Nele Van den Broeck brengt kamermusical mee uit Groot-Brittannië

Toch had ze die bloembakken in 2014 zomaar in de steek gelaten, toen ze al haar hebben en houden achterliet om naar een andere overkant te vertrekken en in Groot-Brittannië carrière te gaan maken. De zangeres en componist van Nele Needs a Holiday, de theatermaker en actrice bij KVS en Kopergietery, de columniste van De Standaard, de radiomaker van Radio 1, de tv-maker van Iedereen Beroemd en de voormalige laureaat van Theater aan Zee en finalist van Humo’s Rock Rally, werd in Londen vooralsnog geen internationale popster, maar ontdekte er wel het genre van de kamermusical, die wel voor haar lijkt te zijn uitgevonden. U kunt het nu zelf in de KVS gaan beoordelen, nadat het Fringe-festival in Edinburgh en een enthousiaste recensent van The Guardian dat vorige zomer al hebben gedaan.

‘Nele Needs a Holiday: The Musical’ is niet alleen in Londen gemaakt, hij gaat ook over uw belevenissen daar.
Nele Van den Broeck: De musical is gebaseerd op mijn ervaringen van de laatste jaren. Op mijn 29ste besloot ik tijdens een soort existentiële crisis om het ‘te gaan maken’ in Londen. Ik kan er zelf mee lachen, maar eigenlijk wil ik al van kinds af popster worden. En echte popsterren komen nu eenmaal niet uit België, dus ik wilde naar het land waar de popmuziek vandaan komt.

Dat was geen vanzelfsprekende beslissing, want professioneel ging het hier goed en ik moest veel afzeggen om daar helemaal van nul te herbeginnen. Terug naar school, theaterateliers geven aan kinderen, zoeken naar mogelijkheden om op te treden. De twee jaar dat ik er gewoond heb waren geen onophoudelijk hoera­verhaal en zijn geëindigd rond de tijd van het brexit-referendum, maar ze waren toch ‘a gift that keeps on giving’. Er is een vat inspiratie opengegaan, waardoor ik alles op een lichtvoetige manier kon verwerken in die musical.

De musical maakt er geen geheim van dat een kunstenaarsbestaan opbouwen en de entertainment­industrie enteren een harde strijd is.
Van den Broeck: Door mijn ervaring ginds en het feit dat ik mezelf er kapot heb gewerkt, ben ik al iets genuanceerder. Het helpt wel als je platenfirma of manager in Londen zit, maar je hoeft je muziek er niet per se te maken. Een netwerk uitbouwen en goed werk maken, zijn twee verschillende dingen. Ik was op een gegeven moment zoveel met dat netwerk bezig dat ik niet meer de rust vond om met mijn werk bezig te zijn. Die rust heb ik in Brussel teruggevonden.

Een andere reden waarom ik ben teruggekeerd is dat je als kunstenaar in Londen gewoon geen huis kan kopen of zelfs maar fatsoenlijk wonen. Daar zijn 45-jarige kunstenaars die nog altijd met huisgenoten wonen en 500 pond betalen voor een minikamer. Vergeleken daarmee is het in Brussel echt goed, al kan je niet uitsluiten dat het hier in de toekomst dezelfde kant uitgaat.

Op het vlak van muziektheater gebeuren er wel heel interessante dingen in Engeland. Ik heb het gevoel dat je bij ons nog altijd aan de ene kant de grote musicals volgens de bekende formules kan zien, en aan de andere kant het meer bescheiden muziektheater, een monoloog met strijkers op de achtergrond. In Londen zag ik ‘chamber musicals’ - naar analogie met kamermuziek: musicals waar niet in gedanst wordt, of toch geen grote spektakelnummers. Dat is een genre waarvoor ik mijn kunnen in muziek en theater kan aanwenden, en waarin ik dus ook mijn ervaringen als ‘Belgisch immigrant’ in Londen kwijt kon. En ik wilde die musical ook heel graag in Brussel spelen vanwege het brexit-thema dat ook veel repercussies heeft voor Brussel en Europa. Al ben ik zenuwachtiger voor de voorstelling in Brussel dan toen ik in Edinburgh voor een bataljon Britse recensenten moest spelen. Globale markt of niet, iedereen wil nog het liefst goed bevonden worden in eigen parochie. Wel, Brussel is mijn parochie.

Na een auditie in Londen koos u twee vrouwelijke performers om u op het podium te vergezellen.
Van den Broeck: Bij ons zet je voor een auditie gewoon een advertentie op de site van Kunstenpunt en je hebt duizend bereidwilligen. In Londen is de industrie een versterkte burcht en werk je normaal met agents en castingdirectors. Voor een auditie moet je een advertentie van vijfhonderd pond betalen of agents aanschrijven.

Voor optredens is er het systeem van ‘Pay To Play’: als artiest betaal je zelf de zaal en moet je ook zelf de promo doen in de hoop dat je met de ticketverkoop uit de kosten geraakt.Wij hebben de audities toch op de grassroots-manier aangepakt, via kennissen en Facebook. De musical heeft wel tien verschillende rollen, maar daar heb ik de budgetten niet voor. Ik heb nu twee actrices van wie de ene ook drum, piano en klarinet speelt, en de andere gitaar, piano en trompet. We wisselen allemaal de hele tijd van instrument en er komt ook wat crossdressing bij kijken.

Als je echt succes wil, start je best een mannengroep, concludeert uw personage in de musical. Een autobiografisch standpunt?
Van den Broeck: Enerzijds is dat mijn stokpaardje, anderzijds wil ik me er ook niet achter verstoppen. Je gaat mij niet horen zeggen dat ik het toch niet zal maken omdat ik een vrouw ben, en dat mijn muziek niet op de radio wordt gedraaid omdat het allemaal mannen zijn op de playlistvergadering. Want dan kan ik evengoed in een hoekje gaan liggen wenen.In Groot-Brittannië zat het op dat vlak wel beter. De directeur van het Latitude Festival waar ik geboekt werd, was bijvoorbeeld een vrouw. In het Vlaamse muziekcircuit ken ik weinig voorbeelden van vrouwelijke programmatoren. Is het een job die vooral mannen interessant vinden? Mijn manager legt in ieder geval veel van zijn contacten door op Eurosonic al rokend over het voetbal te praten. Pech voor mij: ik rook niet en ik weet niets over voetbal. Maar als ik daar te veel over begin na te denken, verlamt het mij. Ik zal wel liedjes schrijven.

Blijkbaar hebt u daar geen moeite mee. Met ‘Love Yeah’ bracht u in 2017 nog een nieuwe plaat uit. Ook de musical zit vol nummers en goede teksten.
Van den Broeck: Het grote geluk bij het schrijven van een musical is dat ik me kan uitleven in verschillende genres. Bij de band Nele Needs A Holiday - die al supereclectisch is volgens de norm - ben ik toch meer bezig met de vraag of alles wel past in het plaatje. En blijkbaar hou ik me dan nog niet genoeg aan de beperkingen van het merk- en markt­gericht denken. In de musical is er plaats voor hiphop, country, hardrock, Motown, dance, eurotrash en Kurt Weill-achtige interbellumcomposities. En ik kon mijzelf ook op muziektechnisch vlak uitdagen, al staan we daar natuurlijk maar met drie muzikanten.

Voor de powerballad trekt u onverschrokken een glittertopje aan.
Van den Broeck: Die kostte me de meeste moeite om te schrijven, maar is nu mijn lievelingsnummer. Nele is op een bepaald moment alleen omdat niemand naar haar optreden komt. Haar droom is mislukt, en daar hoorde een nummer bij dat niet ironisch was, maar gewoon de pijn laat zien. Daar ben ik lang aan bezig geweest. Ik heb er mijn schriftje bij gepakt en geschreven: Maybe I should learn to live with my life. Daar gaat de musical over: leren leven met je leven. Nele is in België geboren, 1 meter 65, heeft geen bereik van vijf octaven, wordt 34 en is Madonna of Freddy Mercury niet. We kunnen niet allemaal popsterren worden. En dan blijkt het lief van mijn personage ook nog eens voor de brexit gestemd te hebben. Uiteindelijk belt ze naar haar mama om weer in België te gaan wonen. Zou mijn 19-jarige zelf dat mijn 34-jarige kunnen vergeven? Is leren leven met je leven een nederlaag?

Uw 34-jarige zelf had onlangs wel een punt in de column waarin ze schreef dat voor minder avontuurlijke types het pensioen het nieuwe hiernamaals is: een verre droom van vrijheid die te laat komt na een leven afstompend werk.
Van den Broeck: Het blijft een eeuwig dilemma. Ieder mens heeft een stuk zekerheid en een stuk avontuur nodig. Ik kan alleen moeilijk leven met het groeiende deel van mezelf dat die zekerheid nodig heeft. Vroeger sliep ik zonder problemen op een Eurolines-bus of op iemands zetel. Maar op den duur mag het ook iets anders zijn dan boterhammen met confituur. Daarom ben ik blij dat ik weer in Brussel woon: deze stad biedt mij het ideale evenwicht tussen avontuur en zekerheid. Ik kan elke dag op reis gaan en toch thuiskomen.

Waarom nam u de brexit zo persoonlijk? Voelde het alsof de ‘Leave-vote’ ook tegen buitenlanders was gericht?
Van den Broeck: Niemand heeft ooit zoiets tegen mij gezegd. Londen is wat dat betreft ook een enclave, en al mij vrienden zijn Remainers. Het gaat meer over het mediadiscours van ‘buitenlanders die onze job komen inpikken’, want zo iemand was ik wel natuurlijk. Ik werkte in The Lyric als regisseur, een job die andere mensen waarschijnlijk ook graag zouden doen.

Dus ik begon me af te vragen of ik niet de job aan het inpikken was van een Britse regisseur die nummer twee stond op het lijstje. Dat creëerde een wrang gevoel, en ook wel een beetje het idee dat je met culturele neerbuigendheid te maken kreeg. Want over België weten ze niets hé. Onze vaandeldragers zijn voor hen hooguit local celebrities. Mijn cv vonden ze ‘really nice’ en betekent daar niets. Die ons-kent-ons-mentaliteit tref je natuurlijk in elke cultuur aan en heeft misschien niets met de brexit te maken.

Net als in de relatie tussen EU en VK kan ook in een koppel één van beide partijen er plots achter komen dat de ander niet écht geïnteresseerd is.
Van den Broeck:In de relatie in de musical is de man zeer betuttelend. Hij heeft zich al een beeld gevormd van wat hij wil: een exotische French girl. Hij is het type dat valt op artistieke vrouwen, maar er dan wel van verwacht dat ze bij hem komt wonen om taarten te bakken. Zo heb ik er al veel ontmoet.

Naar aanleiding van uw shows op het Fringe-festival schreef u een column over het verschil tussen ‘een succes’ en ‘een hit’.
Van den Broeck: Fringe is een ongelooflijk circus. Een theater­braderie waarvoor heel Edinburgh wordt overplakt met posters. Alles heeft vijf sterren, alles is ‘amazing’, ‘a triumph’ en ‘the best thing you’ll ever see in your life’. Om je daar tussen drieduizend voorstellingen staande te houden, moet je jezelf verkopen en oppompen. We speelden een maand lang elke dag, behalve maandag, om kwart voor tien ’s avonds. Soms zat de zaal redelijk vol, maar soms sta je daar voor zeven man en moet je tegen jezelf zeggen dat het wel goed is wat je doet.

Dat ene stuk dat altijd uitverkocht is, is een hit, maar aan de reacties van de mensen die naar jou komen kijken, kan je ook zien of het een succes is. En met wat geluk passeert er een regisseur die geïnteresseerd is in een volgende productie, en krijg je een goede recensie in The Guardian waar je de rest van je leven mee kan uitpakken op café.

NELE NEEDS A HOLIDAY The Musical, 8/2, 20.00, KVS_BOL, www.kvs.be, www.neleneedsaholiday.com

Nele Van den Broeck

• 1985: geboren in Merchtem
• Nele Needs A Holiday is muzieklaureaat op Theater Aan Zee in 2008
• Studeert aan het RItcs, en Spaans en Duits (VUB)
• Finalist Humo’s Rock Rally in 2010 en debuut It’s OK....
• Studeert in 2011 af als master Drama aan KASK Gent, daarna theaterstukken bij o.m. KVS en Tristero
• Werkt van 2012 tot 2014 o.m. voor de VRT Regisseert in 2016 bij Lyric Theater in Londen en is in 2017 artist in residence in Malmö, Zweden
• 2018 Nele Needs A Holiday: The Musical