Abrini dacht enkel aan ontsnappen bij aanslag op luchthaven

Mohamed Abrini, de man met het hoedje, dacht naar eigen zeggen alleen maar aan ontkomen op die bewuste 22 maart 2016, toen hij naliet zijn bom te laten ontploffen op de luchthaven van Zaventem. Naar eigen zeggen heeft hij ook "elke dag spijt" van wat er is gebeurd. Dat staat in de akte van inbeschuldigingstelling, die ook woensdag nog wordt voorgelezen op het proces rond de aanslagen in ons land.

Het terreurnetwerk, waar Abrini deel van uitmaakte, broedde na de aanslagen van Parijs op een nog grotere aanval in Frankrijk, tijdens het EK in de zomer van 2016. Maar door de arrestatie van onder meer Salah Abdeslam en Sofien Ayari kwamen de terroristen onder druk te staan en besloten ze snel tot actie over te gaan, in Brussel.

Abrini zelf beweert dat hij pas op de vooravond van 22 maart te horen kreeg dat hij moest toeslaan in Zaventem en dat hij niet betrokken was met de productie van de TATP. "Die springstof werd verdeeld over drie reistassen voor Zaventem en twee rugzakken", aldus Abrini in zijn verklaring. Dat Abrini de aanslag zou overleven, stond dan ook niet in het draaiboek van de terroristen. Het plan was dat hij zich samen met Ibrahim El Bakraoui en Najim Lachraaoui zou opblazen op de luchthaven van Zaventem. Op een computer van de terroristen is zelfs een testament van Abrini gevonden, opgesteld anderhalve maand voor de aanslagen, waarin hij zegt dat het zijn wens was "om als martelaar te sterven". Zelf zei Abrini daarover achteraf dat het testament hem eigenlijk niet interesseerde, dat hij het opstelde onder druk en dat hij zelfs letterlijk zinnen had gekopieerd van anderen.

Op 22 maart 2016 trok Abrini samen met de twee andere terroristen met een taxi en een valies vol explosieven naar de luchthaven. Daar aangekomen, dronken ze eerst nog een koffie alvorens richting de wachtrijen voor de vluchten richting Rusland, Israël en de VS te gaan, waar ze de bommen tot ontploffing wilden laten brengen. Na de eerste twee explosies, keerde Abrini echter zijn kar: hij liet zijn bommenkoffer achter en zette het op een lopen. "Natuurlijk besefte ik het gevaar daarvan. Maar ik dacht enkel aan ontsnappen, niet aan de bom onschadelijk maken", verklaarde Abrini daarover. Uiteindelijk duurde het tot 8 april voor Abrini werd opgepakt bij een politieactie. 'De man met het hoedje' was daarvoor al op camerabeelden gesignaleerd terwijl hij wegwandelde van de luchthaven en werd ook al gezocht voor zijn aandeel in de aanslagen van Parijs in november 2015. "Ik had geen idee waarin ik betrokken was", verklaarde Abrini over zijn betrokkenheid. "Sinds 13 november 2015 is er geen dag geweest dat ik geen spijt heb. Erg graag zou ik de klok terugdraaien, maar dat is onmogelijk."

Camera boven toilet

Abrini behoorde vanochtend ook tot het groepje van vijf beschuldigden dat uit protest even de gerechtszaal verliet. De vijf wilden daarmee de omstandigheden aanklagen waarin ze overgebracht worden van de gevangenis naar het Justitia-gebouw in Haren.

Abrini, Osama Krayem, Salah Abdeslam, Sofien Ayari en Ali El Haddad Asufi voelen zich elke dag vernederd. "Er hangt zelfs een camera boven ons toilet hier", zei El Haddad Asufi bij de start van de zitting.

"Al 6,5 jaar roep ik mijn onschuld uit", zei El Haddad Asufi ook. "We hebben de middelen niet om ons uit te drukken. Ze doen alles om ervoor te zorgen dat we psychologisch breken. Het is onmogelijk te leven in deze omstandigheden. Ik wil me hier verdedigen, maar op deze manier is dat niet mogelijk."

El Haddad Asufi, die als laatste van de vijf in de zaal bleef, vroeg wie bepaalt "dat hij zo gevaarlijk is dat hij zich iedere dag moet uitkleden voor drie man?" El Haddad Asufi, die ervan beschuldigd wordt dat hij de terreurcel logistieke hulp verleende en hielp met het identificeren van doelwitten, wil als een vrij man verschijnen voor de rechtbank.

Naaktfouilles en luide muziek

De voorzitster van het hof, Laurence Massart, herhaalde dat haar bevoegdheden zich beperken tot de rechtszaal zelf. "Maar we horen u, we hopen erop dat alles goed verloopt", zei ze, in een korte woordenwisseling met de beschuldigde.

Ook het openbaar ministerie zei geschokt te zijn dat er camera's zouden hangen boven de toiletten. Maar uit navraag zou blijken dat die niet zouden gericht zijn op de toiletten zelf.

De advocate van Abdeslam, Delphine Paci, nam nadien het woord en zei dat ze, na de ingebrekestelling van de minister van Justitie dinsdag, een antwoord had ontvangen. "Maar daaruit blijkt dat er weinig zal veranderen", zei ze.

'Het spelletje van assisen'

De veiligheidsmaatregelen die gecontesteerd worden, zoals naaktfouilles en luide muziek en een blinddoek tijdens overbrengingen, zouden dus van kracht blijven. Voorzitster Massart beloofde vervolgens in een brief aan te dringen op veranderingen.

Philippe Vansteenkiste, directeur van slachtoffervereniging V-Europa, reageerde voor de zitting van vandaag al op de discussie over de transferomstandigheden van de beschuldigden. "Het is een beetje het 'spelletje' van assisen: ze proberen zich voor te doen als slachtoffer. We moeten daar sterk tegenover staan", zei Vansteenkiste, die zelf zijn zus verloor in Brussels Airport.

'Vrees dat ze zullen zwijgen'

"Als de omstandigheden echt zo slecht zijn, moet er iets aan gedaan worden," zegt Jamila Adda, de voorzitster van het advocatencollectief Life4Brussels dat een driehondertal slachtoffers vertegenwoordigt die zich burgerlijke partij hebben gesteld.

Zij vreest dat de commotie rond de transferomstandigheden van de beschuldigden ervoor zal zorgen dat die niets meer zullen zeggen. "De slachtoffers mogen niet gegijzeld worden door deze situatie," vindt de advocate.

"Dat Mohamed Abrini opnieuw heeft gezegd dat hij misschien niets gaat zeggen maakt me bang voor de families. Sommige families verwachten helemaal niets van de beschuldigden, anderen willen echt wel antwoorden."

De FOD Justitie moet absoluut de situatie verhelpen, vindt Life4Brussels. "De slachtoffers zijn gedurende zes jaar slecht behandeld en nu riskeert de FOD opnieuw de zaken te verpesten", aldus de organisatie nog in een mededeling. "Na de saga over de boxen riskeert een nieuwe saga het proces te ondermijnen. Het is ondenkbaar voor ons dat de beschuldigden niet deelnemen aan het proces."

Twee beschuldigden blijven in de zaal

In de beschuldigdenbox bleven alleen Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa over, al was er na de pauze wel verwarring over het feit dat ze wel of niet aanwezig wilden zijn. Nadat ze na een schorsing van de zitting toch weer verschenen in de box, bevestigden ze dat ze niet meer naar muziek moesten luisteren.

De vijf beschuldigden die de gerechtszaal wel verlieten, worden verder in de zaal vertegenwoordigd door hun advocaten. In de beschuldigdenbox blijven alleen Bilal El Makhoukhi en Hervé Bayingana Muhirwa over. Ook Smail en Ibrahim Farisi, die als vrije mannen verschijnen, zitten nog in de zaal.

Bij de jury is woensdag niemand afgehaakt. De 33 van de 36 (effectieve en plaatsvervangende) juryelden die dinsdag waren overgebleven, zitten ook woensdag in de zaal.