Is het Brusselse vaccinatietempo eigen aan de grootstad? Zo doen andere steden het

Bijna de helft van alle Brusselaars kreeg een eerste prik. Dat is de voorlopige tussenstand van de vaccinatiecampagne in het gewest. Bevoegd gezondheidsminister Alain Maron (Ecolo) verwijst naar andere (groot)steden om de moeilijkheden van de vaccinatie in Brussel te duiden. Maar hoe doen die steden het echt?

Toen de Franse president Emmanuel Macron drie weken geleden de uitbreiding van de coronapas aankondigde, lag de vaccinatiegraad in de hoofdstedelijke regio Île-de-France nog onder de 60 procent. De voorbije weken is die gegroeid tot bijna 82 procent in Parijs. De omliggende departementen, met de banlieues, volgen wat trager en klimmen tot 55 procent.

De komst van de vaccinatiepas heeft dus wel degelijk effect in Parijs. Onder meer Brussels coronacrisismanager Inge Neven sprak zich al uit over zo’n mogelijke pas in Brussel. “Als expert kan ik daar niet tegen zijn”, zei ze woensdag aan Radio 1. Politiek gezien is zo'n covidpas een andere vraag.

De gezondheidsinspectie probeert al maanden om de Brusselse vaccinatiegraad op te krikken, met tal van lokale acties. Het verschil met andere Europese steden blijft echter groot: zowel Londen als Parijs lopen op Brussel vooruit, net als Berlijn, Wenen en Amsterdam en de regio’s rond Madrid en Rome. (Zie grafiek hieronder)

Natuurlijk zijn er in elke stad nuances. Net zoals de Parijse banlieues heb je in Londen wijken waar het minder snel loopt. In het armere Barking and Dagenham stokt de vaccinatie daar bijvoorbeeld op 55 procent. Bovendien verwacht Brussel dat de werkelijke vaccinatiegraad hier tot 5 procent hoger kan liggen dan officieel bekend, omdat inwoners met een dubbele nationaliteit mogelijk in het buitenland zijn gevaccineerd. Als dat waar is, zitten we aan ongeveer 54 procent.

“Ik denk dat je Brussel niet met Parijs zelf moet vergelijken, maar met de banlieues”, zegt viroloog Geert Molenberghs (UHasselt). “Dat zijn de armere wijken met meer transculturele gemeenschappen. De departementen rond Parijs zitten maar aan tweederde van de vaccinatiegraad in de binnenstad.” En doordat die stad zo’n hoge vaccinatiegraad heeft, schiet het gemiddelde voor de hele regio Île-de-France naar omhoog, tot 64,6 procent. (Zie grafiek hieronder)

In Frankrijk worden grotendeels dezelfde middelen ingezet als Brussel: vaccinatiebussen trekken naar de moeilijk bereikbare wijken, er staan vaccinatieposten aan grote woonblokken en ook de apothekers helpen mee. En dan is er natuurlijk het vaccinatiepaspoort, dat flinke druk uitoefent op de bevolking.

“Het is koffiedik kijken, maar als premier De Croo hetzelfde zou doen als zijn Franse collega Macron, gaan we wellicht vooral een stijging zien in Brussel”, zegt Molenberghs. Omdat de vaccinatiecijfers in Vlaanderen nu al een pak hoger liggen, zal de stijging daar minder uitgesproken zijn.

Eerste en tweede dosis

Volgens Molenberghs moeten we vooral kijken naar het verschil in eerste en tweede dosissen om te weten welke steden nog goed kunnen opschieten. "Als het aantal gedeeltelijk gevaccineerden en het aantal volledig gevaccineerden dicht bij elkaar begint te liggen, dan kan er niet meer zoveel bij komen", zegt de viroloog. De vaccinatiecampagne in New York, bijvoorbeeld, is op die manier aan het vertragen.

"Vorige week was in de hele stad New York 59 procent van de bevolking deels gevaccineerd en 54 procent volledig", zegt Molenberghs. Voor de volledigheid: dat percentage ligt hoger (66 procent) in het kapitaalkrachtige Manhattan dan in de minder rijke en meer multiculturele wijk The Bronx (45 procent). De vaccinatiegraad bij de oudere New Yorkers ligt ook lager dan hier in Brussel. "Van de 85-plussers is maar 55 procent volledig gevaccineerd", zegt Molenberghs. In die leeftijdscategorie heeft Brussel alvast een hoopvolle 80 procent behaald.

Om de vaccinatie te versnellen, heeft de stad New York nu ook een coronapas ingevoerd en loopt er een voorstel om het vaccin (of een wekelijkse coronatest) te verplichten voor leerkrachten en politieagenten. De stad houdt nu zelfs deur-aan-deurcampagnes om de niet-gevaccineerde inwoners te informeren.

'Nudging'

“Het is niet aan mij om te zeggen welke campagnes er nog moeten gebeuren, want Brussel doet al heel veel”, zegt Molenberghs daarover. "Al lijkt het erop dat de huidige campagnes een beetje een plafond bereiken. Het effect van sense of urgency is bij ons weg." Molenberghs benadrukt dat de besmettingen en de ziekenhuisopnames in Brussel wel opnieuw stijgen. Alleen vreest hij dat er een soort gewenning optreedt.

"Wat we in het buitenland zien, is een vorm van nudging (aanporren, red.). Frankrijk gaat daar heel ver in door de mensen bijna de arm om te draaien", zegt Molenberghs. "Dat is een politieke afweging. Je kan je afvragen of de sympathiekste van alle campagnes, de deur-aan-deuraanpak, toch niet de voorkeur geniet. Alleen vraagt die veel tijd, mensen en middelen."