Ibrahim El Bakraoui werd in verhoren El Haddad Asufi "minder en minder radicaal"

Op het assisenproces over de aanslagen in metrostation Maalbeek en Brussels Airport gaat het donderdag over de rol van beschuldigde Ali El Haddad Asufi. Naarmate de verhoren van El Haddad Asufi vorderden, "werd Ibrahim El Bakraoui steeds minder radicaal". Dat zei onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez.

19.22 El Haddad Asufi is volgens onderzoekers avond voor aanslagen nog in Max Roosstraat geweest

Beschuldigde Ali El Haddad Asufi is naar eigen zeggen maar één keer in het safehouse in de Max Roosstraat geweest en dat voor 15 maart, maar uit het onderzoek is gebleken dat hij er mogelijk de dag voor de aanslagen was. Dat heeft een onderzoeker van de federale gerechtelijke politie donderdag verklaard op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

Het DNA van El Haddad Asufi werd aangetroffen op een beker in de kartonnen dozen die een politieagent op 22 maart aantrof in de Max Roosstraat. Nadat hij in zijn eerste verhoor ontkende dat hij ooit in het appartement was geweest - omdat hij bang was, verklaarde hij achteraf - zei hij later dat hij wel degelijk één keer samen met Ibrahim El Bakraoui in het appartement was geweest en er een koffie had gedronken. Wanneer dat juist was, verschilt van verhoor tot verhoor, met momenten tussen eind januari en voor 15 maart.

De onderzoekers achten het echter weinig waarschijnlijk dat El Haddad Asufi voor maart in het appartement was. Zo verhuisde Ibrahim El Bakraoui pas op 29 februari naar de Max Roosstraat en de vuilbakken die in de dozen zaten waarin de beker werd gevonden, werden gekocht op 19 maart. Ook andere zaken in de dozen konden rond die datum gedateerd worden. Ook bleek uit de huiszoeking in de Max Roosstraat dat de bekers zoals die waarop het DNA werd gevonden, werden gebruikt bij de productie van TATP, en aankopen daarvoor werden gedaan vanaf 1 maart.

Telefonieonderzoek deed de speurders ook vermoeden dat hij mogelijk op 21 maart in het appartement was, de dag voor de aanslagen. Die avond tussen 22.05 uur en 23.34 uur was zijn gsm in contact met een telefoonmast die de Max Roosstraat bedient - en ook zijn woning in Schaarbeek indien de mast vlakbij overbelast is - en daarna trok hij tot 5 uur naar Laken waar hij naar eigen zeggen in een shishabar zat.

Het moment waarop hij in Schaarbeek was, viel de onderzoekers op omdat een USB-stick die bij hem werd aangetroffen met boodschappen van Ibrahim El Bakraoui een laatste keer verbonden werd met de laptop in de Max Roosstraat om 22.57 uur. El Haddad Asufi zei zelf dat hij de stick in april in de bus kreeg, maar de onderzoekers zien toch verschillende redenen om te denken dat El Haddad Asufi de USB-stick ging ophalen, zei onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez.

"Hij was een vertrouwenspersoon van Ibrahim El Bakraoui, hij kent alle mensen die worden aangesproken in de berichten op de USB-stick (zoals Yassine Atar, de moeder van Ibrahim El Bakraoui en Smail Farisi), dus hij kan de audioberichten overmaken en hij werd op 20 maart gecontacteerd door buitenlandse nummers die afkomstig leken van phoneshops, de manier van werken van Ibrahim El Bakraoui."

Over de dag voor de aanslagen is El Haddad Asufi steeds vaag gebleven, zei Bernardo Mendez nog. Hij zei enkel dat hij tot 2 uur in de shishabar in Laken zat.

16.54 Het blijft een raadsel hoe papier met namen van wapens in auto El Haddad Asufi belandde

Het is tot op vandaag niet duidelijk hoe een papier met de namen van twee wapens is terechtgekomen in de wagen van beschuldigde Ali El Haddad Asufi. Dat heeft een onderzoekster van de federale gerechtelijke politie donderdag gezegd tijdens het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

Donderdag is gestart met de bespreking van de verschillende entiteiten van de terreurcel, te beginnen met Ali El Haddad Asufi. De speurders vonden in zijn auto op 24 maart, toen hij een eerste keer werd opgepakt, achter de zonneklep aan de kant van de bestuurder een medisch attest van 18 januari en een verzendbewijs van een fax van 19 januari, waarmee El Haddad Asufi het attest naar zijn werkgever had gestuurd. Op de achterkant van dat verzendbewijs stonden de namen van twee wapens, zo bleek uit het onderzoek: 'Remington 1911 cal 45' en 'CZ Zastava 7,65'.

Die pistolen konden in verband gebracht worden met het dossier. Zo werd een CZ Zastava, model 70, 7,65 kaliber gevonden naast het lichaam van kamikaze Najim Laachraoui na de aanslag in Zaventem. Daarnaast stonden op de laptops gevonden in de Max Roosstraat en de Driesstraat YouTube-video's over het monteren en demonteren van een Remington van hetzelfde type en over het installeren van een geluidsdemper op dat wapen. De video werd op 16 januari opgeladen op de laptop gevonden in de Max Roosstraat, gekopieerd op een externe schijf en weer bekeken op 19 en 21 januari. In de laptop van de Driesstraat werd de video verschillende keren bekeken tussen 16 januari en 8 februari. Dat is dus dezelfde periode als die waarin de fax werd verstuurd, legde de onderzoeker uit.

Uit het onderzoek is nog gebleken dat Ibrahim El Bakraoui de namen op de achterkant van de fax van El Haddad Asufi had geschreven. Hoe en waarom het document in de wagen van El Haddad Asufi terechtkwam, is echter nooit bepaald. "Hij zegt zelf dat hij niet begrijpt hoe het daar gekomen is en waarom El Bakraoui de namen zou hebben geschreven. Het overweldigt hem", zei onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez. Ook zei ze dat El Haddad Asufi verklaard heeft dat een passagier het document mogelijk onder de zonneklep stak, "maar dat is onwaarschijnlijk omdat het om de zonneklep aan de kant van de bestuurder ging".

Ook in het onderzoek naar de aanslagen van Parijs werd El Haddad Asufi al geconfronteerd met wapens. Zo verklaarde Osama Krayem tijdens een verhoor dat de wapens uit Nederland kwamen en dat het waarschijnlijk niet Ibrahim El Bakraoui was die de wapens was gaan ophalen. Uit telefonieonderzoek was bovendien gebleken dat El Haddad Asufi via WhatsApp sprak met zijn neef in Nederland in wat leek op codetaal. Er was sprake van vijf 'clio's' voor 2.200 of 2.700 euro en een adres in Rotterdam, dat El Haddad Asufi volgens zijn gps ook bezocht heeft. "We denken dat het om wapens gaat, volgens de beschuldigde gaat het om cannabis", aldus de onderzoeker. Onderzoeksrechter Berta Bernardo Mendez benadrukte wel dat geen enkel element aantoont dat er ook echt wapens zijn gekocht.

15.00 El Haddad Asufi hield contact met El Bakraoui en hielp bij pogingen om naar Syrië te gaan

Beschuldigde Ali El Haddad Asufi hield contact met zijn jeugdvriend Ibrahim El Bakraoui, een van de kamikazes van Zaventem, hoewel hij merkte dat die geradicaliseerd raakte en hij zou hem ook geholpen hebben bij pogingen om naar Syrië te reizen. Dat heeft een onderzoekster van de federale gerechtelijke politie donderdag gezegd tijdens het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

Beschuldigde Ali El Haddad Asufi hield contact met zijn jeugdvriend Ibrahim El Bakraoui, een van de kamikazes van Zaventem, hoewel hij merkte dat die geradicaliseerd raakte en hij zou hem ook geholpen hebben bij pogingen om naar Syrië te reizen. Dat heeft een onderzoekster van de federale gerechtelijke politie donderdag gezegd tijdens het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

El Haddad Asufi kwam het eerst in beeld van de politie toen signalen van zijn gsm op 22 maart 2016 opgevangen werden op een gsm-mast in de buurt van Brussels Airport. Dat was niet abnormaal omdat El Haddad Asufi een job had bij een luchthavenbedrijf. Maar zijn nummer was al bekend bij de antiterrorisme-eenheid van de federale gerechtelijke politie (fgp) van Brussel omdat het nummer contact had met verschillende protagonisten, en dan vooral met Khalid El Bakraoui, die al snel geïdentificeerd was als de kamikaze in metrostation Maalbeek. El Haddad Asufi werd op 24 maart opgepakt, maar later weer vrijgelaten omdat er niet voldoende bewijzen waren tegen hem.

Het onderzoek ging echter verder en er doken meer elementen op die deden vermoeden dat Asufi iets te maken had met de aanslagen, waardoor hij op 9 juni opnieuw werd opgepakt en later in verdenking gesteld van deelname aan een terroristische organisatie, moord in terroristische context en poging tot moord in een terroristische context. Zo werd een audioboodschap gevonden in de laptop van de Max Roosstraat waarin kamikaze Najim Laachraoui verklaart dat "een broer" signaleerde dat de ochtend van 22 maart "Amerikaanse, Russische en Israëlische vluchten" gepland waren. Ook verklaarde Smail Farisi dat Ali El Haddad Asufi tussenpersoon was geweest voor het onderverhuren van het safehouse in de Kazernenlaan in Etterbeek en werd hij op de bewakingsbeelden van het gebouw gezien met Ibrahim El Bakraoui.

Ook vermoeden de speurders op basis van telefonieonderzoek dat El Haddad Asufi Ibrahim El Bakraoui geholpen heeft toen hij vermoedelijk tot twee keer toe richting Syrië wilde reizen. Zo bracht hij El Bakraoui op 11 juni 2015 naar de luchthaven van Schiphol en op 22 juni kreeg hij via Facebook een bericht van El Bakraoui dat hij was opgepakt in Turkije, in Gaziantep, een stad die bekend staat als toegangspoort naar Syrië. Hij gaf contacten door om broer Khalid El Bakraoui te contacteren en belde zelf ook naar Turkije.

Nadat El Bakraoui op 14 juli terug in België was, volgde een vermoedelijke tweede poging om naar Syrië te gaan. Zo vroeg El Bakraoui aan El Haddad Asufi of hij mee naar Griekenland wilde reizen. Die ging akkoord en de twee vertrokken op 18 juli, maar Asufi keerde een dag later al terug. El Bakraoui bleef langer in het hotel dat Asufi boekte en op 20 juli werd in Brussel op naam van Sofian El Hajjam, de valse naam waarmee El Bakraoui reisde, een vliegticket geboekt van Athene naar Venetië en een ticket voor een cruise op de Middellandse Zee, die ook in Turkije stopt. El Bakraoui zou echter nooit in Venetië geraken, omdat hij in Griekenland werd opgepakt, waarschijnlijk voor het reizen met valse papieren. El Haddad Asufi ontkent dat hij op de hoogte was van de Syriëplannen van El Bakraoui.

De onderzoekers kwamen tijdens het eerste deel van de presentatie ook regelmatig terug op de goede band die Ali El Haddad Asufi onderhield met Ibrahim El Bakraoui, hoewel hij wel op de hoogte was van diens radicalisatie. Opvallend was wel dat hij volgens onderzoeksrechter Bernardo Mendez zijn verklaringen over El Haddad Asufi matigde in de loop van het onderzoek. "Volgens de evolutie van zijn verklaringen, werd Ibrahim El Bakraoui steeds minder radicaal", zei ze.

De speurders benadrukten ook dat El Haddad Asufi El Bakraoui 41 keer bezocht in de gevangenis tussen 3 oktober 2010 en 15 april 2014 en nog verschillende keren toen hij weer vrij was. Nochtans zei El Haddad Asufi dat het gedrag van El Bakraoui na zijn gevangenisstraf begon te veranderen. Hij verklaarde ook in eerste instantie dat hij El Bakraoui de laatste keer zag in de zomer van 2015, maar uit camerabeelden bleek onder meer dat hij El Bakraoui hielp verhuizen naar het appartement in de Kazernenlaan begin oktober 2015.

12.51 uur: Ibrahim El Bakraoui werd in verhoren El Haddad Asufi "minder en minder radicaal"

Donderdag is gestart met de bespreking van de verschillende entiteiten van de terreurcel. Het is de laatste fase van de presentatie van het onderzoek. Als eerste is Ali El Haddad Asufi aan de beurt - een opmerkelijke keuze, omdat El Haddad Asufi vermoedelijk eerder een logistieke rol speelde.

Bernardo Mendez legde uit dat El Haddad Asufi een van de beschuldigden is die het vaakst werden verhoord. De onderzoekers konden bij hem het verst teruggaan in de tijd, en feiten verifiëren, tot juni 2015, in de aanloop naar de aanslagen in Parijs, waarvoor hij veroordeeld werd tot tien jaar cel.

De onderzoeksrechter legde uit dat die periode buiten de inbreukperiode valt van het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 (die start op 1 december 2015), maar wel van belang is om onder meer de relaties met de protagonisten in het dossier te begrijpen, vooral met kamikaze Ibrahim El Bakraoui dan.

El Haddad Asufi kwam een eerste keer in beeld van de politie toen signalen van zijn gsm op 22 maart 2016 opgevangen werden op een gsm-mast in de buurt van Brussels Airport. Dat was niet abnormaal omdat El Haddad Asufi een job had bij een luchthavenbedrijf.

Maar zijn nummer was al bekend bij de antiterrorisme-eenheid van de federale gerechtelijke politie (fgp) van Brussel omdat het nummer contact had met verschillende protagonisten uit hun dossier, en dan vooral met Khalid El Bakraoui, die al snel geïdentificeerd was als de kamikaze in metrostation Maalbeek.

El Haddad Asufi, de jongste van een gezin van vier kinderen die opgroeide in Schaarbeek, werd een eerste keer opgepakt op 24 maart 2016. Hij verklaarde toen, in zijn eerste verhoor van vele, dat hij in Zaventem was omdat hij die dag aan het werk was.

Hij zei dat hij zich ook "triest en verslagen" voelde na de aanslagen, zelfs overwoog om van job te veranderen. Hij zei ook dat hij een praktiserend moslim was, maar geen lof had voor terreurgroep IS. Hij ging niet akkoord met "kelen over te snijden, te vechten voor de islam" en zei dat hij niemand kende die akkoord ging met de filosofie van IS.

Over Ibrahim El Bakraoui, die hij kende vanop de middelbare school, zei hij dat hij nog contact had met hem nadat die uit de cel was gekomen, eind 2014, begin 2015, maar dat hij hem een laatste keer gezien had in de zomer van 2015, vlak voor El Bakraoui op vakantie naar Turkije trok.

Hij zei ook dat hij geruchten had opgevangen dat hij naar Syrië was vertrokken. In zijn verhoren merkte Ali El Haddad Asufi op dat hij gezien had dat het gedrag van Ibrahim El Bakraoui was veranderd: terwijl hij hem voordien beschouwde als een delinquent, was hij geradicaliseerd geworden.

Hij vermoedde dat zijn neef Oussama Atar, de vermoedelijke leider van de cel, hem beïnvloed had. Ook verklaarde hij dat El Bakraoui eerder positief stond tegenover IS.

De onderzoekster van de fgp Brussel die de rol van El Haddad Asufi in de rechtszaal besprak, merkte op dat hij in de loop van het onderzoek zijn verklaringen over Ibrahim El Bakraoui matigde. "Volgens de evolutie van zijn verklaringen, werd Ibrahim El Bakraoui steeds minder radicaal", voegde onderzoeksrechter Bernardo Mendez eraan toe.

Ali El Haddad Asufi, die op dat moment nog een blanco strafblad had, werd na zijn eerste arrestatie vrijgelaten. Maar op 9 juni van hetzelfde jaar werd hij weer opgepakt, toen het onderzoek was gevorderd.

Een van de redenen was een audioboodschap die gevonden werd in de laptop die in de Max Roosstraat werd gevonden, en waarin kamikaze Najim Laachraoui verklaart dat "een broer" signaleerde dat de ochtend van 22 maart "Amerikaanse, Russische en Israëlische vluchten" gepland waren. De speurders vermoeden dat dat El Haddad Asufi is geweest.

Bovendien bleek uit telefonieonderzoek dat hij Ibrahim El Bakraoui geholpen had in de zomer van 2015 nadat die aan de grens met Syrië opgepakt was in Turkije. Nadien werd hij samen met Ibrahim El Bakraoui gezien op bewakingsbeelden van het safehouse in de Kazernenlaan in Etterbeek.

Er volgde een tweede verhoor, waarna El Haddad Asufi deze keer wel aangehouden werd. Hij zei dat hij El Bakraoui niet meer beschouwde als goede vriend sinds de zomer van 2015 en dat hij daarom had gezegd dat hij niemand kende die IS genegen was. El Haddad Asufi ontkende ook dat hij de vluchten heeft aangewezen.

5.00 uur: Rol El Haddad Asufi toegelicht

Vermoed wordt dat El Haddad Asufi de leden van de terreurcel getipt heeft dat er de ochtend van de aanslagen in Brussels Airport vluchten naar de Verenigde Staten, Rusland en Israël zouden vertrekken.

Hij zou ook andere logistieke hulp verleend hebben aan zijn vriend Ibrahim El Bakraoui, zoals het zoeken naar safehouses en wapens. Bovendien hielp El Haddad Asufi hem naar Syrië te reizen.

Normaal zou donderdag de rol besproken worden van beschuldigden Smail en Ibrahim Farisi en van kamikaze Ibrahim El Bakraoui, maar het is twijfelachtig of dat nog zal gebeuren. Voor Ali El Haddad Asufi is al zeker zes uur uitgetrokken. Voor Smail en Ibrahim Farisi is dat respectievelijk 2.30 uur en 1 uur, voor El Bakraoui 3 uur.

De vertraging deze week is niet te wijten aan incidenten, zoals over de omstreden naaktfouilles. Wel nam onder meer de bespreking van de inhoud van de laptop die gevonden werd aan het safehouse in de Max Roosstraat in Schaarbeek meer tijd in beslag dan gepland.