels 2030 al een eerste ‘Summer Assembly’ waarop 1000 Brusselaars afkwamen. Vijftien bestaande culturele stadsprojecten werden mee ondersteund, en ook de heropstart van het cultureel seizoen in september kreeg een extra impuls door een gezamenlijke optocht van een aantal culturele instellingen door de straten van Brussel.

Bij de volgende stappen horen het aanwijzen van zogenaamde ‘Toekomstplekken’ waar bewoners, cultuurwerkers en artiesten zullen samenwerken aan de transitie van hun wijk. Dat gebeurt in samenwerking met Architecture Workroom Brussel en Louise Lab. Vanaf maart gaan zo al een vijftal Toekomstplekken concreet aan de slag.

Daarnaast wordt met ‘Speak up’ ook een online oproep gelanceerd onder de Brusselse jongeren, die uiteindelijk moet leiden tot een ‘Jeugdcoalitie’.

Tweehonderd jaar België

Om de kandidatuur voor te bereiden beschikt Brussels 2030 voorlopig over een budget van 300.000 euro, voorzien door het Brussels Gewest. De kandidatuur voor de titel van Europese hoofdstad moet ingediend worden door een gemeente, maar Brussels 2030 wil met zijn kandidatuur de identiteit van het hele stadsgewest versterken en uitdragen.

Omdat nog andere steden zoals Charleroi, Gent, Leuven, Kortrijk en Brugge kandidaat zijn voor de titel in 2030, wil Brussels 2030 ook spreken met Charleroi en een Vlaamse stad om eventueel een alliantie te vormen.

Brussels 2030 wil ook de vieringen rond 200 jaar België in 2030 versterken, én vanwege de aanwezigheid van de Europese instellingen in de stad ook een Europese dimensie geven aan de kandidatuur.

In principe maakt de federale regering in 2024 de Belgische kandidatuur officieel met de organisatie van een wedstrijd. Van de longlist maakt een internationale jury van twaalf Europese experten met twee extra Belgen dan een shortlist van Belgische kandidaat-steden waaruit de Europese Raad dan in principe eind 2025 de definitieve keuze maakt. Tenzij de Belgische regering zou beslissen om het bij één kandidaat-stad te houden.