Centrale Toezichtsraad Gevangeniswezen onderstreept dat kniebuigingen verboden zijn

De Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen (CTG) benadrukt in een advies dat dateert van vrijdag 17 februari dat kniebuigingen tijdens een naaktfouille verboden zijn. Dit terwijl de gedetineerde beschuldigden voor hun overbrenging naar het Justitia-gerechtsgebouw in Haren voor het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 elke dag door de knieën moeten buigen.

De naaktfouilles met kniebuiging zorgden vooral in de eerste weken van het assisenproces over de aanslagen in Brussel en Zaventem voor commotie. Verschillende beschuldigden, onder wie Salah Abdeslam en Mohamed Abrini, verkiezen al wekenlang om de procesdag in hun cel door te brengen uit onvrede met de gang van zaken.

Een kortgedingrechter oordeelde eind december dat systematische naaktfouilles met kniebuiging strijdig waren met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) liet de werkwijze bij fouillering aanpassen, maar ging wel in beroep tegen de beslissing van de kortgedingrechter. Dat beroep wordt op 3 maart behandeld.

Kniebuigingen verboden

Op verzoek van beklaagden Abdeslam en Abrini onderzocht de Centrale Toezichtsraad voor het Gevangeniswezen op 18 januari de situatie en formuleerde het afgelopen week een advies dat werd overgemaakt aan de bevoegde minister en de commissie Justitie van de Kamer.

"Wat betreft de technieken die worden toegepast bij de uitvoering van een fouillering op het lichaam, vereist de eerbiediging van de waardigheid van personen, zowel van de betrokken gedetineerden als van de overheidsambtenaren belast met de fouillering, dat vernederende en of kwellende handelingen verboden zijn, zoals aan de betrokkene vragen kniebuigingen te maken, de testikels of borsten op te heffen of hurkend te hoesten", klinkt het in het advies.

Systematische naaktfouilles

De CTG merkt voorts op dat de kniebuigingen niet worden vermeld in de ministeriële richtlijn die bepaalt hoe de gedetineerde beschuldigden moeten worden overgebracht naar de rechtszaal. Alle partijen bevestigen echter dat deze fouilles met kniebuigingen op dagelijkse basis plaatsvinden. De CTG zelf kon dat echter niet onafhankelijk vaststellen doordat ze niet binnengelaten werden in het fouillelokaal.

Daarnaast gaf de kortgedingrechter aan dat naaktfouilles enkel nog mochten plaatsvinden als ze niet systematisch zouden plaatsvinden. De CGT noteert echter dat "de beslissing om over te gaan tot deze controlemaatregel steeds op eenzelfde document steunt".

"Bovendien verhoogt het repetitieve karakter waarmee deze fouilleringen dag na dag, week na week, worden uitgevoerd het risico op incidenten," volgens de CGT, dat er verder voor pleit dat de overheidsambtenaren die de fouilleringen uitvoeren te allen tijde individueel geïdentificeerd kunnen worden en dat deze ambtenaren op de hoogte worden gebracht van de bevoegdheden van het controleorgaan.

Ministeriële richtlijn

De CTG pleit voor een bindende ministeriële richtlijn over de rechten en eisen van gedetineerden. Zo'n richtlijn bestaat wel al over de naaktfouilles en kwam er na het vonnis van de kortgedingrechter eind december, dat systematische naaktfouilles met kniebuiging in strijd bevond met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

"De naleving van de nieuwe richtlijn werd gecontroleerd door de AIG (het controleorgaan van de federale en lokale politie, red.), die stelde dat politie de richtlijn correct toepaste", klinkt het bij de woordvoerder van minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD).

Ook wijst de woordvoerder er opnieuw op dat de betrokkenen in het aanslagenproces "geen gemiddelde gevangenen" zijn. "Ze worden beschuldigd van - en zijn soms al veroordeeld voor - terroristische misdrijven én moord in een terroristische context. Veiligheid staat dus voorop in de behandeling van deze personen", klinkt het.

"Daarom kan voor deze betrokkenen - ook binnen de beschikkingen van het kortgeding van december hieromtrent - gebruikgemaakt worden van deze fouilleringen."