Geen wondermiddel voor werkloosheid

Inzetten op meer productieve activiteiten in de stad is volgens de pleitbezorgers noodzakelijk voor een meer veerkrachtige economie. Tegelijk is het onwaarschijnlijk dat het nieuwe maken de hoge werkloosheid kan oplossen.

De Brusselse economie steunt heel sterk op de (openbare) dienstensector. Industriële activiteit stimuleren, zou de economische basis kunnen diversifiëren en sterker maken.

“Je mag niet wedden op één paard,” zegt Joachim Declerck van Architecture Workroom. “Stel bijvoorbeeld dat de Europese administratie een stuk kleiner zou worden. Niet ondenkbaar bij een Brexit. Het is zoals in de natuur: hoe groter de biodiversiteit, hoe veerkrachtiger. Een monocultuur is kwetsbaar.”

Een meer diverse economie zou ook meer kansen bieden aan groepen die nu uit de boot vallen. De dienstensector is immers niet voor iedereen weggelegd en genereert slechts een beperkt aantal banen voor laaggeschoolden in bijvoorbeeld de horeca, schoonmaak en beveiliging.

Anderzijds is investeren in industrie geen wondermiddel om de torenhoge Brusselse werkloosheid op te lossen. De automatisering rukt immers verder op, en veel nieuwe bedrijfjes draaien op amper een handvol, vaak gespecialiseerde werknemers.

Wel zouden de extra jobs duurzamer zijn dan in de handel, waar nu nog vaak op wordt ingezet – kijk naar het nieuwe winkelcentrum Docks. De detailhandel genereert doorgaans meer banen op minder plaats, maar die zijn misschien geen lang leven beschoren. “De industrie zal de werkloosheid niet oplossen, maar dat betekent niet dat je voor iets anders moet kiezen,” zegt Roeland Dudal van Architecture Workroom. “De aanwezigheid van industrie is een extra troef voor de arbeidsmarkt. Andere sectoren zitten mogelijk op een gevaarlijk keerpunt. De opmars van het onlinewinkelen zet bijvoorbeeld het hele winkelsysteem onder druk, zowel in de stad als daarbuiten.”

Een fundamentele vraag is of de overheid moet en kan ingrijpen in de economie. De maatschappij schept hoe dan ook wel de randvoorwaarden voor de economie. “Je hoort vaak dat we fiscale maatregelen moeten nemen, maar die zullen geen effect hebben als we onze steden niet klaarmaken en ruimte maken voor ondernemerschap,” zegt Joachim Declerck. “Het klassieke recept is om voldoende bedrijventerreinen te hebben zodat er altijd goedkope bedrijfsgrond is, maar dat model zit aan zijn limiet want de ruimte is niet onbeperkt. Bovendien ga je dan niet efficiënt om met de ruimte.”

“We gaan de economie niet beheersen door iets te bouwen,” zegt bouwmeester Kristiaan Borret. “Je hebt dat niet in de hand. Nieuwe blue collar jobs kunnen ook worden ingevuld door mensen van buiten Brussel, of omgekeerd zou de Brusselse werkloosheid kunnen opgelost worden met jobs in de Rand, op voorwaarde dat mensen er geraken.”

De oplossing moet met andere woorden ook komen van andere domeinen zoals (intergewestelijke) mobiliteit en het onderwijs.