Op zoek naar alternatieven: restaurants verliezen de moed nog niet

Precies één week geleden, op zwarte vrijdag 13 maart 2020, sloten alle horecazaken verplicht de deuren. Voor hoe lang weet niemand. Net voor het ingaan van de horeca-lockdown trokken we langs bij de café- en restauranthouders van de wandelboulevard Anspachlaan. Na twee jaar straatwerken, nu dit, zucht de ene. Eindelijk duidelijkheid over veiligheid, horen we elders. En de baas van café Affligem heeft weinig te vieren: “We zijn precies drie jaar open, een gelukkige verjaardag dus.”

Vorige week week vrijdagnacht, 13.3, een dag voor de geschiedschrijving van de 21ste eeuw. Het centrum ziet eruit als daags na de terreuraanslagen van vier jaar geleden. Weinig geloop op straat, nu de concert- en theaterzalen dicht zijn. Amper een toerist. De centrumlanen zijn nog nooit zo desolaat geweest, sinds ze na een lange vertimmering tot voetgangerszone een nieuw leven kregen. We smaken de laatste uren voor middernacht, maar als een pintje zonder schuim, een bord vol koude frieten.

Om klokslacht 24 uur moet de tapkraan onverbiddelijk dicht voor minstens drie weken en evenveel weekends. De restaurantkeuken wordt een laatste maal helemaal gepoetst. De horeca moet een voorbeeld zijn: geen samenscholingen meer. Dat besliste de federale overheid donderdag om de verdere verspreiding van het coronavirus tegen te gaan.

“Dit is kut,” gooit Sven De Man van café Affligem bij de Beurs me in het gezicht. De zaak zit om 22 uur nog afgeladen vol, het terras al evenzeer. Net als bij buurcafé Les Brasseurs. Vrienden slaan een arm om elkaars schouder, een pint in de hand. Er wordt uitgebreid gekust als er weer iemand bijkomt of vertrekt. Zowel binnen als buiten lijkt er niets aan de hand.

“We zijn vandaag precies drie jaar open, een gelukkige verjaardag dus,” grapt De Man een tikje cynisch. “We durfden te beginnen in de periode van de grote straatwerken. We hebben ons ingewerkt en overeind gehouden. En nu wordt alweer de horeca getroffen. Volgens mij nog tot na de paasvakantie. Die veertien dagen komen er naar mijn gevoel nog bij. Gisteren lag ik er de hele nacht van wakker. Nu denk ik: we zien wel, laat maar komen.”

Bij de chique pizzeria Rugantino, met riante bovenzaal, blijven alleen nog wat habitués hangen. Het laatste tafeltje dineert intiem. Een garçon zoekt een dame op de stoep, om een vergeten volle rugzak terug te geven. “Ça va être difficile,” vindt patron Eduardo Emiliani over het handhaven van de sluitingsperiode, al mag hij nog openhouden voor afhaal­pizza's en meer.

“Het is het noodlot, zoiets moet je aanvaarden.” De vier personeelsleden zullen tijdelijk werkloos zijn vanaf zaterdag, dat staat al vast. Zelf zal hij proberen om met een traiteurdienst de eindjes aan elkaar te knopen, voor zichzelf en zijn vrouw. “En vooral om het huurgeld voor de zaak te blijven betalen.

Want met die 4.000 euro die de staat me zou bijpassen tot in april, zal ik er niet komen. Maar we zien wel, de eerste dagen. Voor drie schotels blijf ik alleszins geen week open.”

Niet op de hoogte

Het nieuws van de verplichte sluiting vanaf middernacht treft alle nachtleven in het hart van de stad. Hoe de handelaars er creatief mee zullen omgaan, om die drie weken te overleven en zelfs mogelijk langer, verschilt sterk.

Café Metteko ging in april 2019 weer open, na twee jaar sluiting. Een sluiting die het gevolg zou zijn van de ondergang van de vorige eigenaar van spaghettihuis El Metteko, na de trage start van de aanleg van de voetgangerszone. Het personeel stuurt me naar het achterkeukentje.

Daar staat de gerante de nog warme borden uit de vaatwasmachine met een doek af te drogen.

Tereza Tylova: “De sluiting zal vooral mijn team treffen. Een zaak draait rond teamspirit, en die maak je niet in één dag. Als mensen elkaar verschillende weken niet zien, moet de drive er opnieuw in komen, ook om het ploegenstelsel te organiseren. Dat wordt het allermoeilijkste. Spijtig van de energie.“

Dat de richtlijnen er zijn om de volksgezondheid te bewaken, kan Tylova wel aanvaarden, maar de timing ligt verkeerd. “Ik begrijp de beslissing van hogerhand, maar ze komt weken te laat. Januari en februari zijn kalme maanden, maar nu is net de lente begonnen met veel passage voor onze sector.

Aan de studenten die hier nog rondhangen, zeg ik: breng uw cursussen zo snel mogelijk in orde. Werk studieopdrachten af. Op die manier krijg je een rustigere blokperiode in mei en juni, en kan je dan misschien een avondje uit. Wie nu zijn tijd verdoet, zal anders misschien van maart tot juli moeten wachten om zijn vrienden te zien op café.”

Tegenover Coiffure Anspach, waar nog één baard geknipt wordt midden in de nacht, is de sfeer erg aangeslagen. De crêperie met bovenzaal, waar nog een privéfeestje plaatsvindt, is leeg. De man weet niet dat hij voor zijn taartenaanbod en zijn ijstoog vooraan, misschien wél mag openblijven.

“Denkt u dat ik dat nog verkopen mag? Dan zou ik misschien hier voor de trap een afsluiting kunnen plaatsen, dat niemand verder in de eetzaal kan. Dat zou toch al een stuk helpen tegen het inkomensverlies,” reageert hij. “Maar ja, er moet dan nog gepoetst worden, de elektriciteit en verwarming moeten aan ... Ik zal begin volgende week bekijken of deels open blijven wel rendabel is.”

Afhalen en bestellen

Dui Le, de Vietnamese exploitant van de Nederlandse keten The Avocado Show, neemt het veel bezadigder op. “Ik ga akkoord met deze maatregel, maar hij zou op heel de handel toegepast moeten worden. Wat hebben we aan een restaurant dat dichtgaat, maar een kantoor dat nog vol volk loopt?

Ik zal de helft van mijn tien personeelsleden alvast werkloos zetten, het sociaal secretariaat moet maar andere opties voorstellen. Via sociale media maak ik wel bekend dat afhaalmaaltijden mogelijk blijven en dat ook bestellingen aan huis nog altijd kunnen.” De man hangt de info alvast uit aan het raam.

Als we richting Fontainas in de Turkse pittabar Istanbul Kibal de toog zien schoonmaken, wagen we ons nog binnen. De twee mannen achter de toog bellen meteen de eigenaar op, want zelf weten ze amper wat hen overkomt. “We zullen de volgende dagen afwachten of de concurrentie zich aan de regel om te sluiten houdt.

Anders doen we ook weer open. Ze kunnen toch niet heel Brussel controleren?” Als we even later de baas aan de lijn krijgen, luidt het anders: ”Het probleem is dat de vleesleverancier, die ook andere zaken in het centrum bedient, niet zal leveren, zegt hij me. Hoe heb ik dan dezelfde marchandise om af te bakken? We zien wel met het personeel.”

Eindelijk afstandelijkheid

In de artnouveautempel Falstaff, naast de Beurs, springen drie garçons meer dan twee meter achteruit als ik op hen afstap. "We hebben al stress genoeg gehad de voorbije dagen door iedereen te bedienen. Dit kon niet langer, eindelijk moet de zaak dicht," zucht de Portugese ober. "Stel dat ik het kwalijke virus van een klant opraap, en ik geef het aan mijn grootmoeder door en ze sterft eraan... Ik mag het me niet bedenken hoe ik het mijn leven lang zou beklagen dat ik in dit restaurant heb gewerkt in deze tijden." Zijn Nederlandse collega heeft het er al even moeilijk mee. "Komt daarbij dat ik in een aparthotel woon, dus mijn domicilie niet in België heb - hoe moet dat nu gaan met mijn inkomensgarantie?" De mannen blijven zenuwachtig de laatste klanten in het oog houden. Hun geduld en angst zit duidelijk op het hoogste peil.

Bij het mooie Zain al Shaam zitten de laatste gasten nog aan tafel. Het personeel achter de toog wil me een koffie aanbieden, terwijl de baas wordt gezocht. “Ga zitten, neem toch iets te drinken,” klinkt het gemoedelijk en rustig, terwijl de obers rond me komen staan en knikken bij alles wat de Syrische eigenaar zegt.

Yasser Alseraj: “We moeten als Belg deze regel ernstig nemen. We kunnen niet anders. Het moet, zegt de regering. Maar onze omzet draait maar twintig procent op afhaling. En het hotel hier vlakbij stuurt gemakkelijk dertig man per avond door. Die komen nu niet meer. Ik heb negen personeelsleden en twee zelfstandigen die voor me werken, maar ik kan maar de helft aan het werk houden.”

De leverancier van ijs, staat nog een frisdrankje te drinken: “Ja, koelijs zullen we in Brussel niet meer leveren, zoveel is al beslist bij IJskimo.”

Ook aan de klant wordt gedacht. “Het sociale leven valt weg, als de restaurants sluiten,” zegt Alseraj nog. Dat beamen twee mannen, die als enige nog voor de deur staan van holebicafé Fontainas, wat verder om de hoek. “Ik moet drie weken thuis werken, dat is het ergste. Die ene avond per week op café missen, zal nog wel lukken gedurende drie weken, tenzij het langer zal duren.

Maar de collega's niet zien, dat wordt een eenzame tijd,” zegt Tom. En Jurgen-met-de-baard die knikt: “Ja, mijn barbier wil zelfs geen snor meer bijknippen, alleen het hoofdhaar nog.” De mannen roken hun laatste sigaret, een laatste pint is er niet meer bij. De Brusselse horeca start zijn zwartste lente.