Culinair Ontdekt: Timilia

Het is nu de week van de Fair Trade. We denken bij fair trade in de eerste plaats aan koffie en chocolade, en ook het succes van de quinoa kwam oorspronkelijk via de Wereldwinkels van Oxfam.

Het gaat om betere garanties voor de producenten van voedsel en genotsmiddelen in het Zuiden. Dat zij meer zouden verdienen aan de vruchten van hun arbeid, in plaats van de koloniale situatie waarin producten zo goedkoop mogelijk naar hier worden gehaald om er hier dan grof geld mee te verdienen.

De Wereldwinkels van Oxfam werden een succes. Wij weten het vaak niet meer, maar Oxfam ontstond al tijdens de Tweede Wereldoorlog als een organisatie van Quakers en academici in Oxford om de hongersnood in Griekenland onder de nazi’s te bestrijden. De Britse organisatie stak in de jaren zestig over naar ons land. De club breidde zcih uit naar veel landen met zeer diverse activiteiten, wat sommige critici doet spreken van een ‘ontwikkelings-multinational’. Grote organisaties met brede vertakkingen, waarvan heel wat in kwetsbare landen, worden moeilijk controleerbaar.

Maar goed, de basis voor de activiteiten van organisaties als Oxfam is ongetwijfeld ethisch.

Met zijn allen repten wij ons naar de Wereldwinkels, die bemand werden door enthousiaste vrijwilligers. Wij kochten daar oorspronkelijk allerhande kalenders, huisvlijt en snuisterijen, die in onze woning voornamelijk de rol van ‘stofvanger’ kregen. Langzaamaan kwamen er ook interessante producten, waarvan hogergenoemde quinoa er slechts één is. Proef maar eens van de mascobado-suiker, de droge mango’s.

Maar er blijft iets knagen. De fairtradecontracten worden slechts aangeboden aan heel selecte boerengroepen of volkeren zoals de Palestijnen, die hiermee hun economische onafhankelijkheid kunnen herwinnen. Het gaat over bio en andere modieuze productvormen. Maar behalve die uitverkorenen zijn er uiteraard nog miljoenen boeren die geen contract krijgen en dus nog dieper in de miserie raken. Eigenlijk zou heel de wereldhandel fair trade moeten zijn, niet alleen de toevalligen die door een ngo werden uitverkoren. Ook binnen Europa is fair trade nodig. Het is niet makkelijk om boer te zijn deze dagen. Ook hier krijgen ze maar nougatbollen voor hun oogst. Hier verschijnen dan ook boerenmarkten, een manier om de producent onmiddellijk een consumentenprijs te laten verdienen, zonder tussenkomst van groothandelaars, veilingen, transporteurs of supermarkten. Om zich te onderscheiden kunnen boeren ook hun heil vinden in producten die niet door anderen worden aangeboden, zoals zeldzame groenterassen, bijvoorbeeld.

In de Brusselse wereldwinkel duiken nu ook producten op van hier, nu ja hier, uit Europa. Ik werd attent gemaakt op timilia. Dat blijkt een oeroude tarwesoort van rond de Middellandse zee: Triticum durum var. affine. De oude Grieken kenden het al als trimeniaios en het is ideaal onder hete klimaten. Het gaat van zaaien tot oogst in drie maanden tijd, waardoor het nog kan gezaaid worden na zeer natte en koude winters, wanneer wintergranen al weggespoeld waren. Verder kan het uitstekend tegen de droogte. De tarwevariëteit verdween snel met de komst van de Europese Gemeenschap omdat het niet werd opgenomen in de lijst van subsidieerbare gewassen. Eurocraten hebben voor alles officiële lijsten.

Waarom het nu weer verschijnt? Door de antigluten-craze. Timiliameel bevat weinig gluten en er moet ander tarwemeel bij om er een ernstig brood van te bakken. Maar voor gebruik als pasta of droge koekjes is dat natuurlijk geen bezwaar. Daarenboven hebben boeren in de buurt van Camporeale in Sicilië zich verenigd in een coöperatieve om dit oude graan weer te vermarkten. Ze werken biologisch, maar ook in een beweging die addiopizzo heet. De pizzo is het ‘beschermgeld’ dat iedereen aan de maffia moet betalen. Met die nieuwe organisatie wil men daar nu onder uit. De vereniging geeft een label aan producten die niet afdragen aan de criminele organisaties. Ik vond penne en spaghetti van timiliameel in de Wereldwinkel. Er zijn ook grissini, hartige koekjes die in het Nederlands zo mooi ‘soepstengels’ heten. Ik had graag het gewone meel willen proberen, maar dat was er niet. De deegwaren hebben een aangenaam gele kleur en lijken wat zoeter dan klassieke pasta. Smakelijk.