De vacci-bus wint aan belang: 'Herhaling heeft zijn effect'

In de Vacci-Bus kan je zonder afspraak een vaccin halen. Sinds een maand rijden er in Brussel vijf van die bussen rond. Ze moeten het nieuwe zwaartepunt van de Brusselse vaccinatiecampagne worden. Druppelsgewijs komt er ook volk op af.

“Hallo, mevrouw?” Twee stewards van de gemeente Ganshoren proberen in de sociale woonwijk De Villa’s bewoners te overtuigen om zich te laten vaccineren. Het is donderdagmiddag en tussen de woontorens staat de Vacci-Bus geparkeerd, de wit-blauwe bus van de Brusselse gezondheidsinspectie waar je zonder afspraak een prik van Johnson & Johnson kan gaan halen. Dat vaccin vraagt maar één dosis en beschermt dus sneller.

De vrouw is niet geïnteresseerd. Ze is met boodschappen aan het zeulen en zegt geen zin te hebben in een gesprek. Op het middaguur is er in de woonwijk weinig volk op straat. De bus heeft tot dan toe 25 mensen gevaccineerd. “Vijfentwintig op een halve dag, inderdaad. Ik weet niet of dat genoeg is, maar ik hoor dat er op de Zuidfoor ook maar veertig mensen per dag kwamen,” zegt Jérôme Neyts, de Covid-verantwoordelijke van Ganshoren

De vijf vaccinatiebussen rijden sinds 8 juli door de Brusselse straten. Je kon ze al tegenkomen op bijvoorbeeld de Zuidfoor, het Martelarenplein, de markt van Anderlecht en het Flageyplein. Tot nu toe vaccineren ze samen tot duizend mensen per week. Een belangrijke, maar trage winst op de totale Brusselse bevolking. Voorlopig is nog altijd maar de helft van de Brusselaars minstens één keer gevaccineerd tegen Covid-19. Bij de volwassenen gaat het om 62,8 procent, de 65-plussers halen iets meer dan 80 procent. Een analyse van BRUZZ leerde al dat Brussel daarmee een pak lager scoort dan andere Europese hoofdsteden: in Londen, Amsterdam en Berlijn is meer dan 60 procent van de bevolking gevaccineerd, in Parijs zelfs 82 procent. Ook andere steden in ons land scoren hoger.

In de ziekenhuizen valt een andere trend op: een derde van alle coronapatiënten op Intensieve Zorg in ons land liggen in Brussel. “Op basis van de bevolkingscijfers zou dat maar de helft mogen zijn,” zei Marc Van Ranst vorige week aan BRUZZ. De viroloog wijt de disproportionele opnames in Brussel aan de hogere circulatie van het virus (het aantal positieve coronatests ligt in Brussel een procentpunt hoger dan in de rest van het land, nvdr), maar ook aan de lagere vaccinatiegraad. Als je weet dat vorige week maar 3 procent van alle coronapatiënten op Intensieve Zorg volledig gevaccineerd was, is het duidelijk dat de niet-gevaccineerde Brusselaars nu al meer risico lopen op een ernstige besmetting.

De Brusselse oppositiepartijen vragen om een spoedzitting van de parlementaire commissie gezondheid. Bevoegd minister Alain Maron (Ecolo) zorgt alvast voor bijkomende sensibilisering en screening in de rusthuizen.

12.30 UUR GANSHOREN

De GGC kiest intussen voor een nieuwe focus: de vaccinatie gebeurt meer en meer lokaal en in samenwerking met de gemeenten. “We hebben deze wijk gekozen omdat we zagen dat de vaccinatiegraad bij de 65-plussers hier tot tien procent lager ligt dan het gewestelijk gemiddelde,” zegt Jérôme Neyts van Ganshoren, “maar we richten ons op alle volwassenen. Het is een strategische plek in de gemeente met een hoge bevolkingsdichtheid.” In de woontorens van De Villa’s wonen bijna 2.000 mensen. Sociale huisvestingsmaatschappij Lojega had alle bewoners een paar dagen op voorhand al een informatiebrochure bezorgd. De gemeente verdeelde verder nog 500 flyers in de omliggende straten.

“Ik wou me eigenlijk niet laten vaccineren. Ik zie toch geen jongeren of grote groepen,” zegt Alain (69), die in een van de blokken woont, “maar toen ik de flyer zag, dacht ik: misschien is het wel handig om op vakantie te gaan.”

Alain had zijn buurman, die in een rolstoel zit, in maart begeleid naar het vaccinatiecentrum van de Heizel. “Ik zag die lange wachtrij en dacht: nee, dank u,” zegt hij. “Je hoort niet veel over het vaccin, behalve de verhalen waar het misloopt. Ik weet niet of die allemaal waar zijn, maar toch.”

De 62-jarige Carole komt zich registreren met haar hondje. Ze heeft het vaccin uitgesteld op advies van haar arts, nadat ze deze winter nog een operatie kreeg voor borstkanker. “Ik was een beetje bang, maar ik dacht: als iedereen zoals mij denkt, dan schieten we nooit op,” zegt ze. Ze wil niet op de foto omdat haar vriendinnen uit de randgemeenten Wemmel, Wezenbeek-Oppem en Drogenbos tegen het vaccin zijn. Carole is bang dat zij haar keuze niet zouden begrijpen.

De vaccinatiebussen moeten, samen met lokale vaccinatieposten en de huisartsen, vanaf september het nieuwe zwaartepunt van de Brusselse campagne worden. Op dat moment sluiten vijf van de acht huidige vaccinatiecentra in het Gewest. De gezondheidsinspectie verlegt de focus nu al naar een meer lokale aanpak. Ze opent tijdelijke vaccinatieposten in gemeenten, in kerken en moskeeën of bij bedrijven die daarom vragen. En ze wil de Vacci-Bussen binnenkort aan universiteiten parkeren.

“Vanaf volgende week verwachten we meer volk aan de bussen. Fingers crossed.” Jürgen Rogge is coördinator vaccinatie bij de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie (GGC). Hij vertelt dat de bussen momenteel 50 tot 100 mensen per halte per dag vaccineren. In het begin waren het er soms maar twintig. “We denken dat het slechte weer van de voorbije weken een vertragende factor is geweest, net als de vakanties. Vanaf september hopen we verder te kunnen opschalen.”

In Ganshoren komt de 72-jarige Joséphine uit de bus gestapt. Ze is van Congolese afkomst. Haar dochter woont in een van de woonblokken in Ganshoren, zelf woont ze in Oudergem. “Het was nu of nooit,” vertelt haar zoon Hervé (49), die zijn moeder naar hier bracht en zich meteen zelf liet prikken. Hervé werkt als thuisverpleger. “Ik wou wachten op het vaccin van Johnson & Johnson, maar ik vond niet terug in welke centra ik het kon krijgen.” Dat hij intussen onbeschermd bij kwetsbare patiënten thuis kwam, vond hij niet onveilig. “Ik volg alle basishygiëneregels, ontsmet mijn handen en draag een mondmasker. Ik weet dat die minder goed werken tegen Covid-19, maar de vaccins gaan ook niet volledig helpen.”

“Maman, gaat het?” Een verpleegster komt Joséphine begroeten in het Lingala. “In Congo noemen we alle vrouwen maman,” legt ze uit. Of het helpt dat hier Congolese verpleegsters werken? “Ik ben vooral op mijn gemak omdat ik in mijn eigen taal geholpen word,” zegt Joséphine. In totaal kon de Vacci-Bus in Ganshoren diezelfde dag 46 personen vaccineren. Daarvoor waren drie medewerkers van de GGC, twee gemeentelijke stewards, twee schepenen en de lokale crisiscoördinator aanwezig.

14.30 UUR ROGIERPLEIN

“Meneer, bent u al gevaccineerd?” Jürgen Rogge is bijna twee meter lang. Als hij op het Rogierplein op de mensen afstapt, lijkt hij even vinnig als een jobstudent die sponsors zoekt voor Unicef. “Dit vind ik het leukste aan de job. Je ziet de impact van het werk.” Na een trage opstart kan de Vacci-Bus op het Rogierplein donderdagmiddag vier mensen inenten op tien minuten tijd

Een van hen is een Spaanstalige, dakloze man zonder papieren. Dan zijn er nog twee vriendinnen die elkaar overtuigen alsof ze samen een tattoo gaan zetten. De vierde persoon is de 48-jarige Roger Boala. Hij was hier gisteren al aangesproken, maar voelde zich toen niet overtuigd. “Ik lees en hoor allerlei nare verhalen over het vaccin, maar de herhaling hier deed me twijfelen,” zegt hij. “Het is toch maar één prik en je moet geen afspraak maken. Dat zou me niet lukken. Ik werk in een ploegenstelsel en wil geen verlof regelen voor mijn vaccin.”

Met de Vacci-Bus mikt de GGC precies op deze laagdrempelige aanwezigheid in het straatbeeld. “We zien in steden als Londen en New York dat het herhalingseffect werkt,” zegt Rogge. “Verder is het een kwestie van mond-tot-mondreclame. We zitten in Brussel met meer dan honderdtachtig verschillende nationaliteiten en talen. Die mensen moeten allemaal op de hoogte geraken.”

De mensen aanspreken, het outreachend werk. Volgens CEO Marc Noppen van het UZ Brussel had Brussel er al veel vroeger mee moeten beginnen. Dat zei Noppen vorige week in Terzake op Canvas. “Als ik een kristallen bol had, had ik het eerder gedaan,” zegt Rogge. “Deze plannen lagen al op tafel in december, maar het is pas vanaf eind juni dat we de inschrijvingen in de vaccinatiecentra enorm zagen zakken. Toen gingen de alarmbellen af.”

Het vaccinatiecentrum van de Heizel ging een week geleden al dicht omdat het niet meer voldoende volk trok. “Het is jammer dat wij onze vaccinatiecentra nooit volledig hebben kunnen laten renderen. In het begin hadden we te weinig beschikbare vaccins, nadien was er te weinig vraag,” zegt Rogge. Hoeveel de vaccinatiebussen kosten en of zij wel renderen, mag de GGC niet zeggen.

15.45 UUR JOURDANPLEIN

“Ik ben niet helemaal op mijn gemak met de vaccinatie. De politieke context geeft mij weinig vertrouwen. Het wordt je gewoon opgelegd.” Antoine (26) woont in Frankrijk als student, maar heeft er geen sociale zekerheidsnummer. Nu hij twee weken bij zijn ouders in Linkebeek verblijft, zocht hij een snelle manier om zich in België te laten vaccineren. Hij las online dat de Vacci-Bus donderdag naar het Jourdanplein in Etterbeek kwam. “En ik heb hier straks in de buurt afgesproken met vrienden,” zegt hij.

Antoine is met de fiets gekomen en heeft daar wat vragen over. De verpleger stelt hem gerust: hij kan na zijn prik gewoon met de fiets naar huis. “Het is niet dat ik het hier helemaal vertrouw, maar gelukkig is er een arts aanwezig om je goed te informeren,” zegt Antoine. “In Frankrijk leeft er stilaan een sociale oorlog over de vaccinaties. Je wordt al snel in het kamp van de antivaxxers gezet als je twijfelt. Ik ben blij dat ik hier tenminste een antwoord krijg op mijn vragen.”

Frankrijk vraagt inmiddels een vaccinatiebewijs om binnen te mogen in restaurants, maar ook in ziekenhuizen of langeafstandstreinen. Dat lokt veel protest uit. Toch kozen veel Fransen hierdoor voor een vaccin. In Brussel volgen meer en meer experts die piste. Zowel coronacrisismanager Inge Neven als UZ Brussel-directeur Marc Noppen willen een soort vaccinplicht. “Ik kan mij daar alleen maar bij aansluiten,” zegt Jürgen Rogge.

Op het Jourdanplein is de bus donderdag goed voor 64 prikken. Dat is wat meer dan in de woonwijken, maar minder dan op drukke plaatsen zoals het Flageyplein of de markten. “We evalueren dagelijks waar we onze bussen best inzetten. Je moet rekening houden met de psychologie van de mensen,” zegt Rogge. En om de psychologie van de vaccinweigeraars verder te begrijpen, doet de GGC nog telefonische enquêtes samen met de ULB. Resultaten zijn er nog niet. De methodologie wordt niet gedeeld.

“Ik ben de enige in mijn familie die zich laat vaccineren en ik ga dat niet vertellen. Ze zouden me ermee plagen,” vertelt Lina (48), die zich liet overhalen door een flyer bij de bakker. “Zij zijn heel activistisch tegen het vaccin. Ik heb geen zin in die discussies.” Zelf kiest Lina voor het vaccin om op reis te kunnen. “En volgend jaar wil ik absoluut naar het concert van Céline Dion in het Sportpaleis,” lacht ze.

Rond 16 uur begint de gemeente Etterbeek de stoelen en tent op het Jourdanplein op te ruimen. De campagne gaat deze week gewoon door, met onder meer nocturnes aan de Congreskolom. “We zijn ons ervan bewust dat dit nog een werk van maanden wordt,” zegt Rogge. “Tenzij er een verplichting komt.”