Corona duwt Brusselse ziekenhuizen diep in de rode cijfers

Na twee maanden zonder reguliere consultaties, operaties en medische onderzoeken hebben de Brusselse ziekenhuizen amper inkomsten bijeengeraapt. De kosten blijven intussen lopen, net als de extra investeringen om de covid-eenheden in te richten. "Het gaat er nu gewoon om dat er in september nog ziekenhuizen zijn."

Vijf tot zeven miljard euro verlies voor de Belgische ziekenhuissector. Zo schat algemeen directeur Philippe Leroy van het Sint-Pietersziekenhuis de impact van de coronacrisis in, zegt hij dinsdag in Le Soir. “We zitten in dezelfde situatie als Brussels Airlines, maar niemand praat over ons”, klaagt hij samen met twee collega-ziekenhuisdirecteurs aan.

“Natuurlijk klopt dat ook bij ons”, zegt directeur Dirk Thielens van het Brugmannziekenhuis in Laken aan BRUZZ. “Het merendeel van de ziekenhuizen die veel covid-patiënten hebben verzorgd, zitten in hetzelfde schuitje. Onze verliezen zijn van dezelfde grootteorde.”

Die verliezen zijn niet min: volgens Le Soir zou het Sint-Pietersziekenhuis in de maand maart zowat 4 miljoen euro zijn mislopen, in april werd dat al 9 miljoen en in mei 10 miljoen. Als het de komende maanden zo voortgaat, schat het ziekenhuis aan het eind van het jaar een put van 50 tot 60 miljoen euro te moeten vullen.

Een rondvraag bij de Brusselse ziekenhuizen leert dat zulke berekeningen nog erg moeilijk zijn, maar zowel bij de openbare als privéziekenhuizen zijn de inkomsten gekelderd sinds midden maart. Het gaat om meerdere miljoenen euro’s verlies per maand, zegt Dieter Goemaere van Gibbis, de koepel van Brusselse associatieve privéziekenhuizen.

“Er is ons gevraagd om het ziekenhuis stil te leggen: geen consultaties meer, geen operaties, geen enkele opname die niet dringend was”, zegt ook Thielens, momenteel plaatsvervangend directeur van de Iriskoepel van openbare ziekenhuizen. “Vergelijk het met een luchtvaarmaatschappij die zijn vliegtuigen aan de grond moet houden. Wel, het aantal vliegtuigen dat wij in de lucht hebben is nog altijd niet op het normale niveau: we hebben veel minder consultaties en ingrepen dan voor de crisis. Als er niets gebeurt, gaan de ziekenhuizen failliet.”

Minder prestaties

In de privéziekenhuizen, zoals het Deltaziekenhuis, CHIREC en de Europaziekenhuizen, zit men momenteel nog maar op ongeveer 60 procent van de normale activiteit. “Dat ligt niet zozeer aan een afnemende zorgvraag, maar door de maatregelen rond hygiëne en distantiëring”, zegt Goemaere daarover. “We kunnen bijvoorbeeld niet evenveel mensen in een wachtzaal zetten als gewoonlijk en we moeten telkens een kwart van onze bedden op intensieve zorgen vrijhouden voor covid-patiënten.” Dat betekent dat die bedden niet voor andere patiënten – en dus andere inkomsten – gebruikt kunnen worden.

(Lees verder onder de foto)

Normaal gezien zijn de inkomsten uit medische prestaties, zoals een operatie of een onderzoek, goed voor zowat 40 procent van het totaalbudget van de ziekenhuizen. Daarnaast krijgen ziekenhuizen via het Budget Financiële Middelen nog een vaste federale portefeuille, maar die volstaat niet om alle kosten te dekken. Zo’n derde van de Belgische ziekenhuizen draaide al verlies voor de coronacrisis. De rest van de inkomsten halen ziekenhuizen uit bijvoorbeeld extra supplementen aan de patiënt of parkeertickets voor bezoekers. Al die bronnen zijn momenteel sterk verminderd.

“Het standpunt van onze koepel is dat de staat zijn rol moet spelen, want de meeste middelen zijn beschikbaar”, zegt Goemaere. Of de kosten voor de patiënt anders zouden verhogen, wil hij niet bevestigen. “Het is nog te vroeg om andere scenario’s te gaan bewandelen, maar we kunnen de middelen ook niet tevoorschijn toveren. Op een bepaald moment moet er iets gebeuren.”

Donaties

Maar wat dan met al die solidariteitsacties voor de Brusselse ziekenhuizen de afgelopen weken? Er werd lustig gespaard voor beademingsapparatuur en er werden van mondmaskers tot fruitmanden en paaseitjes geleverd aan het personeel. Nu nog hangen er op tal van reclamepanelen in de stad affiches uit om een gift te doen.

“De donaties gebruiken we voor onderzoek en ontwikkeling. Niet voor aankopen die evident zouden moeten zijn voor een ziekenhuis, zoals mondmaskers”, zegt Tessa Schmidburg van de Fondation Saint-Luc, verbonden aan het universitair ziekenhuis Saint-Luc. Hun fonds nam het initiatief voor de ‘Clap and Act’-actie, een crowdfundingwebsite voor zeven universitaire ziekenhuizen. Onder andere het UZ Brussel haalde 60.000 euro op via Clap and Act, die ze gebruikten om een mentale rustplek in te richten voor hun personeelsleden. Voor Saint-Luc ging het om 2,2 miljoen euro.

“We hebben er onder andere nieuwe beademingstoestellen mee gekocht voor de afdeling intensieve zorgen, volgens een specifieke technologie voor covid-patiënten”, zegt Schmidburg. Ook de anesthesie kreeg speciale monitorapparatuur via het fonds. Een groot deel van de opgehaalde middelen ging naar twee robots die medicatie op een veilige manier tot patiënten kan brengen. “De donaties dienen om ervoor te zorgen dat ons ziekenhuis kan blijven uitblinken en zijn academische missie kan uitvoeren”, aldus Schmidburg van Saint-Luc. De verliezen van minstens 15 miljoen euro aan prestatie-inkomsten worden er niet mee gedekt. De meerkost van mondmaskers, schorten en plexiglazen wanden evenmin.

Overheidsinjectie

Federaal minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD) heeft al een kapitaalinjectie van één miljard euro aan de ziekenhuizen gegeven om de meerkost van zulke investeringen te compenseren. Zo kreeg Saint-Luc ongeveer 26 miljoen euro, het Brugmannziekenhuis 13 miljoen.

“We hebben dat geld ontvangen, maar niemand zegt ons waarvoor het dient”, zegt directeur Dirk Thielens van Brugmann. “Aangezien het een voorschot is, weten we niet of we het op een bepaald moment moeten terugbetalen. Dat is niet echt geruststellend, want het is maar genoeg om mijn personeel één maand uit te betalen.”

Ook de privéziekenhuizen komen met de huidige injectie slechts tot eind juni toe, zegt Dieter Goemaere. “We werken nu aan een voorstel om een tweede voorschot te vragen voor het komende trimester, maar met cash alleen gaan we het niet redden. We moeten duidelijke garanties krijgen van de overheid over welke verliezen zij zullen compenseren, om te vermijden dat dit een impact heeft om de lange termijn.”

Over ontslagen willen de directies nog niet spreken, maar Thielens noemt de problemen wel urgent. “Het gaat er nu gewoon om ervoor te zorgen dat er in september nog ziekenhuizen zijn. Het zou toch wel het toppunt zijn dat iedereen zich dag en nacht heeft ingezet om een ziekenhuis te laten draaien, dat daarna de boeken moet toedoen”, aldus de directeur.

Het kabinet van minister De Block laat weten dat het huidige voorschot dient om het ziekenhuispersoneel te betalen voor de periode van de lockdown. "Er is een bevraging gebeurd bij alle ziekenhuizen om de impact van covid-19 op hun werking in te schatten", zegt woordvoerster Marie Verbeke van minister De Block. "We hebben ook een overlegplatform met de ziekenhuissector opgezet. Het overleg over welke extra kosten voor de verzorging van covid-patiënten door de staat zullen worden gecompenseerd en op welke manier, loopt nog."

De minister verzekert dat er zowel rekening zal worden gehouden met de meerkosten als met het gebrek aan inkomsten door het annuleren van niet-dringende ingrepen.