Hitte in het rusthuis: 'Als warme zomers aanhouden, moeten gebouwen verder aangepast'

Genoeg drinken, genoeg rusten en goed ventileren. Woonzorgcentra behelpen zich dezer dagen met frisse drankjes en gesloten gordijnen om hun kwetsbare bewoners te verkoelen. In het UZ Brussel zijn de laatste dagen wel meer rusthuisbewoners dan gewoonlijk opgenomen, klinkt het. “De meesten onder hen vertonen tekenen van dehydratatie en algehele malaise,” zegt UZ-woordvoerder Karolien De Prez.

Op deze vijfde hittedag op rij zit de 92-jarige Jean in woonzorgcentrum Warlandis nog te fietsen op een hometrainer. “Elke dag een halfuur,” zegt hij. “Dat is niet veel, hé.” Is het niet te warm om te fietsen? Jean haalt lachend de schouders op. “Toet, ik rust hier al de hele dag. En ik doe het niet buiten, hoor.”

Het rusthuis in Jette heeft een grote binnentuin, maar deze zaterdagmiddag is er bij 31 graden niemand buiten. Alle 112 bewoners zitten op hun kamer of in de gemeenschappelijke ruimtes te verkoelen, want daar is airconditioning. Zeker op het gelijkvloers is het lekker fris. Dat weten zelfs de buurtbewoners, die er weleens blijven plakken.

“Wij komen hier elke middag eten in het dienstencentrum. Na het eten rust ik een beetje, en dan zit ik hier,” zegt Jeanine (87). Ze verbleef deze zomer vijf weken in Warlandis om te herstellen van een val. Nu is ze weer thuis, maar kan ze nog niet koken. “En omdat we braaf zijn, mogen we naar hier blijven komen,” lacht haar man Jozef (87). De twee zitten in de lobby te lezen en kijken wat in het rond. “In ons eigen appartement schijnt de zon bijna de hele dag binnen. In de voormiddag vooraan en in de namiddag achteraan. Het is niet te doen. Hier zitten we goed.”

Watermeloen

Op hete dagen moeten oudere Brusselaars extra aandachtig zijn. De hitte zet druk op het hart en de bloedvaten, dus uitdroging en oververhitting is te vermijden. Deze week kregen de Brusselse woonzorgcentra van hun sectorfederaties nog eens een herinnering aan de geldende richtlijnen: de ramen goed afsluiten, minstens een verkoelde ruimte voorzien voor de bewoners en regelmatig extra water verdelen op de kamers. Een belronde bij verschillende Brusselse rusthuizen leert dat koude soepen, waterijsjes, fruit en grenadine het drinken moeten vergemakkelijken.

In Warlandis komt het personeel deze zaterdag rond met grenadine en stukken watermeloen. “Da’s nog altijd ’t beste voor den dorst,” zegt Gaby (84), die er smakelijk van geniet in het salon. “Water is maar water.” Aan een tafel naast haar krijgen twee vrouwen met dementie hun meloen in kleine stukjes voorgeschoteld. Ze kunnen niet meer zelfstandig eten en ook met drinken helpt het personeel. “Wij kunnen dat omdat we genoeg personeel en stagiairs hebben,” zegt directrice Martine Lemmens.

Dat personeel moet sommige bewoners wel wat aanporren. Op de derde verdieping zit de 99-jarige Raymond op zijn kamer. Hij hoeft geen watermeloen, zegt hij, en zijn flessen water staan nog bijna helemaal vol op tafel. “Ik drink niet zoveel,” zegt hij. “Sommige mensen zeggen ook dat ze deze week niet goed slapen,” vertelt een van de zorgkundigen. “We zeggen hen wel dat ze hun gordijnen en ramen goed moeten toedoen, maar niet iedereen begrijpt dat.”

Raymonds kamer ligt aan de noordkant van het gebouw, waar de zon nog niet recht naar binnen schijnt. Uit de kamers aan de overkant van de gang komt een warme gloed naar buiten. “Maar dat zijn geen mensen die hun kamer niet meer uit kunnen,” zegt directrice Lemmens.

Koele gebouwen

Warlandis is een modern rusthuis. Er is ingebouwde koeling in de vloer en ventilatie op de kamers. Dat is nog niet overal in Brussel het geval. “Elk rusthuis heeft minstens één gekoelde ruimte nodig waar bewoners kunnen zitten. Dat is meestal airconditioning, maar het kan ook een ventilator zijn,” zegt voorzitter Vincent Fredericq van sectorfederatie Femarbel. Die vertegenwoordigt het gros van de Brusselse woonzorgcentra. “Er moet ook voldoende water worden rondgebracht. Terwijl het personeelstekort zich in de vakantieperiode nog meer laat voelen.”

Fredericq heeft nog geen weet van grote problemen in de rusthuizen op deze hete dagen. Ook de Brusselse ziekenhuizen kunnen geen cijfers kwijt. In het UZ Brussel zijn de laatste dagen wel meer rusthuisbewoners dan gewoonlijk opgenomen, klinkt het. “De meesten onder hen vertonen tekenen van dehydratatie en algehele malaise,” zegt UZ-woordvoerder Karolien De Prez. “Dat kan te wijten zijn aan het feit dat de faciliteiten van de woonzorgcentra in Brussel niet altijd zijn aangepast aan de hitte.”

“Als die warme zomers blijven aanhouden, moeten we op termijn wellicht extra zaken implementeren om collectieve gebouwen voldoende af te koelen,” zegt Johan Staes van Vlozo, de Vlaamse koepel van private zorginstellingen. Hij noemt bijvoorbeeld hittewerende folies op de ramen of verplichte koeling op de kamers. In Brussel behoort Warlandis tot de Vlaamse woonzorgcentra die Vlozo vertegenwoordigt.

In het Jetse rusthuis laten de meeste bewoners het nog niet aan hun hart komen. “Er zijn mensen die het altijd te warm hebben, maar ik heb het hier goed,” zegt Maria (90), die wat uitrust in haar kamer. “Ik slaap altijd een halfuurtje na de middag. Ik drink mijn fles water uit, mijn koffie en mijn soep. Ik denk dat dat genoeg is.”