Op zoek naar nieuwe toekomst voor de stadsindustrie

Van breigoed tot brood, meer mensen willen opnieuw dingen gaan maken. Ook op een grotere schaal komt lokale productie opnieuw op het voorplan omdat de wereldhandel steeds meer vragen oproept. Het blijft wel afwachten of de prille beweging de jarenlange tendens van wegtrekkende bedrijven kan omkeren.

Net als zoveel andere steden onderging Brussel de voorbije decennia een diepgaande desindustrialisatie. De cijfers spreken voor zich: het aantal banen in de maakindustrie daalde van 77.000 in 1981 tot 23.000 in 2014. Over dezelfde periode daalde het aandeel van de sector in de Brusselse economie van een tiende tot amper enkele procenten. Elk jaar zijn er nog fabrieken die de boeken toe doen of verkassen naar een ver buitenland of gewoon naar de Rand.

Het proces is ondertussen zo lang aan de gang dat we het doodnormaal vinden. Veel mensen zijn er bovendien ook niet rouwig om. Fabrieken zijn we liever kwijt dan rijk.

Er lijkt echter een kentering in de maak. In elk geval staat de toekomst van de industrie in de stad op de agenda. Dat moet blijken uit een nieuwe expo, maar ook uit de gevoeligheid voor het thema bij heel wat academici, stadsplanners en beleidsmensen. Naar aanleiding van de tentoonstelling zijn we zelf ook op bezoek geweest bij enkele maakbedrijven (zie de andere stukken in ons dossier Made in Brussels)

Het groeiende verzet tegen grote internationale handelsverdragen houdt ook verband met het thema van de productieve stad. De massale invoer van verbruikersgoederen uit verre industriecentra doet vragen rijzen over de toekomst van onze welvaart, maar ook over de bijhorende kaalslag van grondstoffen en vervuiling die bijdragen tot de klimaatverandering. Lokaal produceren is dus opnieuw aan de orde. Bovendien kan (zelf) maken tegenwoordig hip zijn. Kijk naar de fietsen van Velofabrik die fier ‘Handmade in Brussels’ op hun kader dragen.

Daarnaast is er ook de tendens om meer te gaan herstellen en hergebruiken, weg van de wegwerpcultuur (zie ook het artikel Recy-K opent deuren aan en naar het kanaal).

Blijft het bij een bescheiden trend van voorbijgaande aard, of leidt dit tot een nieuwe industriële omwenteling en een verandering van onze economie? Dat zal allemaal nog moeten blijken. Wel zeker is dat de nieuwe industrie een heel andere gedaante zal aannemen dan die van weleer.