Kunstenaars in quarantaine 10: Chicos y Mendez

Waar haal je je culturele kicks in tijden van corona en quarantaine? Welke krochten van het wereldwijde web herbergen het antidotum tegen van verveling aan elkaar hangende uren, dagen en weken? Wij vroegen aan een resem Brusselse kunstenaars hoe zij de tijd een beetje (of genadeloos) wegklikken, -lezen, -luisteren en -leven. Aflevering 10: Chicos y Mendez.

“Ik was aan het bellen met mijn familie in Lima,” excuseert David Méndez Yépez zich omdat hij een paar minuten te laat is op onze Skype-afspraak. “Ze hebben niet altijd een goeie internetverbinding, daar wilde ik nog even van profiteren.”

David Méndez Yépez heeft Peruaanse roots, maar woont al zijn hele leven in België. Eerst in Louvain-la-Neuve, daarna in Leuven en uiteindelijk in Brussel. Zijn links-progressieve ouders kwamen hier doctoreren eind jaren 1980. Toen ze terug wilden keren, bleek de tijd niet gunstig door het bewind van Alberto Fujimori, de president van Peru met dictatoriale trekjes, en de ultralinkse groepering El Sendero Luminoso, die in de jaren 1990 terreur zaaide en hem zo in de kaart speelde.

“Ik herinner me hoe ik als kind in de lagere school elke keer opnieuw vertelde dat ik het volgende jaar naar Peru zou terugkeren. Maar dat gebeurde nooit. Ik weet ook nog hoe mijn vader af en toe boodschappen op een oude cassetterecorder insprak voor mijn tante. Ik begreep niet waarom hij niet gewoon belde, tot uiteindelijk bleek dat ze vijf jaar lang onschuldig opgesloten zat. Rond mijn tiende werd het mij allemaal duidelijk waarom mijn ouders niet terug konden, en hoeveel verdriet hun dat deed.”

David Méndez Yépez heeft aan zijn voorgeschiedenis een groot rechtvaardigheidsgevoel overgehouden. Hij studeerde economie en politieke filosofie en engageerde zich voor vzw’s die zich onder meer bezighielden met sans-papiers. Tot anderhalf jaar geleden werkte hij campagnes uit bij het Centre national de coopération au développement, het Franstalige 11.11.11.

En dan is er zijn bandnaam, Chicos y Mendez, een knipoog naar de Braziliaanse vakbondsleider en milieuactivist Chico Mendes. “Hij is in 1988 vermoord, mijn geboortejaar,” verduidelijkt Méndez Yépez. “Hij was een van de eersten die de link legden tussen sociale rechtvaardigheid, klimaat en cultuur. Hij blijft een groot voorbeeld voor veel bewegingen, en voor mensen die het nu heel moeilijk hebben met Bolsonaro. Maar ik wil ook gewoon zeggen dat we als groep een collectief zijn, ook al componeer ik muziek en schrijf ik teksten.”

Die teksten reflecteren je engagement. Een van de tracks op Esencias, het album waarmee Chicos y Mendez vorig jaar debuteerde, heet ‘Reggaetón feminista’. “Que afuera se quedan los machos,” klinkt het: macho’s mogen buiten blijven.
David Méndez Yépez: Reggaeton staat bekend om zijn machismo. Maar ik wilde een liedje maken over het feit dat dat niet zo hoeft te zijn. Er is niet één manier om reggaeton te maken, zoals er niet één manier is om vrouw of man te zijn. In de videoclip had ik me verkleed als Frida Kahlo tijdens het laatste avondmaal, maar dan met twaalf vrouwen rond mij als twaalf apostelen. God kan ook een mooie vrouw zijn. (Lacht) Het is muziek met een boodschap, maar we proberen er ook poëzie en humor in te stoppen.

Je nieuwe single heet ‘Respira’. Dat liedje lijkt dan weer speciaal voor deze tijden geschreven.
Méndez Yépez: Dat nummer stond op onze debuutplaat, maar het past inderdaad bij vandaag, nu we allemaal een beetje in ademnood zitten. Het gaat over hoe een natuurlijke, simpele handeling als ademen voor sommigen moeilijk is. Om goed te kunnen ademhalen, moet je innerlijke rust vinden. En innerlijke rust is uiteindelijk dé manier om je vrij te voelen. Dat heb je nodig, anders word je gek in deze quarantaine. Dus moet je goed leren ademen. (Lacht) Dat is iets kleins, maar dat is net belangrijk. We hoeven niet altijd groots te denken, er zijn ook kleine kostbare momenten waarvan we de schoonheid soms niet meer zien, maar die we moeten leren omarmen. Vandaar dat ik zing “disfruta cada momento de simplicidad”: geniet van die kleine dingen, en dan ga je je beter voelen.

Wat doe jij vandaag nog om je goed te voelen?
Méndez Yépez: De beste manier om inner peace te vinden, is de natuur. Ik woon kort bij het Ter Kamerenbos, en niet zo ver van het Zoniënwoud. Ik heb zo mijn favoriete plekje, wat dieper in het bos, vlak bij de Vijver van de Verdronken Kinderen.

Gezellig.
Méndez Yépez: Er zijn gelukkig nooit echt kinderen verdronken. (Lacht) Er woonde ooit een molenaar in de buurt, en die heette Verdonck, of Verdroncken. Zijn kinderen erfden die molen, en door de jaren is die naam verbasterd. Wat hogerop aan die vijver liggen een paar omgevallen bomen, en daar ga ik vaak zitten lezen, in de laatste streepjes zon.

Welke boeken verdienen zo’n zonnestraal?
Méndez Yépez: Drie weken geleden is Luis Sepúlveda bezweken aan Covid-19. Hij was een belangrijke Chileense auteur en journalist. Hij zat een paar jaar in de gevangenis onder het bewind van Pinochet, en ging in ballingschap in Europa. De enige manier voor hem om te overleven was ook die innerlijke vrede vinden. Ik ben zijn boeken opnieuw beginnen te lezen. Een van mijn favoriete werken van hem is De oude man die graag liefdesromans las. Sepúlveda schreef over eenvoudige dingen en mensen. Hij had vooral ook oog voor de losers van onze maatschappij. In zijn boek toont hij de complexiteit van elke mens, of je nu een arbeider bent of een kind of een oude vrouw die alleen woont. Daarover gaat mijn album Esencias ook: wij zijn geneigd overal labels op te plakken, maar niemand is alleen maar dit of alleen maar dat.
Door deze quarantaine ben ik weer gaan graven in mijn roots. Ik lees niet alleen Zuid-Amerikaanse auteurs, ik luister ook veel naar traditionele Zuid-Amerikaanse muziek. Van Chabuca Granda, Violeta Parra en Mercedes Sosa onder meer, vrouwen die superrevolutionair waren omdat ze zich staande hielden in een mannenwereld. Ik heb gemerkt dat eenvoudige liedjes met enkel stem en gitaar, zoals ‘Alfonsina y el mar’ en ‘Duerme negrito’, waar ik de voorbije weken zelf versies van heb opgenomen, prima voedsel voor de ziel zijn. Eigenlijk zou ik ook liedjes willen schrijven die wat eenvoudiger en intiemer zijn. Chicos y Mendez heeft op zich niets met de traditie te maken, wij spelen pop en reggae met een latin flavour. Heel luchtig. Wat niet wil zeggen dat je geen diepe boodschap kan hebben.

Niet alleen Spaanstalige pop heeft de muziekscene de voorbije jaren overspoeld, ook Spaanstalige series maken furore. Kijk je veel tv?
Méndez Yépez: Niet echt, ik heb ook geen Netflix-abonnement. Ik ben een grote fan van Almodóvar. Maar ik kan je ook de films van mijn neef aanraden, Josué Méndez. Hij heeft meegewerkt aan de reeks El Chapo en zit tegenwoordig vooral in het theater, maar een paar jaar terug heeft hij veel prijzen gewonnen met Días de Santiago. Dat is een film over een ex-soldaat die een paar jaar in de jungle heeft geleefd en zich daarna weer moet aanpassen aan een totaal veranderde maatschappij wanneer hij terugkeert naar Lima. Mijn neef heeft de film online gezwierd, je kan hem gratis streamen.

Zijn er speciale dingen waar je nu eindelijk de tijd voor vindt?
Méndez Yépez: Ja, brieven schrijven. Ik heb al vaak brieven geschreven die ik dan nooit op de post deed. Of ik bezorgde ze na vijf jaar gewoon zelf aan de bestemmeling. (Lacht) Maar nu heb ik mezelf uitgedaagd, en intussen heb ik al een paar brieven in de postbus gedropt. Ze zijn gericht aan mensen die belangrijk zijn geweest op bepaalde momenten in mijn leven. Gewoon, om bedankt te zeggen. Het leven gaat zo vlug dat je vergeet dat er mensen zijn voor jou wanneer je je slecht voelt.

Je hebt je job anderhalf jaar geleden opgezegd. Heb je er intussen geen spijt van dat je fulltimemuzikant bent?
Méndez Yépez: Ik heb gelukkig een artiestenstatuut, ik ga dus niet verhongeren, maar ik ben sowieso nog altijd blij met mijn keuze. Ik mis natuurlijk mijn publiek wel. Ik schrijf graag liedjes, maar ik deel ze nog veel liever met mensen. We hadden veel concerten op het programma staan, tot in Canada toe.

Je concert met Flavia Coelho in de AB is uitgesteld naar 3 september. Zie jij het goed komen?
Méndez Yépez: September zal een drukke maand worden. (Lacht) Fingers crossed, want eigenlijk weten we niet of er iets zal kunnen plaatsvinden. Wat ik vooral jammer zou vinden, is als er ook niets meer mogelijk is op plekken waar cultuur doorgaans moeilijk toegang krijgt, zoals instellingen of gevangenissen of scholen, plekken waar wij regelmatig optreden.
Ik denk dat deze periode voor velen een existentiële crisis teweegbrengt: ben ik nuttig of niet? Ik heb een paar streamingconcerten gedaan in woonzorgcentra en voor vluchtelingen die vastzitten in Griekenland. Mensen die een vogel voor de kat zijn als corona daar toeslaat. Natuurlijk wil ik dat de concertzalen zo snel mogelijk weer vollopen. Maar als artiest wil ik toch ook vooral mijn bijdrage leveren aan de verbetering van onze maatschappij.
Ik heb weinig antwoorden, maar als deze crisis ons iets leert, dan is het dat we veel afhankelijker zijn van elkaar dan we dachten. Dit virus heeft ons getoond dat we allemaal fragiel zijn. We gingen ervan uit dat we alles wisten, dat we zo hard konden werken als we wilden, dat we overal supercompetitief moesten zijn. Maar eigenlijk zijn we allemaal gewoon heel erg kwetsbaar.