Voor de familievoorstelling Vier verhalen en een dag ging Erik ‘Spinvis’ de Jong aan de slag met twee choreografen en een dozijn dansers. Samen vertellen ze een hoopvol sprookje over een jonge tiener, die ondanks de dystopische wereld waarin ze gevangen zit de regie over haar toekomst in eigen handen neemt.
Spinvis in spagaat
Een kleine vijf jaar geleden liet de Nederlandse zanger Erik de Jong het AB-publiek kennismaken met zijn eerste stappen in de danswereld. De fragiele liedjes die de voormalige postbeambte uitbrengt onder het pseudoniem Spinvis, hadden sinds 2002 ook de Vlaming al meermaals gewezen op het feit dat er poëzie schuilt in de onbeholpenheid van alledag.
In Kintsukuroi paste hij, samen met celliste en coschrijver Saartje Van Camp, het mededogen dat hij als liedjesmaker aan de dag legde voor zijn medemens voor het eerst toe op bewegende lichamen. Daarvoor sloeg hij de handen in elkaar met de Nederlandse choreograaf Adriaan Luteijn en twee dansers van het Nederlandse balletgezelschap Introdans.
Voor Vier verhalen en een dag werd het personeelsbestand aanzienlijk uitgebreid. Onder andere met Marlena Wolfe, een naar Nederland verkaste Amerikaanse choreografe en balletlerares die nu samen met Luteijn en een dozijn dansers het levensverhaal vertelt van de jonge tiener Moira. “Dat is niet toevallig ook de naam van een Griekse schikgodin,” legt Erik de Jong uit. “Het meisje wint een prijs en mag drie wensen doen. Ze kiest voor een appel, waarvan ze het pitje in de grond stopt, het startpunt voor een reis in de toekomst.
Tijdens de voorstelling volgen we niet alleen de ontwikkeling van de boom die hieruit groeit, maar ook die van het meisje. Naast een sprookje is het een coming-of ageverhaal. Ik ben de verteller, maar ook die vervelende ambtenaar die de hele tijd loopt te waarschuwen dat je niets mag veranderen in de toekomst, want anders loopt alles fout! Je kan dus al raden wat Moira doet.”
“Niets ligt zo dicht bij muziek als dans, omdat het kunstvormen zijn die in de tijd bestaan,” zei je, Erik.
Erik de Jong: Klopt. Dat heb ik niet zelf bedacht hoor, maar Plato. Drieduizend jaar geleden was muziek vooral bedoeld om dans te begeleiden. De twee hangen dus al van bij het begin van onze cultuur aan elkaar. Muziek mag zich in het Westen dan als een aparte kunstvorm ontwikkeld hebben, in veel andere culturen zijn muziek en dans één.
"Muziek en dans zijn er een moment en vervliegen daarna. Dat maakt het voor mij nog poëtischer"
Marlena, hoe heb jij die collusie tussen dans en muziek ervaren?
Marlena Wolfe: Als danser heb je sowieso een intieme relatie met muziek. Er gaat niets boven livemuziek, zodat je die samensmelting ook lijfelijk kan voelen op het podium. De taal en de tools van dansers en choreografen zijn verschillend van die van muzikanten. Maar ontstaat er een natuurlijke band tussen de twee, wat bij deze voorstelling het geval was, dan creëer je een haast eindeloos speelveld. Veel van mijn choreografieën beginnen vanuit muziek. Soms ook vanuit stilte, maar dan komt de muziek halverwege altijd binnensluipen, waarop zich een permanente wisselwerking op gang trekt. Het is een circulaire conversatie.
De Jong: Een schilderij of een boek is voor altijd. Livemuziek en -dans zijn dat niet. Ze komen voort uit het menselijk lichaam. Ze zijn er een moment en vervliegen daarna. Dat maakt het voor mij nog poëtischer. Eerst was ons verhaal meer geëngageerd en politiek correct. Maar we kwamen er snel achter dat het te letterlijk was. Toen we er een sprookje van maakten, werd het speelser en lichter.
Omdat dans eveneens over verhalende kracht beschikt kon je woorden weglaten?
de Jong: Ja, als een dans goed gemaakt en gebracht is, heb je eigenlijk geen woorden meer nodig. Moira wil weten hoe het met haar appelboom gesteld is over honderd, duizend en tienduizend jaar. Maar het antwoord daarop zingen we niet. Dat vertelt de dans ons. Hoe vreemd, anders, moeilijk of gevaarlijk de relaties tussen mensen geworden zijn, zit vooral in de bewegingen. We hebben gemerkt dat vooral kinderen dat veel sneller oppikken.
Wolfe: Onderschat hen niet. Het zijn sponzen. Hun verbeelding is nog niet gekortwiekt door het leven. Door woorden weg te laten kan iedereen er zijn eigen verhaal bij verzinnen. Zo wordt onze boodschap – bouw je eigen toekomst, want ze ligt niet vast – extra in de verf gezet.
De Jong: Er komen zoveel nare berichten op ons af, over robots die het zullen overnemen en het milieu dat eraan gaat, dat het tijd werd om te verkondigen dat we onze toekomst wel degelijk zelf kunnen vormgeven.
Maar hoe verbeeld je een dystopische wereld vol artificiële intelligentie en zonder privacy waarin je voortdurend op de limieten van je vrijheden botst?
de Jong: In de laatste wereld, tienduizend jaar later, geldt er één heel belangrijke regel: je mag de laatste appel niet plukken. In de dans die Marlena daarbij maakte, hangt een constante dreiging in de lucht… tot het onvermijdelijke gebeurt, en dan verandert alles. Dan stappen we letterlijk uit het verhaal. Dan heeft Moira van een voorgeschreven verhaal haar eigen verhaal gemaakt.
VIER VERHALEN EN EEN DAG 17/5, 19.30, 6+, Ancienne Belgique
Lees meer over: Brussel-Stad , Muziek , Podium , Spinvis , Ancienne Belgique , muziektheater
Fijn dat je wil reageren. Wie reageert, gaat akkoord met onze huisregels. Hoe reageren via Disqus? Een woordje uitleg.