Weg naar 'Brussels 2030' begint volgende zomer al

Met culturele zomeractiviteiten en uitgebreide stadsbevragingen moet het traject naar Brussel Europese Hoofdstad 2030 in 2022 al tastbaar worden. Chefs de mission Hadja Lahbib en Jan Goossens en hun adviesgroep sluiten ook allianties met andere Belgische kandidaatsteden niet uit.

In februari kregen regisseur en televisiemaker Hadja Lahbib (RTBF, ARTE) en artistiek directeur Jan Goossens (ex-KVS, nu Festival de Marseille, Dream City in Tunis) van het Brussels Gewest een mandaat om de kandidatuur van Brussel voor de titel Europese Culturele Hoofdstad in 2030 voor te bereiden. De twee moeten het uiteindelijke jurydossier daarvoor klaarstomen tegen 2024. Lahbib en Goossens willen echter nu al alles opentrekken. Zowel de invulling van het begrip 'Culturele Hoofdstad', de inspraak bij de voorbereiding van de kandidatuur als het tijdstraject naar 2030.

Veel ambities, brede consultaties

“Het is nodig de Brusselaars snel te betrekken bij concrete initiatieven om van Brussels 2030 meer dan een abstractie te maken. Concreet stellen wij voor om vanaf 2022 te werken op basis van een biënnale dynamiek,” zeggen Lahbib en Goossens in hun eerste publieke statement in functie.

Het is hun bedoeling om ieder ‘even jaar’ een informele 'zomer van Brussel' te organiseren in nauwe samenwerking met zoveel mogelijk Brusselse cultuurhuizen- en partners. Nog vanaf 2022 komt er jaarlijks een stadsbevraging die doet denken aan burgerdemocratisering in de stijl van de G1000. “Eind augustus verenigen we 100 Brusselaars rond Brussels 2030 om hun bijdragen vast te leggen. In 2023 verenigen we er 200, en zo verder. In ieder oneven jaar zullen we dan investeren in een zomeruniversiteit waarin beleidsmakers, cultuurwerkers en bewoners van Brussel, en uit het buitenland, samen plannen maken voor Brussels 2030.” Via scholen, universiteiten, jeugdhuizen, culturele centra en verenigingen wil men ook de jeugd van nu en de volwassenen van binnen tien jaar concreet engageren.

Om de ambitie om vanuit kunst en cultuur ook de transitie op het vlak van samenleven, diversiteit, duurzaamheid, communicatie en stadsplanning te sturen, kwam ook al voor de eerste keer een ‘reflectiekamer’ samen met achttien uiteenlopende profielen, die elkaar om de twee maanden zullen zien. Daarnaast worden ook juridische, administratieve, financiële en communicatieve experten geconsulteerd.

Geen concurrentie, geen prestigeprojecten

Brussel, dat al culturele hoofdstad was in 2000, kijkt ook in de richting van andere Belgische steden die kandidaat zouden zijn, zoals Leuven, Luik of Gent. Lahbib: “Brussel vormt het hart van de kandidatuur, maar we gaan tijdens de moeilijke jaren na een crisis niet concurreren, maar schouder aan schouder staan. We spreken dus met potentiële partners in Wallonië, Vlaanderen en de Duitse gemeenschap.” Een gezamenlijke kandidatuur van Brussel met Leuven en Charleroi is dus bijvoorbeeld niet ondenkbaar.

Daarnaast wil Brussel 2030 ook het beeld van onze hoofdstad als politiek en bureaucratisch epicentrum van Europa bijstellen en aanvullen. “We willen de Europese burgers die in Brussel wonen mobiliseren, om hen, hun netwerken en de Europese instituties beter te integreren in ons stadsleven. Of het nu gaat om schrijvers, artiesten, restauranthouders, studenten, of ondernemers.” Ook voor de toeristische sector en de horeca moet Brussel 2030 een hefboom worden.

Iconische bouwprojecten komen er normaal gezien dan weer niet. Lahbib: “Een Culturele Hoofdstad biedt mogelijkheden op stedenbouwkundig vlak. Maar dan denken wij eerder aan wat corona en telewerk eventueel voor gevolgen hebben in onze stad. De Europese Commissie kondigde al aan gebouwen af te stoten. Je kan je inbeelden dat gebouwen die in monofunctionele wijken leeg komen te staan in het kader van een cultureel maatschappelijk project een tweede leven zouden kunnen krijgen om iets aan die monofunctionaliteit te doen.”

Voorbereidingen vanaf september

Van september 2021 tot de lente van 2022 gaat Fase 1 van start met de uitwerking van de eerste nota, een budget, een haalbaarheidsstudie en een concept van programmering van 2022 tot 2030 en zelfs daarna. In principe maakt de federale regering dan in 2024 de Belgische kandidatuur officieel met de organisatie van een wedstrijd. Van de longlist maakt een internationale jury van twaalf experten met ook twee Belgen dan een shortlist waaruit de Europese Raad dan in principe kiest. Tenzij de Belgische regering meteen zou beslissen om het zoals bij Brugge 2002 en Mons 2015 bij één kandidaat te houden.

Lees volgende week het interview met Hadja Lahbib en Jan Goossens in Bruzz magazine en op bruzz.be.