Toshiki Okada: euforie na Fukushima

In Time's journey through a room keert de Japanse toneelschrijver Toshiki Okada terug naar de kortstondige staat van euforie waarin hij en vele Japanners verkeerden toen de vreselijke ramp in Fukushima even deed dromen van een nieuwe toekomst.

Brussel en het Kunstenfestivaldesarts waren bij de eersten om het bevreemdende teksttheater van de inmiddels internationaal gerenommeerde Toshiki Okada een plaats te bieden buiten Japan. Met zijn gezelschap chelfitsch ging Okada hier in 2013 zelfs nog in wereldpremière met Ground and floor. Dit jaar gaat het om de Europese première van Time's journey through a room. "Beide voorstellingen hebben te maken met de manier waarop de Japanners vandaag nog worstelen met de gevolgen van de aardbeving, de tsunami en de kernramp in Fukushima in 2011," legt Okada uit vanuit München, waar hij alweer een nieuw stuk voorbereidt met de Münchner Kammerspiele. "Het tweede gemeenschappelijke punt is dat ze allebei een personage bevatten dat de geest van een dode is. In de film heb je daarvoor effecten nodig en moet je het personage transparant maken. In het theater zet je iemand op de scène en zeg je dat het een geest is. Theateracteurs en geesten hebben trouwens met elkaar gemeen dat ze alleen bestaan als iemand anders hen ziet in de kamer." Voorts heeft Okada de geest ook nodig om zijn verhaal te vertellen. "Ik wil terugkeren naar het euforische moment dat de mensen voelden na Fukushima. Het mag vreemd klinken, maar ik heb dat gevoel ook zelf gehad vlak na die vreselijke ramp, omdat de crisis ook de belofte inhield dat het problematische maatschappelijke bestel nu misschien zou veranderen. Helaas zijn dat gevoel en dat momentum snel voorbijgegaan. Met het geestenpersonage kan ik het terugbrengen. Zij stierf net na de beving en heeft dat euforische gevoel nog steeds. Daarmee verstoort ze nu de gedachten van haar man, bij wie het gevoel snel is uitgedoofd."

CHOREOGRAFIE MET EEN OBJECT
Dat uitgangspunt geeft Okada vorm met enkele elementen die zijn toneel op een bevreemdende manier beklijvend en met een omweg heel erg menselijk maken. Dit keer staan de drie acteurs ook in relatie tot een specifiek object op de scène. "We hebben de manier onderzocht om een object te laten samenwerken met de acteurs en omgekeerd. Zo was dit voor de acteurs de meest veeleisende productie die ik al gemaakt heb." Alles speelt zich ook af in een kleine ruimte, een huis clos, "omdat geesten op de plek moeten blijven waar ze ooit woonden. In die kamer hangen ook de herinneringen aan vroeger." Voorts deed Okada voor decor en geluid een beroep op beeldend kunstenaar Tsuyoshi Hisakado, en gaat de tekstzegging van de acteurs opnieuw gepaard met de excentrieke lichaamsbewegingen die eigen zijn aan het werk van Okada. "Beschouw het als een choreografie die van de acteurs zelf komt. Ik zeg hun nooit hoe ze moeten bewegen. Zij creëren beelden in hun hoofd op basis van de teksten, en die beelden doen hen bewegen."

TIME'S JOURNEY THROUGH A ROOM
6 > 12/5, in het Japans (NL boventitels/surtitré en FR), Beursschouwburg, www.kunstenfestivaldesarts.be