Andere lichtbak voor India

Met zijn relationele fotografie, die rechtstreeks ingrijpt in de omgeving, is Brusselaar Max Pinckers tweemaal present tijdens Europalia India. Nog tot 27 oktober met zijn solo-expositie The Fourth Wall in Flagey. Vanaf volgende week ook met een aparte kijkbox in de tentoonstelling Indomania van Bozar. Voor wie weggelopen tortelduifjes en dromers van filmidealen uit India wil zien.

N a een jongerenleven in Zuidoost-Azië en Australië studeerde Max Pinckers (°1988) fotografie in ons land. Vandaag woont hij op het Bloemenhofplein. Met zijn 'documentaire' Lotus over transseksuelen in Thailand (www.maxpinckers.be) zette hij de toon voor een eigen beeldaanpak van een stuk leefwereld. The Fourth Wall, een fotografie-installatie en kunstboek, was het eindwerk voor zijn master in 2012. Eerder dit jaar werd The Fourth Wall geselecteerd voor The Young Belgian Photography, te zien in het Fotomuseum van Antwerpen. Nu staan de bakken die dit werk oplichten in Flagey. Ze vormen er de perfecte spiegel voor het alledaagse Indische droomleven, met een knipoog naar de Indische filmindustrie.

Waarom Pinckers naar India trok voor inspiratie? Pinckers: "Mijn ouders vertelden me dat ik verwekt was in India. En enkele jaren terug werkte ik als 'extra' op de sets van een Indische tv-show. Daar pikte ik de fascinatie op voor het medium. Film is in India bijna een religie, zo sterk. Ik wou met The Fourth Wall tonen dat de big film industry een sterke invloed heeft op het doen en laten van miljoenen Indiërs. Dat gaat van mode en haarstijl, die wordt overgenomen van filmsterren, tot filmsongs die worden gehyped. Ik zocht locaties op in de stad, en trok er met alle licht- en camera-apparatuur naartoe. Daar creëerde ik een scène, bijvoorbeeld bij een publiciteitspaneel, en vroeg passanten of ze hun eigen 'filmrol' wilden uitbeelden. In Delhi, waar veel moslims leven, bleek het moeilijk om medewerking te krijgen. In Bombay lukte dat meteen, omdat mensen er compleet vertrouwd zijn met film, entertainment en media. Dat passanten snel toezegden, en direct een typetje voor zichzelf voor ogen hadden, maakte duidelijk dat bepaalde films hen sterk hadden beïnvloed. Zo creëerden we op straat een eigen filmsituatie. Verder gebruikte ik vaak links naar nieuws uit kranten en magazines."

Officiële huwelijksstaat
Pinckers vergrijpt zich dus aan 'relationele kunst', of een vorm van artistiek ingrijpen in de omgeving. Daarbij wordt enige interactie belangrijk om het totaalplaatje te maken. Op het eerste gezicht lijkt The Fourth Wall - en ook zijn werk in Indomania - een documentair verhaal te brengen, waarin hij constant ingrijpt. De objectiviteit tegenover het klassieke medium fotografie wordt een hak gezet, door de vele veranderingen die de fotograaf in eenzelfde kadrering zet. Het spel van fictie en realiteit, en vooral de leef- en droomwereld die erachter schuilt, gaat door het medium fotografie een eigen leven leiden. Pinckers zoekt in zijn themaprojecten altijd naar een dualiteit, die flirt op de grens tussen realiteit en fictie.

Ook voor zijn bijdrage aan Indomania is dat het geval. Daarvoor ging Pinckers op stap met de non-profit organisatie The Love Commandos (met hoofdzetel in New-Delhi), die jongeren helpt vluchten als hun liefdesrelatie thuis of door hun gemeenschap niet aanvaard wordt. De vrijwilligersvereniging die op mecenaat draait telt 600.000 leden, en heeft overal in het land antennes. Duizenden vrijwilligers staan 24 uur op 24 paraat om 'tortelduifjes' te helpen. "Ik beschouw hun werk als iets wat in de marge ligt van de liefdesthema's van de Bollywoodfilms," zegt Pinckers, "al gaat het om een maatschappelijk probleem. Binnen de nog bestaande cultuur van verstandshuwelijken blijft het vaak verboden verliefd te worden op iemand van een andere sociale status, een andere kaste of religie. Deze koppels vluchten, dromend van het ideaal dat ze soms ook uit films meedragen. Vaak worden ze door familieleden of hun lokale gemeenschap achtervolgd, gemarteld of gedood uit eerroof. De vereniging heeft een noodlijn, biedt de gevluchte koppels (voorlopig) onderdak, en zorgt voor de trouwformaliteiten, vaak al dezelfde dag. Ze verwittigen de familie over de officiële huwelijksstaat, en proberen te onderhandelen over een terugkeer. In andere gevallen regelen ze onderkomen of werk voor het gevluchte koppel, zodat ze een nieuw leven kunnen starten."

"Ik maakte beelden van de Love Commandos in Delhi en van koppels die in die situatie verzand waren. Om verder te gaan dan deze sociale documentaire, en omdat iedereen deel uitmaakt van dit systeem, gebruikte ik ook metaforen. Zo zit er in de reeks ook een foto van een blind koppel en stel ik de kijker vragen over de liefdescultuur in India. Zo vroeg ik een parfummaker om de geur van de liefde te maken, wat hij voor ons ook deed. Ook deden we scènes na over bestaande verhalen die we van de Love Commandos hoorden, of uit krantenartikels van ouders die hun kinderen onterven omdat ze zonder hun goedkeuring trouwden. Zo wordt de realiteit ook een stuk fictie en film, en iets heel herkenbaars voor wie ernaar kijkt. Ik wil de situatie op sociaal vlak niet bekritiseren, en ga me niet uiten over het feit of een verstandshuwelijk slecht is. Maar in een foto iets insinueren, dus niet tonen, kan een sterke vorm van protest zijn." Pinckers brengt de toeschouwer dus in vertwijfeling, dat biedt stof tot nadenken over de wereld.

The Fourth Wall, solo exhibition, nog tot 27/10 in Flagey, Studio 3, Heilig-Kruisplein, Elsene.
www.maxpinckers.be
Picnkers exposeert ook op
Indomania, van 16/10 tot 26/1 in PSK, Ravensteinstraat 23,
Brussel, www.europalia.eu