BIG CITY. Waar gaat je auto naartoe als je die verkoopt via kaartje tussen je zijruit?

Waar gaan wagens naartoe als ze zijn opgekocht door een handelaar die een kaartje tussen de zijruit van jouw auto schoof?

Regelmatig vind je kaartjes van een auto-opkoper geklemd tussen de zijruit van je wagen. Met felle kleuren sporen ze aan om telefonisch contact op te nemen als je je gebruikte rijtuig wil verkopen. 24/7 voor “de beste prijs” en “cash”, “zelfs zonder technische controle, beschadigd of met veel kilometers op de teller”.

Mocht je ingaan op dat aanbod, dan is de kans zeer groot dat je wagen via de Heyvaertwijk terecht­komt in West-Afrika. Die buurt op de grens tussen Molenbeek, Anderlecht en Brussel-Stad is sinds de jaren 90 een Europese draaischijf voor tweedehandswagens. Dat is verbazend, want Heyvaert is dichtbevolkt en heeft geen rechtstreekse toegang tot een haven of spoorwegen.

Vleesindustrie trekt weg

Vanaf de negentiende eeuw bood de Heyvaertwijk onderdak aan groothandelaren in vlees, die zich richtten op de naburige slachthuizen van Anderlecht. Maar nieuwe Europese richtlijnen rond hygiëne verplichtten hen begin jaren 80 om fors te investeren in aparte losruimtes voor vrachtwagens en gescheiden poorten voor inkomend en uitgaand vlees.

De meeste vleesverkopers trokken weg en lieten hun leegstaande loodsen over aan Libanese autohandelaars. Die zagen hun kans schoon om er import-­exportgarages te openen voor tweedehandswagens. Aan het einde van de Libanese burgeroorlog was daar een grote vraag naar in hun thuisland.

Later verschoof de export naar West-Afrika, waar een groeiende middenklasse de verkoop van tweedehandsvoertuigen deed boomen. Als doorvoerhandelaars bouwden de Belgo-Libanezen een netwerk uit bij rederijen en Afrikaanse invoerhavens, waar ze betrouwbare pionnen inzetten om de wagens in ontvangst te nemen. Ook Afrikaanse handelaars vonden in de jaren 90 hun weg naar Molenbeek, waar ze in opdracht van hun dorp, familie of werkgever en met de hulp van de Libanese knowhow enkele wagens kwamen scoren.

Vanuit heel Europa komen er tot op vandaag tweedehands voertuigen aan, die via opleggers naar de haven van Antwerpen verkassen en vervolgens per boot naar de Afrikaanse westkust gaan. Daarbij moet gezegd dat de professionele autohandelaars in de wijk, veelal met Libanese roots, hun wagens niet via visitekaartjes bekomen. De kaartjes zijn meestal afkomstig van niet-officiële handelaars in tweedehandsvoertuigen, die teren op het economische weefsel van de Heyvaertwijk.

Reconversie?

Door de overlast die de handel veroorzaakt in de wijk ziet het Gewest de marchands liever verhuizen naar de haven van Brussel, waar ooit plannen waren om de voertuigen per binnenschip naar Antwerpen te transporteren. De onderhandelingen daartoe liepen enkele jaren geleden stuk op de invoerprijs die de haven van Antwerpen vroeg.

Bovendien zijn de meeste exporteurs eigenaar van hun gebouwen. “Enkel als het hen meer geld oplevert om de loodsen om te bouwen tot woningen zie ik hen wegtrekken,” zegt antropoloog Martin Rosenfeld, die onderzoek deed naar de wijk.

Daarom richten overheden zich nu meer op stadsontwikkeling, in de hoop de wijk zo te kunnen herwaarderen. Dat werpt alvast zijn eerste vruchten af. Facar Export kreeg bijvoorbeeld onlangs een vergunning om zijn garagegebouwen om te vormen tot appartementen.

Meer weten? Lees het in De schaduw van Matonge van Hans Vandecandelaere en in Car Connection. La Filière Euro-africaine de Véhicules d'Occasion van Martin Rosenfeld.

• VOLGENDE KEER Hoe belangrijk zijn urinoirs voor een stad?

Zelf ook een vraag voor Big City? Stel hem hier