Meer dan de helft van de Brusselse ziekenhuizen in het rood

De Brusselse ziekenhuizen zitten al een tijdje in slechte financiële papieren, maar vorig jaar is die situatie alleen maar verergerd. Zestig procent van de Brusselse ziekenhuizen staat in het rood, en ook de rest heeft het moeilijk. De sector vraagt dringend extra steunmaatregelen.

Dat blijkt uit een analyse van Gibbis, de federatie van Brusselse zorginstellingen. Die nam de boekhouding van tien van de dertien Brusselse algemene ziekenhuizen onder de loep. Zes op de tien Brusselse ziekenhuizen eindigden het jaar 2022 in het rood, een verdubbeling tegenover het jaar daarvoor. Toen al was de situatie allesbehalve rooskleurig. “In 2021 zagen we wel dat de sector in het algemeen nog een winst van 7 miljoen euro boekte, terwijl ze in 2022 een verlies van 14 miljoen euro leed,” zegt financieel directeur van Gibbis Dieter Goemaere. “De evolutie is duidelijk negatief.”

Dat heeft met verschillende factoren te maken, maar de energie- en inflatiecrisis waren vorig jaar de grootste boosdoeners. “Wij hebben allemaal onze energiefactuur zien stijgen, maar een ziekenhuis is een energie-intensief bedrijf dat 24/7 draait met heel veel apparatuur. Je kan er de temperatuur niet zomaar verlagen. In 2022 betekende energie een extra kost van 29 miljoen euro voor de Brusselse ziekenhuizen, terwijl er vanuit de overheid slechts een compensatie van 10 miljoen euro werd voorzien. Dan sla je een gat dat alleen maar groter wordt,” aldus Goemaere.

Structurele maatregelen

Om de extra energiekosten voor dit jaar te kunnen dekken vraagt Gibbis om een bijkomend budget van 20 miljoen euro voor de Brusselse ziekenhuizen. Voor alle Belgische ziekenhuizen vraagt de sector zelfs 287 miljoen euro extra. Volgens de Brusselse sectorfederatie is er niet alleen vers geld nodig, maar moeten er structurele maatregelen genomen worden. Zo vraagt Gibbis om de btw op elektriciteit en gas van 21 naar 6 procent te verlagen voor ziekenhuizen. Goemaere: “Wij achten het weinig waarschijnlijk dat de energieprijzen zullen zakken naar het niveau van voor de inflatiecrisis.”

De hoge inflatie – in 2022 bedroeg die ongeveer 10 procent – had ook grote gevolgen voor de personeelskosten van de ziekenhuizen. “Terwijl de inflatie snel steeg, zijn de publieke budgetten onvoldoende meegestegen. De inflatie bedroeg 10 procent, maar de honoraria stegen maar met 2 procent,” aldus Goemaere. “Dat komt door een vertragingseffect in het indexeringsmechanisme, waardoor de lonen pas anderhalf jaar later worden geïndexeerd.” Om dat probleem aan te pakken vraagt de sector een herziening van dat systeem. Op kortere termijn wil Gibbis dat de indexering van 4 procent die gepland is voor januari 2024 al deze maand wordt toegepast.

'Patiënt mag dit niet voelen'

Daarnaast zijn er nog enkele redenen waarom de Brusselse ziekenhuizen meer middelen vragen. Zo moeten ze zich beter kunnen wapenen tegen cyberaanvallen. Ook daarvoor zijn miljoeneninvesteringen nodig. Het personeelstekort en de aantrekkelijkheid van de zorgberoepen aanpakken zal ook geld kosten.

Goemaere: "Het is hoog tijd dat we zorgen voor de financiële gezondheid van de ziekenhuizen en voor onze zorgverleners als we de kwaliteit van de patiëntenzorg willen behouden en de ziekenhuizen tegelijkertijd wat ademruimte willen geven om te innoveren en de zorg van morgen te ontwikkelen.” Vooral dat laatste is in de huidige omstandigheden erg moeilijk voor de meeste Brusselse ziekenhuizen. Faillissementen of afdelingen sluiten zijn niet aan de orde, maar investeren in gebouwen of nieuwe toestellen is allesbehalve evident.

“Dit heeft een impact op onze reserves, maar we proberen ons aan te passen. Dit weegt vooral op onze capaciteit om morgen te kunnen investeren. Bepaalde apparatuur zal bijvoorbeeld later vervangen worden of renovaties worden uitgesteld. In de slechtste gevallen zou dat kunnen leiden tot minder toegankelijke zorg,” zegt Goemaere nog. “Dat willen we natuurlijk zoveel mogelijk vermijden. De patiënt moet dit zo weinig mogelijk voelen.”