Danser Kosi Hidama: ‘Op een keerpunt in mijn leven’

“Een overweldigend gevoel van vrijheid, dat ervoer ik toen ik met The Tokyo Ballet in Europa kwam dansen. Ik, die het zo moeilijk had met de strikte organisatie in Japan, kon eindelijk ademen.” De danser Kosi Hidama streek zeventien jaar geleden in Brussel neer.

K osi Hidama was bij The Tokyo Ballet terechtgekomen dankzij de wijze raad van zijn leraar jazzballet. Toch heeft hij er zich nooit goed in zijn vel gevoeld. "Het was een voortzetting van mijn zoektocht naar wat ik graag zou doen in het leven. Met die zoektocht had ik het als tiener niet makkelijk, ook al omdat ik niet graag naar school ging. Voetballen leek me aanvankelijk wel wat, maar het vele en harde trainen was er me te veel aan. Vervolgens heb ik me aangesloten bij de dansclub van de school. Niet zozeer voor het dansen, wel voor de meisjes. Maar de kostuums, de muziek, de bewegingen: het was allemaal een beetje vreemd in mijn ogen. De klik is er pas gekomen toen ik hiphop en breakdance ontdekte. Danspassen van videoclips imiteren, 's avonds met de getto­blaster naar het park en improviseren. Mijn drang om te leren groeide gestaag, en uiteindelijk ben ik jazzballet gaan volgen. Op mijn achttiende heeft mijn leraar, die blijkbaar iets in mij zag, me aangeraden een opleiding klassiek ballet te volgen. Dat kon niet in Okayama, waar ik woonde; daarvoor moest ik naar Tokio. Mijn moeder vond het oké. 'Als je maar gelukkig bent.' Mijn vader, dat was andere koek. Hij had de kans niet gekregen om verder te studeren en hij wilde iets beters voor mij. Naar de universiteit voor een 'echt' diploma, dat had hij voor ogen. Maar dansen, nee. Dan had hij nog liever dat ik me inwerkte in zijn bedrijfje, dat grafstenen vervaardigde. Nu kan ik dat allemaal beter plaatsen en zijn standpunt beter begrijpen."

"Voor mij moest en zou het Tokio zijn. Aan de kunstuniversiteit en bij The Tokyo Ballet heb ik veel geleerd, maar de strikte regels en de hiërarchie speelden me parten. Rebels als ik was, kleurde ik mijn haar - helemaal not done -, en mijn kledingstijl was niet van dien aard om met wie dan ook op een goed blaadje te staan. Ik voelde me het zwarte schaap van het gezelschap, een paria, een buitenstaander. De twijfel was groot. Ondanks alles misschien toch maar een inspanning doen om erbij te horen? Moest ik me aanpassen aan het gezelschap en, bij uitbreiding, aan de Japanse maatschappij? Toen kwamen de tournees door Europa. Het gevoel van vrijheid bracht me aan het dromen. Voorbeelden van nieuwe stromingen in de dans, die vanuit het buitenland kwamen overgewaaid, deden er nog een schepje bovenop. Uiteindelijk heb ik de moed in beide handen genomen en de sprong gewaagd. De sprong naar een andere wereld, waarvan ik de taal amper kende. De sprong, ook, naar hedendaagse dans. Of ik genoeg talent had, wist ik niet, maar het voelde alsof ik geen andere keuze had."

De eerste bestemming was Londen. Het Laban Centre, de school van Rudolf (von) Laban. "En alweer voelde ik me niet op mijn plaats. Ik was 25, ik had zeven jaar in een professioneel gezelschap aan ballet gedaan, en ineens moest ik samen met snotapen studeren. De praktijk in, gaan werken, leek me een veel betere manier om bij te leren. Zo ben ik in Brussel terechtgekomen, bij het gezelschap van Michèle Anne De Mey, een van de eerste danseressen van Rosas. In de zomer van 1993 was dat."

Tussen orde en chaos
Er zijn ondertussen al vele zomers overheen gegaan, en nog altijd is Hidama Brussel trouw. "Het is nu eenmaal een ideale stad voor een artiest. Centraal in Europa, betrekkelijk klein, maar toch heel internationaal. In Tokio hebben artiesten het veel moeilijker dan hier. Dat is een mierennest: iemand vinden om mee samen te werken is er mission impossible. In Brussel is het makkelijk om contacten te leggen. Het gevoel van vrijheid dat een mens hier ervaart, inspireert artiesten tot heel uiteenlopende dingen, met een grote variatie in het aanbod tot gevolg."

"Ook in het dagelijks leven is dat gevoel van vrijheid er. Soms te veel vrijheid. Brussel balanceert tussen orde en chaos. Komt de tram niet op tijd, dan kijkt niemand daarvan op. Chaos hoort bij Brussel, bij België. Brusselaars, en Belgen in het algemeen, zijn plantrekkers, ze raken er op de een of andere manier altijd uit. Ook uit de politieke impasse van het moment, verwacht ik. Al mag het niet te lang meer aanslepen."

"Niet iedereen kan met dat chaotische overweg. Ik ben net terug uit Helsinki waar ik mijn Finse ex en mijn twee kinderen - Noah van tien en Aina van acht - ben gaan bezoeken. De muizenissen die kinderen grootbrengen in een stad als Brussel met zich meebrengen, waren er te veel aan geworden. Ongelijk kan ik mijn ex niet geven. Aina kan nu ongestoord alleen naar school, wat hier een utopie was; de lucht en het drinkwater zijn er van een in Brussel ongekende zuiverheid. Toen ik terug was uit Finland, is me dat nog eens heel hard opgevallen."

Graven in Fribourg
Rosas, Needcompany, een zelf opgerichte dans­­groep van vier, Amgod. Hidama's weg in de hedendaagse dans ligt bezaaid met mooie momenten. "Maar nu kom ik op een keerpunt in mijn leven. De zoektocht is nog lang niet voorbij. Ik heb niet meer dezelfde fysieke capaciteiten als tien jaar geleden. De realiteit van het ouder worden, de jeugd die beetje bij beetje vervliegt: ik kan er niet naast kijken. Ik zoek nu dan ook naar nieuwe manieren om mijn creativiteit te verzoenen met het feit dat geld verdienen belangrijk is in onze maatschappij. Minder avontuur, meer verantwoordelijkheid. Maar toch blijven uitgaan van mijn drang naar onafhankelijkheid in wat ik doe. Vrijheid combineren met wat onze kapitalistische maatschappij ons opdringt."

"Tien jaar geleden is mijn vader overleden. Mijn moeder heeft toen de leiding van het bedrijfje overgenomen. Ze is nu 62. Geregeld speel ik met het idee haar te helpen, maar ik weet niet hoe ik dat aan boord moet leggen. Hier alles laten vallen kan ik niet, en wil ik ook niet, maar tegelijk wil ik haar helpen. En ik wil mijn kinderen vaker zien. Er moet een middenweg te vinden zijn."

"Gelukkig heb ik een officieel artiestenstatuut, wat toch een financieel kussentje geeft als de nood hoog is. En van de VGC heb ik in 2009 een beurs gekregen om aan research te doen. Van die kans heb ik gebruikgemaakt om naar India en Japan te reizen om inspiratie op te doen. Dat heeft geresulteerd in Inner ocean, een creatie voor twee - mijn vriendin en ik - die in maart in première gaat in Brussel. Een combinatie van videobeelden, dans en tekst. Een paar maanden geleden ben ik ook begonnen aan Edge, een creatie voor één danser: Igor Shyshko, een gewezen collega van bij Rosas. Met dank overigens aan antiquair, binnenhuisarchitect en kasteelheer Axel Vervoordt: hij heeft mij met zijn unieke Kanaal in het Antwerpse Wijnegem én de monumentale installatie van de Britse beeldhouwer van Indiase origine Anish Kapoor - een reusachtige kom die ondersteboven hangt - een inspirerend decor ter beschikking gesteld."

"Volgende zomer neem ik deel aan een kunstenfestival in het Zwitserse Fribourg. Met Digging project, iets wat helemaal los staat van dans. Een cirkelvormige put graven, en daarnaast de berg uitgegraven aarde die langzaam groeit. Yin en yang. Ik ga zelf graven, maar de mensen die komen kijken, mogen ook meedoen. Daarmee wil ik teruggaan naar de essentie van bewegen en het fysiek contact met de natuur. De inspiratie heb ik opgedaan toen ik twee jaar geleden in Japan met vrienden het land heb bewerkt. Simpel, maar ik voelde me er goed bij. De natuur voelen, de fysieke arbeid waarmee we een nieuwe vorm gaven aan wat was. Dat gaf een heel bevredigend gevoel, dat ik daar in Fribourg wil terugroepen. Misschien leg ik het hele proces vast op video, of in foto's: dag aan dag de vooruitgang regis­treren. Ik weet niet of ik het echt kunst mag noemen. Maar niet het resultaat is het belangrijkste, wel het proces."