Laptop Max Roosstraat was goudmijn: plannen voor aanslagen, IS-propaganda en testamenten

Op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016 stond woensdag normaal een presentatie op het programma over beschuldigde Ali El Haddad Asufi. Maar vrijwel de hele dag ging het toch weer over de laptop die gevonden werd aan de Max Roosstraat in Schaarbeek. Het toestel leverde de politie destijds een goudmijn aan informatie op. Uit telefoongesprekken die ze daarop terugvonden blijkt dat de terreurcel nog dacht aan een aanslag op de Eurostar en Thalys.

17:45 uur: 180 garageboxen en 220 kelders doorzocht, maar geen wapens gevonden

Er is jarenlang gezocht naar de wapens die de terreurcel achter de aanslagen van 22 maart 2016 achtergelaten heeft, met een vijftigtal huiszoekingsbevelen, waarbij ruim 180 garageboxen en 220 kelders zijn doorzocht. Dat heeft adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse gezegd op het assisenproces over de aanslagen.

Het ging woensdag in de vooravond vooral over de foto's die op de laptop stonden die gevonden werd in een vuilniszak aan het safehouse in de Max Roosstraat in Schaarbeek. Daarop waren enkele leden van de cel te zien, onder wie beschuldigde Mohamed Abrini, die met wapens poseerden voor een vlag van de Islamitische Staat. Op een andere foto stond hun wapenarsenaal uitgestald voor de IS-vlag.

De speurders vermoeden dat de foto's de dag voor de aanslagen van 22 maart 2016 genomen zijn. Vijf aanvalswapens die op de foto te zien zijn, zijn bijna zeven jaar later nog steeds spoorloos. Vanesse zei dat beschuldigde Bilal El Makhoukhi in een verhoor in juni 2022 alsnog heeft toegegeven dat hij de wapens samen met een vriend zou opgehaald hebben bij een derde persoon. Daarna zou hij die van box naar box verplaatst hebben.

El Makhoukhi zou daarvoor opdracht gekregen hebben van de terreurcel, die hoopte dat de wapens voor latere aanslagen gebruikt konden worden.

Een vijftigtal huiszoekingsbevelen, waarbij naast meer dan 180 garageboxen en 220 kelders nog verschillende huizen, opslagplaatsen en winkels zijn doorzocht, leverden dus geen wapens op, zei Vanesse. Wel boekten de speurders op 17 juni 2016 een relatief succes bij een huiszoeking in de gemeenschappelijke garages van een appartementsgebouw op de Tentoonstellingslaan in Jette, waar de cel een safehouse heeft gehad.

De speurders vonden daar een garagebox, waarvan bleek dat die gehuurd was door 'Mehdi Alaoui', een alias van Khalid El Bakraoui. De box was leeg, op een zak met meer dan 5.000 moeren na. Die vertoonden gelijkenissen met de moeren die gebruikt werden bij de bommen in Zaventem en Maalbeek. Bovendien werden op de poort sporen van explosieven gevonden.

De box was gehuurd op 1 oktober 2015 en de huur was zes maanden vooruitbetaald. Toen de eigenaar in april 2016 de huurder wou bereiken, kreeg die geen gehoor meer. Vanesse zei slechts "min of meer zeker" te zijn dat de wapens er gelegen hebben. "Waarom min of meer? We zijn niet zeker dat de wapens er ooit gelegen hebben. Het lijkt eerder om een relict te gaan van de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs."

15.15 uur: El Makhoukhi bekende in juni 2022 dat hij wapens van terreurcel ophaalde

Beschuldigde Bilal El Makhoukhi heeft tijdens een verhoor op 29 juni 2022 toegegeven dat hij de wapens van de Belgische cel ophaalde en ze heeft "verplaatst van schuilplaats naar schuilplaats". Dat heeft adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse bekendgemaakt tijdens het proces van de aanslagen van 22 maart 2016. Die informatie was niet opgenomen in de akte van beschuldiging en dus nog niet bekend.

Het gaat woensdag over de laptop gevonden in de vuilbak in de Max Roosstraat. Daarop vonden de speurders een goudmijn aan informatie, waaronder audiobestanden aan leider van de cel Oussama Atar en foto's van wapens in het appartement. Die kwamen deels overeen met die opgesomd in een audiobestand.

Ook zegt de auteur van de boodschap aan Atar, Najim Laachraoui, dat ene Imrane (de strijdnaam van El Makhoukhi) Atar zou contacteren om afspraken te maken rond het bewaren en doorgeven van de wapens aan eventuele andere broeders. Twee pistolen op de foto werden gevonden bij de lichamen van kamikazes Ibrahim El Bakraoui en Najim Laachraoui. De aanvalswapens werden nooit teruggevonden.

In nota's van de Staatsveiligheid werden gesprekken tussen Mohamed Abrini en Bilal El Makhoukhi bescrheven waarin die laatste had toegegeven te weten waar de wapens en het extra geld zich bevonden. El Makhoukhi heeft dat tijdens verhoren echter steeds ontkend. Tot op 29 juni 2022, toen een extra verhoor plaatsvond op vraag van El Makhoukhi. "Men heeft gebeld om me naar de Max Roosstraat te begeven, dus ik ben gegaan, op 21 maart. Ik ben binnengegaan, in het salon, toen waren de wapens er nog. Brahim heeft me gezegd dat er iemand was bij wie ik de wapens moest gaan halen."

Hij verklaarde ook dat hij de wapens na de aanslagen met een vriend ophaalde en ze met behulp van derden heeft verplaatst van schuilplaats naar schuilplaats. Wie hem geholpen heeft zal hij nooit vertellen, zei hij ook.

13.11 uur: Terreurcel voelde hete adem in nek, aanslagen slechts één dag op voorhand gepland

Op 16 maart, enkele dagen voor de audio-opname, zijn foto's verschenen van de broers-El Bakraoui in de krant La Dernière Heure, die (verkeerdelijk) geïdentificeerd worden als de voortvluchtigen na de schietpartij in Vorst een dag eerder. Abdeslam en Ayari zijn op 18 maart gearresteerd. De terreurcel voelt de hete adem van de politie en de pers in haar nek. Ze had "veel plannen" en "veel ideeën", maar de leden moeten actie ondernemen.

Laachraoui zet in de opname uiteen dat ze, naast het metrostation, voor Brussels Airport gekozen hebben als doelwit, omdat een broeder hen verteld had over Amerikaanse, Russische en Israëlische vluchten in de voormiddag. Om zo veel mogelijk slachtoffers te maken, zullen ze in de menigte opgaan en op het laatste moment, tegelijkertijd, op de knop drukken.

In een audiobestand, dat opgenomen werd op 21 maart 2016, leggen Najim Laachraoui en Ibrahim El Bakraoui aan Oussama Atar uit dat ze beslist hebben de aanslagen de volgende dag uit te voeren, in de voormiddag. Laachraoui spreekt van "vijf directe zelfmoordaanslagen met bom" op de luchthaven en de metro. El Bakraoui zegt dat ze handelen "uit angst om weg te rotten in een cel".

11.52: Terreurcel dacht nog aan aanslag op Eurostar en Thalys

Uit een nota, die wellicht als basis diende voor een audioboodschap van kamikaze Najim Laachraoui aan Oussama Atar, de vermoedelijke opdrachtgever uit Laken die verbleef in Syrië, blijkt dat de terreurcel nadacht over de Eurostar-trein in Engeland of de Thalys in Frankrijk als potentiële doelwitten. In de audioboodschap zelf kwam de Eurostar of Thalys niet expliciet ter sprake. Wel zei Laachraoui om plannen in Engeland te vergeten, wegens "te riskant".

Adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse zei voor het assisenhof dat een passage in de audioboodschap waarschijnlijk wel ingaat op de kwestie. Zo zegt Laachraoui om Engeland "te vergeten" wegens "te riskant". In diezelfde passage zegt hij dat Frankrijk wel interessant is, maar dat het goed zou zijn om daar voor een safehouse te zorgen, omdat heen en weer reizen "een te groot risico" zou zijn.

De audioboodschappen dienden als communicatie tussen de terreurcel in België en de opdrachtgevers van terreurgroep IS in Syrië. In een van de twee audioboodschappen die konden gerecupereerd worden uit de pc vallen enkele opvallende zaken op. Eerst en vooral is het zo dat alles voorgelegd wordt aan Oussama Atar, aangesproken met zijn strijdnaam 'Abu Ahmed', die uiteindelijk zijn zegen moet geven. Ook valt op dat de leden van de terreurcel nog explosieven zoeken, niet alleen TATP maar ook onder meer nitroglycerine.

Nog een opvallend element tot slot: Laachraoui zegt dat als de foto's van 'Walid' en 'Soeleiman', de strijdnamen van Khalid en Ibrahim El Bakraoui, in de pers zouden verschijnen, dat "alles dan gedaan" zou zijn. Het is pas op 16 maart dat de foto's van de twee in de krant La Dernière Heure verschijnen. De tweede audioboodschap, die op 21 maart is opgenomen, heeft dan ook een veel paniekerige toon.

05:00 uur: Woensdag verder over laptop Max Roosstraat, voordat rol El Haddad Asufi wordt belicht

De bespreking van de laptop zou normaal dinsdag de hele dag in beslag nemen. Maar de uiteenzetting ging uiteindelijk met ruim een halve dag vertraging van start. Zo moest in de voormiddag nog een stuk ingehaald worden van de dag ervoor, de presentatie over het onderzoek naar de schietpartij in Vorst.

Adjunct-hoofdonderzoeker Frédéric Vanesse gaat woensdagochtend verder met de voorstelling van de audioboodschappen aan 'Abu Ahmed' die opgenomen werden op de laptop. Dinsdag werd al een derde van een eerste audioboodschap van Najim Laachraoui voorgesteld, waarin te horen is hoe de kamikaze van Zaventem mogelijke doelwitten en pistes voor aanslagen voorstelde, zoals een bestelwagen volladen met 600 à 700 kilogram TATP en die tot ontploffing brengen.

Na de bespreking van de laptop gaat het over de rol die Ali El Haddad Asufi zou gespeeld hebben. Vermoed wordt dat El Haddad Asufi de leden van de terreurcel getipt heeft dat er de ochtend van de aanslagen in Brussels Airport vluchten naar de Verenigde Staten, Rusland en Israël zouden vertrekken. Hij zou ook andere logistieke hulp verleend hebben aan zijn vriend Ibrahim El Bakraoui, zoals het zoeken naar safehouses en wapens. Bovendien hielp El Haddad Asufi hem naar Syrië te reizen.

Na El Haddad Asufi komen - als de vertraging van de planning niet nog meer oploopt - later op de week de broers-Farisi aan bod, die zich de voorbije dagen lieten opmerken met incidenten in de zittingszaal.