Abrini durfde achtergelaten bom niet te ontmantelen

Op het assisenproces over de aanslagen in Brussel en Zaventem is het donderdag tijd voor het tweede luik van het verhoor, het kruisverhoor over de feiten. Het verhoor zal aanvangen met de feiten op 22 maart 2016, eerst de aanslagen in Brussels Airport en nadien die van Maalbeek.

18.19 Derde verdachte in Brussels terreuronderzoek blijft in de cel

De derde jongeman die vorige week maandag werd opgepakt in een Brussels terrorismeonderzoek, is donderdag voor de Brusselse raadkamer verschenen, en heeft zijn voorlopige hechtenis met een maand verlengd gezien. Dat meldt het federaal parket. De twee andere verdachten waren maandagnamiddag al voor de raadkamer verschenen, en de raadkamer had ook hun voorlopige hechtenis met een maand verlengd.

De drie mannen werden vorige week maandag opgepakt bij huiszoekingen in in Zaventem, Sint-Jans-Molenbeek en Schaarbeek, omdat ze volgens het federaal parket plannen zouden hebben gesmeed voor een terreuraanslag. Diezelfde avond werden in een Antwerps terreuronderzoek ook vijf personen opgepakt, van wie er vier onder aanhoudingsbevel werden geplaatst. Die groep zou plannen gemaakt hebben om politiekantoren aan te vallen, maar zou ook N-VA-voorzitter Bart De Wever in het vizier hebben gehad. De drie Brusselse verdachten zouden in contact hebben gestaan met de Antwerpse groep, maar welke linken er precies zijn, moet verder onderzoek nog uitwijzen.

In het Brusselse onderzoek werden twee verdachten, S. R. en K.H., in verdenking gesteld van deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie, terwijl de derde verdachte, A.D., in verdenking werd gesteld van deelname aan de activiteiten van een terroristische groep, het voorbereiden van een terroristisch misdrijf, het verspreiden van een boodschap met het oogmerk aan te zetten tot het plegen van een terroristisch misdrijf.

S.R. en A.D. verschenen maandag voor de raadkamer, donderdag was het de beurt aan K.H.

17.34 Verdediging over getuigenissen videoconferentie: 'Zoals foto Big Mac en Big Mac in echt'

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 heeft de verdediging zich donderdag gekant tegen een getuigenis via videoconferentie van vier gedetineerden die veroordeeld zijn in Frankrijk en daar in de cel zitten. Het gaat onder anderen om Ayoub El Khazzani, die levenslang kreeg voor de verijdelde aanslag in een Thalys-trein.

Het federaal parket vroeg vorige week om vier gedetineerden in Frankrijk op te roepen als getuige. Het gaat om Muhammad Usman en Adel Haddadi, die allebei veroordeeld werden door het speciale assisenhof over de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs, en om Ayoub El Khazzani en Bilal Chatra, die veroordeeld werden voor de verijdelde aanslag van 21 augustus 2015 in een Thalys-trein.

Ze wilden de vier laten getuigen via videoconferentie. Voorzitster Laurence Massart gaf daarop opdracht om hen voorafgaand om hun akkoord te vragen, zodat niet nodeloos tijd zou verloren gaan. Het federaal parket liet donderdag weten dat enkel El Khazzani akkoord ging met de videoconferentie. Voor de andere drie vroeg het parket om hen dan maar naar België over te brengen, mits de voorzitster daarvoor groen licht geeft. Maar uiteindelijk zei de voorzitster dat ze dan afziet van de getuigenis van de drie. Enkel de getuigenis van El Khazzani blijft dus over.

Jonathan De Taye, advocaat van beschuldigde Ali El Haddad Asufi, kantte zich donderdagmiddag tijdens een debat over de kwestie tegen de videoconferentie en pleitte voor een getuigenis in levende lijve. De Taye maakte de vergelijking tussen "de foto van een Big Mac van McDonald's en de Big Mac in het echt". "Het is niet hetzelfde, het is afzetterij", zei De Taye. Hij wou ook dat het parket stukken zou overmaken die bewijzen dat de Franse autoriteiten een overbrenging niet wenselijk zouden achten, wegens te duur en te gevaarlijk. Het parket, dat erop wees dat contacten met hun Franse collega's telefonisch waren verlopen, zei dat het dat zeker niet ging doen.

Ook Virginie Taelman, advocate van beschuldigde Bilal El Makhoukhi, pleitte ervoor om de vier in levende lijve te laten getuigen, ook al acht ze het net als De Taye goed mogelijk dat de getuigenissen niet interessant zullen zijn. Xavier Carrette, advocaat van beschuldigde Ibrahim Farisi, nam ook even het woord. "Ik ga niet zeggen dat het mij gestolen kan worden, met het oog op de verdediging van mijn cliënt, maar toch bijna. Als ze komen is het zeker zo dat er beneden een cellencomplex ligt dat aangenamer is dan de beschuldigdenbox", zei hij met een kwinkslag, verwijzend naar de verschillende beschuldigden die geregeld afwezig bleven.

Het hof nam de kwestie in beraadslaging. Uitspraak dinsdagochtend om 9 uur.

16.38 El Haddad Asufi verzweeg adres safehouse Kazernenlaan om zichzelf te beschermen

Beschuldigde Ali El Haddad Asufi heeft donderdagnamiddag tijdens het kruisverhoor bevestigd dat hij op de hoogte was van het safehouse in de Kazernenlaan toen hij op 24 maart 2016 een eerste keer werd opgepakt. Op de vraag waarom hij dat adres niet heeft doorgegeven tijdens zijn ondervraging, verklaarde El Haddad Asufi dat hij "niet zeker wist wie daar nog leefde" en zowel zichzelf als huurder Smail Farisi wou beschermen. "Alles wat te maken had met Ibrahim El Bakraoui was radioactief na de aanslagen", klonk het ook.

El Haddad Asufi werd door Ibrahim El Bakraoui op de hoogte gebracht van de onderduikadressen in de Kazernenlaan en de Max Roosstraat. Aldus omschreef assisenvoorzitster Laurence Massart hem als "vertrouwenspersoon" van Ibrahim El Bakraoui.

Daar ging El Haddad Asufi niet mee akkoord. Volgens hem zou de oudste El Bakraoui de adressen met hem gedeeld kunnen hebben, omdat hij niets met de cel te maken had.

Toch moest El Haddad Asufi erkennen dat hij op bepaalde ogenblikken niet de waarheid heeft verteld tegen de onderzoekers. Zo lichtte hij ze niet in over het safehouse in de Kazernenlaan. "Ik wou Smail niet in moeilijkheden brengen. Ik had op televisie de Max Roosstraat gezien en dacht dat de Kazernenlaan niets zou toevoegen, aangezien het maar om een kleine studio ging. Maar ik beschermde ook mezelf", aldus El Haddad Asufi.

El Haddad Asufi gaf ook opnieuw toe een sticker van de Federal Computer Crime Unit (FCCU) op een USB-stick met het testament van Ibrahim El Bakraoui te hebben gehangen, zodat onderzoekers bij een eventuele nieuwe huiszoeking de USB-stick over het hoofd zouden zien. "Ik deed dat omdat het om een problematische USB-stick ging. Problematisch in de zin dat de stick het testament van El Bakraoui bevatte en dat alles wat met hem te maken had, radioactief was."

Over een eventuele gedragsverandering bij de oudste El Bakraoui legde El Haddad Asufi tijdens zijn verhoren tegenstrijdige verklaringen af. Bij zijn eerste verhoor verklaarde hij dat hij inderdaad een verandering had vastgesteld, maar later zwakte hij dat af. "Ik gaf inderdaad toe dat ik een gedragsverandering had gezien, want hij had zich net opgeblazen", verklaarde hij donderdag. "Pas nadien kwam ik tot het besef dat hij zijn radicalisering naar buiten toe eigenlijk niet liet zien. Niemand heeft iets gezien. Ibrahim El Bakraoui wist hoe hij dingen moest verbergen door zijn achtergrond in de zware criminaliteit."

Ten slotte moest El Haddad Asufi ook toegeven Mohamed Bakkali te kennen. Bakkali wordt beschouwd als het logistieke meesterbrein achter de aanslagen in Parijs en werd daarvoor veroordeeld tot 30 jaar celstraf, waarvan hij zeker twee derde volledig moet uitzitten. "Ik had geen band met hem, maar kende hem via Ibrahim omdat ze samen elektro verkochten." Bovendien was hij ook op de hoogte dat Bakkali werd opgepakt in verband met de aanslagen in Parijs. "Ik was niet meteen op de hoogte van zijn arrestatie, maar vernam dat in december of januari. Maar er werd toen heel veel volk opgepakt in verband met de aanslagen in Parijs."

13.30 uur: Abdeslam herhaalt kritiek dat hij twee keer voor dezelfde feiten wordt berecht

Beschuldigde Salah Abdeslam heeft donderdag verklaard dat hij "door een pervers spel" moet terechtstaan op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016. Toen hem gevraagd werd of hij wist waarom het safehouse in Vorst gehuurd werd, herhaalde hij zijn kritiek van de dag eerder. Abdeslam argumenteert dat hij twee keer voor dezelfde feiten wordt berecht.

"Weet iemand waarom het safehouse in de Driesstraat in Vorst werd gehuurd", zo richtte voorzitster Laurence Massart zich tot iedereen in de beschuldigdenbox. Niemand antwoordde, waarna de voorzitster zich richtte tot Abdeslam.

"Ik weet het niet", antwoordde Abdeslam, net zoals verschillende andere beschuldigden eerder tijdens de ondervraging, die zich weinig details konden herinneren. "Ik ben een beetje de draad kwijt. Ik snap niet hoe de infractionele periode is opgedeeld. Waarom in twee of drie periodes? Krijg ik dan drie processen? Ik ben in Parijs veroordeeld. Toen ik na de aanslagen daar in het safehouse in de Henri Bergéstraat in Schaarbeek aankwam, vervoegde ik niet de cel van Brussel, maar die van Parijs. Ik had geen alternatief. Ik werd gezocht. Het is in die context dat ik de cel vervoegde. Ik wou aan niks deelnemen, geen 22 maart 2016. Ik snap de logica niet."

De voorzitster antwoordde dat het de kamer van inbeschuldigingstelling is die de infractionele periode bepaalt. "Waarom? Dat weet ik niet. Verdedig uzelf, antwoord op de vragen, dan begrijpen we u", zei Massart.

Abdeslam voerde nog aan dat hij zich kon inbeelden dat de jury hem zou veroordelen voor deelname aan de activiteiten van een terreurgroep, als ze hoorde dat hij in alle safehouses zat. "Maar je kan niet twee keer voor dezelfde feiten berecht worden. Door een pervers spel, te spelen met wetten en de infractionele periode te verdelen, gebeurt dat wel."

12.09 uur: Abrini haalt uit naar Staatsveiligheid: "Incompetente mensen"

Beschuldigde Mohamed Abrini heeft donderdag op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 tijdens het kruisverhoor geweigerd om te antwoorden op vragen over afgeluisterde gesprekken in de gevangenis van Brugge. Abrini antwoordde dat hij niet weet hoe Staatsveiligheid die gesprekken heeft kunnen afluisteren en dat er daar volgens hem "incompetente mensen" werken.

"Bij mijn terugkeer uit Syrië werd ik opgevolgd door Staatsveiligheid en toch hebben zowel Parijs als Brussel kunnen plaatsvinden", stelde Abrini. "Het zijn incompetente mensen." Eerder had assisenvoorzitter Laurence Massart verwezen naar een onderschept gesprek waarin Abrini verkondigde dat hij zich afvroeg waarom Ibrahim El Bakraoui de computer uit de Max Roosstraat, die een goudmijn bleek voor de speurders, niet in duizenden stukken had geslagen. Abrini stelde "geen idee" te hebben, maar gaf aan niet op vragen over de onderschepte conversaties te willen antwoorden.

In de gevangenis van Brugge had Abrini in 2016 verschillende gesprekken met Mehdi Nemmouche, de dader van de aanslag van 24 mei 2014 in het Joods Museum, en met medebeschuldigde Bilal El Makhoukhi.

11.55 uur: Abrini vermoedt dat Khalid Bakraoui in Maalbeek niet op knop duwde

Beschuldigde Mohamed Abrini vermoedt dat Khalid El Bakraoui, de kamikaze die zich opblies in metrostation Maalbeek, zich niet op die plek wou opblazen. "Ik denk niet dat hij op de knop heeft geduwd", zei Abrini donderdag op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016.

De voorzitster van het hof van assisen, Laurence Massart, vroeg Abrini tijdens zijn ondervraging ook naar de aanslag in Maalbeek. Abrini zelf verklaarde nochtans eerder dat hij niet wist dat Maalbeek een doelwit was. Hij wist wel dat er iets ging gebeuren, "omdat Khalid El Bakraoui de rugzakken met explosieven kwam halen" in de Max Roosstraat in Schaarbeek. Mogelijk gaat het om een naamsverwarring, want het onderzoek toonde aan dat het Osama Krayem was die de zakken kwam halen.

De voorzitster stelde Abrini de vraag of hij een idee had waarom El Bakraoui in Maalbeek overstapte van de derde naar de tweede wagon, alvorens zich op te blazen vlak nadat de metro weer vertrekt. Massart citeerde uit afgeluisterde gesprekken in de gevangenis, waarin Abrini zou verklaard hebben dat er "in de derde wagon meer Arabieren zouden gezeten hebben, en in de tweede wagon mensen met kostuum".

"Dat heb ik nooit gezegd. Hoe had ik het ook kunnen weten? Ik was er niet bij", antwoordde Abrini. Louter op basis van bewakingsbeelden die eerder getoond werden op het proces heeft Abrini wel zijn eigen theorie over de gebeurtenissen. Al moet die ook gerelativeerd worden, want hij was er niet bij. "Op de video is te zien dat Khalid El Bakraoui er moeite mee heeft dat de zak zo zwaar is. Hij beweegt voortdurend. Ik denk niet dat hij op de knop duwde. De ontploffing moet het gevolg zijn van een foute beweging. Het is bizar dat de ontploffing toen gebeurde, vlak na het vertrek."

11.51 uur: Abrini durfde achtergelaten bom niet te ontmantelen

Mohamed Abrini durfde naar eigen zeggen op 22 maart 2016 zijn niet ontplofte bom niet te ontmantelen. Dat zei hij donderdag tijdens de verhoren op het proces van de aanslagen in Brussels Airport en Maalbeek. "Ik denk dat het heel gevaarlijk was geweest om de batterijen weg te halen", zei hij.

Abrini moest volgens het plan als eerste zijn bom laten ontploffen, maar omdat hij aangaf niet te willen deelnemen, nam Ibrahim El Bakraoui zijn plaats in. Na de eerste ontploffing reed Abrini zijn kar met bom tegen een paal en ging hij opzij staan met zijn handen op zijn oren. Na de tweede bom liep hij weg uit de luchthaven.

"Waarom hebt u voor u vertrok uw bom niet ontmanteld?", vroeg voorzitter Laurence Massart. "Ik denk dat het heel gevaarlijk was geweest om de batterijen weg te halen. De drukknop zat vanonder in de zak, dat was een groot risico geweest", antwoordde Abrini. "Najim Laachraoui had uitgelegd hoe instabiel de explosieven waren. De kar tegen de paal duwen was al een risico." Daardoor bracht Abrini wel de overlevenden en de hulpverleners in gevaar, merkte de voorzitter op. "Dat wist ik. Er was paniek en stress overal." Nadat hij zijn zak achterliet, dacht Abrini naar eigen zeggen enkel aan vluchten uit de luchthaven, om terug naar Brussel te gaan.

Massart wilde nog weten of er een plan B afgesproken was voor moesten de zaken mislopen op 22 maart. "Neen, ze dachten dat er niemand ging overblijven, dat we alledrie gingen sterven", aldus Abrini. Hij gaf eerder op de dag wel aan dat kamikazes Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui een wapen bij zich hadden om bij een eventuele politiecontrole op de bom te schieten om die te laten ontploffen.

11.26 uur: Abrini wilde al "sinds lang voor aanslagen" terugkeren naar Syrië

Mohamed Abrini wilde al "sinds lang voor de aanslagen" terugkeren naar Syrië. Dat heeft hij donderdag gezegd tijdens zijn verhoor over de feiten van 22 maart. Nochtans had Abrini volgens de onderzoeksrechters tijdens een verhoor verklaard dat hij na Parijs niet wist wat hij zou kunnen gaan doen in Libië en Syrië.

Vooral Abrini kreeg donderdagochtend vragen over de feiten van 22 maart, aangezien Osama Krayem - die eveneens een bom niet liet ontploffen maar dan in Maalbeek - niet wil antwoorden op vragen.

Voorzitter Laurence Massart vroeg hem onder meer of hij schrik had toen de bommen ontploften. "Natuurlijk", antwoordde Abrini. De voorzitter wilde daarop weten of Abrini schrik had van de explosie of om opgepakt te worden door de autoriteiten. "Ik wilde al lang voor 22 maart terugkeren naar Syrië. Ik ging van appartement naar appartement na Parijs om niet gevat te worden", antwoordde Abrini. "Ik was ook voorzien voor Parijs, ook daar heb ik niet meegedaan."

Eerder op de dag had Abrini al verklaard dat hij nooit van plan was om zich op te blazen. "Ik ging akkoord met sommige zaken, maar niet met andere", had hij gezegd. Voorzitter Massart vroeg hem daarom of het voor hem wel aanvaardbaar leek om te vechten in een burgeroorlog in Syrië maar niet om hier burgers om te brengen. "Ik ben daar altijd duidelijk over geweest. Wat in Syrië gebeurt is wel legitiem, al ben ik ook niet met alles akkoord. Iedereen weet dat de vader van Bashar al-Assad de macht gegrepen heeft tijdens een staatsgreep." Abrini verklaarde ook dat in het kalifaat de regels van de islam gevolgd worden en dat hij in Raqqa scholen, winkels en ziekenhuizen zag en zei ook trots te zijn op zijn jonge broer, die in Syrië gevochten heeft en daar sneuvelde.

10.55 uur: "Ibrahim El Bakraoui beschikte over grootste bom in Zaventem"

Beschuldigde Mohamed Abrini heeft donderdag tijdens het begin van het kruisverhoor op het proces over de aanslagen verklaard dat kamikaze Ibrahim El Bakraoui over een grotere bom beschikte dan de anderen. "In zijn rugzak had hij nog een kookpot met 20 kilogram TATP", verklaarde hij. Daardoor zou de bom van El Bakraoui een stuk krachtiger geweest zijn.

De onderzoekers hadden in hun presentatie verklaard dat bij de aanslagen in Zaventem de drie terroristen - Ibrahim El Bakraoui, Najim Laachraoui en Mohamed Abrini - elk over 30 kilogram TATP beschikten. Wel had Ibrahim El Bakraoui als enige nog een mysterieuze rugzak bij zich. Volgens Abrini zat daar dus nog eens 20 kilogram TATP in.

Abrini herhaalde voorts dat hij nooit van plan was om zich op te blazen. "Ik ging akkoord met sommige zaken, maar niet met andere. De anderen dachten dat ik het ging doen, maar eigenlijk was dat helemaal niet het geval." Pas in de luchthaven zelf vertelt Abrini aan de anderen dat hij zijn bom niet tot ontploffing zal brengen. Dit deed hij, naar eigen zeggen, nadat hij in de rij vrouwen en kinderen had zien staan. "Die waren als het ware dubbel slachtoffer: van de buitenlandse politiek in het Westen en die van Islamitische Staat".

Daarna verklaarde Abrini net als gisteren/woensdag dat assisenvoorzitster Laurence Massart "niet in staat is om deze zaak te berechten", mede omdat ze onder "enorme druk" staat om de publieke opinie tevreden te stellen. Daarop repliceerde Massart door te stellen dat ze vastbenoemd is en daardoor "niets riskeert" op professioneel vlak. "We ervaren dus geen druk op onze carrières", klonk het kordaat.