Morgen getuigenissen van speurders Maalbeek

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 staan morgen normaal gezien de getuigenissen van de speurders en hulpverleners op de planning die na de aanslag in het metrostation van Maalbeek ter plaatse kwamen. De vraag is echter of de getuigen morgen al aan het woord komen, aangezien er opnieuw commotie is over de transfer van de beschuldigden. Assisenvoorzitter Laurence Massart had vandaag de politiediensten en het parket opgeroepen om de situatie over de gevangenentransporten te 'deblokkeren'.

17.25 Getuigenissen van speurders Maalbeek gepland voor morgen, als transfers niet weer roet in eten gooien

De getuigenissen hadden normaal gezien dinsdag van start moeten gaan, nadat voor Kerstmis de hulpverleners en speurders aan het woord waren gekomen die als eersten tussenkwamen in Zaventem.

Meteen 's ochtends klaagden de beschuldigden echter opnieuw over hun transfer van de gevangenis naar het Justitia-gebouw, waardoor het uiteindelijk heel de dag over die overbrenging ging. De kortgedingrechter besliste namelijk vorige week dat systematische naaktfouilles een schending zijn van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en dat eventuele fouilles gemotiveerd moeten worden.

Volgens de beschuldigden was er dinsdagochtend echter niets veranderd en de advocate van Salah Abdeslam dreigde ermee om conclusies neer te leggen indien de situatie aanhoudt. Uiteindelijk vroeg voorzitter Laurence Massart om contact op te nemen met een verantwoordelijke voor de transfers van de federale politie, maar die wilde dinsdag niet getuigen met ontbloot gezicht. Massart besliste daarop om de zitting te schorsen tot woensdagochtend, in de hoop dat tegen dan een verhoor van de politieagent kan plaatsvinden.

De federale politie liet dinsdagavond nog weten dat ze in de namiddag toelichting gegeven heeft bij de ministeriële richtlijn over het gevangenentransport en dat dit "nu verder besproken zal worden in de rechtbank".

Dinsdag legden de speurders en hulpverleners die het woord zullen nemen over de situatie in Maalbeek alvast de eed af, zodat hun getuigenis meteen kan starten wanneer de tijd rijp is.

16.45 Burgerlijke partijen gaan advocaat van Belgische staat aanschrijven voor uitleg

De burgerlijke partijen gaan de advocaat van de Belgische staat aanschrijven om uitleg te vragen over de positie van de staat in verband met het gevangenentransport. Dat zei Alexandre Wilmotte, die drie slachtoffers vertegenwoordigt.

"Worden er nog naaktfouilles uitgevoerd, worden die gemotiveerd? Ook wij willen als burgerlijke partijen een antwoord", zegt hij.

Ook wijst hij erop dat de rechten van de beschuldigden gerespecteerd moeten worden, maar dat ze de situatie niet mogen misbruiken voor andere doeleinden. Hij heeft er echter ook vertrouwen in dat de situatie zich wel zal oplossen en dat het proces verder sereen zal verlopen.

16u35: 'Ceci n'est pas un procès'

Slachtofferorganisatie Life4Brussels noemt de blokkering van het assisenproces over de aanslagen in Brussel en Zaventem surrealistisch. "Ceci n'est pas un procès", zei woordvoerder Gaetan Meuleman dinsdag.

"In Frankrijk ging het wel goed, waarom kan het hier dan niet? Er is een opeenvolging van problemen: eerst was het de beschuldigdenbox, nu het transport van de beschuldigden", zei Meuleman.

Volgens hem overheersen er gevoelens van "woede, teleurstelling en verdriet" bij de slachtoffers die aanwezig waren in de zaal. "Sommigen namen speciaal een dag verlof om naar hier te komen." Een eenduidig antwoord op de vraag wiens fout het is, heeft hij niet. "Maar in de eerste plaats is er de minister van Justitie, die zijn rol te spelen heeft", zei de Life4Brussels-woordvoerder.

Voor de voorzitster van het hof, die haar frustraties over de blokkering dinsdag niet verborg, klonk dan weer lof. Meuleman noemt de situatie "onbegrijpelijk". "Het is een fiasco, we proberen het te begrijpen", klonk het nog.

16u10: Advocaat burgerlijke partijen vindt schorsing goede beslissing

De burgerlijke partijen gaan de advocaat van de Belgische staat aanschrijven om uitleg te vragen over de positie van de staat in verband met het gevangenentransport. Dat zei Alexandre Wilmotte, die drie slachtoffers vertegenwoordigt.

Wilmotte vindt dat de voorzitter de goede beslissing heeft genomen om het proces tot woensdag te schorsen. Ook vindt hij dat Massart er alles aan doet om het proces op een serene manier te laten verlopen. "Eventuele conclusies zouden de procedures veel complexer maken", aldus Wilmotte. Hij zal zelf ook de Belgische staat aanschrijven, om uitleg te vragen over de positie rond de transfers. "Worden er nog naaktfouilles uitgevoerd, worden die gemotiveerd? Ook wij willen als burgerlijke partijen een antwoord", zegt hij.

Ook wijst Wilmotte erop dat de rechten van de beschuldigden gerespecteerd moeten worden, maar dat ze de situatie niet mogen misbruiken voor andere doeleinden. Hij heeft er echter ook vertrouwen in dat de situatie zich wel zal oplossen en dat het proces verder sereen zal verlopen

15u40: Voorzitter raakte geagiteerd

Ondanks de beslissing van de kortgedingrechter dat systematische naaktfouilles met kniebuigingen een vernederende behandeling uitmaken en dus strijdig zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, is er volgens de advocaten van de verdediging en beschuldigde Sofien Ayari dinsdag bij de herneming van het proces na het kerstreces niets veranderd.

Assisenvoorzitter Massart vroeg Gregory Moitroux, de coördinator van de presentatie van het onderzoek naar de aanslagen, uiteindelijk om de verantwoordelijken voor het transport te contacteren met vragen over het protocol voor de overbrenging van de gevangenen. Bij de herneming van het proces iets voor 15 uur bleek echter dat de verantwoordelijke van Directie bescherming (DAP) van de federale politie een advocaat onder de arm had genomen en niet wenste te getuigen met ontbloot gezicht.

Daarop deed assisenvoorzitter Massart een oproep aan zowel de politiediensten als de procureurs. "Ik nodig de minister, de politiediensten en de advocaten van de verdediging uit om rond de tafel te gaan zitten in een poging om de situatie te deblokkeren. Anders zal het proces zeker vertraging oplopen", aldus Massart die voor het eerst sinds het begin van het proces geagiteerd overkwam. De assisenvoorzitter besliste daarop om de zitting op te schorten en het proces morgen/woensdag om 9 uur te hernemen.

13u04: Voorzitter vraagt om verantwoordelijken federale politie te contacteren over transfer

Voorzitter Laurence Massart heeft dinsdagmiddag gevraagd aan Gregory Moitroux, de coördinator van de presentatie van het onderzoek naar de aanslagen, om contact op te nemen met de verantwoordelijken voor de transfer van de beschuldigden van het assisenproces bij de federale politie met vragen over het protocol van de overbrenging.

"De vraag is wat het protocol is voor de overbrenging van de beschuldigden en wat de individuele modaliteiten zijn", aldus voorzitter Massart. Ze vraagt aan de coördinator om voor 15.00 uur een antwoord te bieden, zodat beslist kan worden hoe het proces de komende dagen verder zal verlopen.

Massart las dinsdagochtend op vraag van de verdediging de beschikking voor van de kortgedingrechter over de transferomstandigheden van de beschuldigden. Omdat de systematische naaktfouilles, die volgens de kortgedingrechter een schending zijn van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, gewoon zouden doorgaan, liet de advocate van Mohamed Abrini weten geen mandaat meer te hebben van haar cliënt.

De advocate van Salah Abdeslam liet ook weten conclusies neer te leggen indien de omstandigheden niet veranderen. "We zitten dus geblokkeerd, daarom is mijn vraag dringend", zei Massart aan Moitroux. Die laatste beloofde om zo snel mogelijk terug te keren met een antwoord.

Dinsdag staan de getuigenissen op de agenda van de speurders en hulpverleners die als eersten ter plaatse aankwamen na de aanslag in metrostation Maalbeek. Afhankelijk van het resultaat van het onderhoud met de federale politie, kunnen die in de namiddag nog starten.

11u45: 'Veel dingen in de gevangenis die me niet plezieren'

Indien de naaktfouilles op dagelijkse basis blijven plaatsvinden, dan is het "onmogelijk om op het proces te verschijnen en op de vragen te antwoorden". Dat heeft beschuldigde Sofien Ayari dinsdag verklaard nadat uit de verklaringen van de advocaten van de verdediging was gebleken dat de naaktfouilles nog steeds plaatsvinden, ondanks de beslissing van de kortgedingrechter dat die een vernederende behandeling uitmaken en dus strijdig zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

"Er zijn veel dingen in de gevangenis die me niet plezieren", stak Ayari van wal. Maar de dagelijkse naaktfouilles met kniebuigingen vormen voor de beschuldigde het breekpunt. In zoverre dat hij verklaarde dat als die zullen blijven plaatsvinden, hij niet langer op het proces zal verschijnen en dus ook niet op de vragen zal antwoorden.

De kortgedingrechter liet de Belgische staat wel een opening door de fouilles op individuele basis te laten plaatsvinden en te verantwoorden. Volgens Ayari kregen de beschuldigden evenwel geen enkele verantwoording te horen. "Het is de nieuwe procedure", was het enige wat de agenten hem vertelden, klonk het.

Ayari liet weten niets te verliezen te hebben doordat hij bij eerdere veroordelingen al 50 jaar opliep, maar uit "respect" voor de slachtoffers en de burgerlijke partijen te willen verschijnen. Na de verklaring van Ayari besliste assisenvoorzitster Laurence Massart om de zitting kort op te schorten.

11u30: Naaktfouilles blijven doorgaan

Volgens de advocaten van de gedetineerde beschuldigden op het proces over de aanslagen in Zaventem en Brussel zijn de naaktfouilles dinsdag blijven doorgaan en kregen hun cliënten de boodschap dat dit zo zou blijven. Onder andere Laura Pinilla, advocate van beschuldigde Mohamed Abrini, zei dat haar cliënt geen specifieke motivering ontving. Hij zou zijn mandaat ingetrokken om zich te laten vertegenwoordigen op de zitting.

Bij de start van de zitting dinsdag las de voorzitter van het assisenhof de beschikking van de Brusselse kortgedingrechter voor van de zaak die de advocaten van zes beschuldigden hadden aangespannen. De kortgedingrechter verbood de dagelijkse naaktfouilles, die met hun systematische karakter een vernederende behandeling betekenen volgens het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Nadien kegen de advocaten van de verdediging het woord. Ze legden uit dat er niets veranderd is dinsdagmorgen en dat hun cliënten de boodschap kregen dat dit zou blijven doorgaan. Volgens advocaat Nicolas Cohen kreeg zijn cliënt Bilal El Makhoukhi louter de boodschap dat het om "protocol" ging. Van een specifieke, individuele motivering - waarbij de naaktfouilles nog wel mogelijk zouden zijn - was er geen sprake, klonk het.

Delphine Paci, advocate van beschuldigde Salah Abdeslam, stelde dat het recht op een rechtvaardig proces geschonden is. "Ze moeten een vernederende behandeling ondergaan, anders kunnen ze niet aanwezig zijn op hun proces", zei Paci. Ze legde de verantwoordelijkheid bij de minister van Justitie en bij de politie, omdat ze weigeren om de procedures aan te passen. "Ik betreur het. De minister moet zijn verantwoordelijkheid nemen", zei ze.

Hiernaar expliciet gevraagd door de voorzitster van het hof, kondigde Paci aan conclusies neer te leggen als het proces in deze omstandigheden gewoon zou doorgaan. Laura Pinilla, advocate van Abrini, zei dan weer dat ze geen mandaat meer had van haar cliënt. "Hij kan het niet aanvaarden dat zijn rechten weer geschonden zijn. Hij trekt zijn mandaat om zich te laten vertegenwoordigen in. Dit is een meer dan complexe situtie voor mij", zei ze.

Ook Jonathan De Taye, advocaat van beschuldigde Ali El Haddad Asufi, vroeg zich "in eer en geweten" af in hoeverre hij in deze omstandigheden zijn mandaat kan uitvoeren om zijn cliënt te vertegenwoordigen.

09u53: 'Transportvoorwaarden beschuldigden niet gerespecteerd'

Volgens Nicolas Cohen, de advocaat van beschuldigde Bilal El Makhoukhi op het proces over de aanslagen in Brussel en Zaventem, is de uitspraak in kort geding over de transportvoorwaarden van de beschuldigden "niet gerespecteerd" dinsdag. Dat zei hij bij de start van de zitting.

De Franstalige rechtbank van eerste aanleg in Brussel besliste vorige week in kort geding om de dagelijkse naaktfouilles die de beschuldigden op het assisenproces ondergaan te verbieden. Volgens de kortgedingrechter vormen die dagelijkse naaktfouilles een vernederende behandeling en zijn ze dus in strijd met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, omdat ze dagelijks en systematisch plaatsvinden en te verwachten valt dat ze gedurende het hele, maandenlange proces zullen plaatsvinden.

De kortgedingrechter legde de overheid een dwangsom op van 1.000 euro per overtreding, per beschuldigde. Die dwangsom wordt wel beperkt tot een maximum van 50.000 euro per beschuldigde.

In de beschuldigdenbox zetelen dinsdagvoormiddag slechts vier beschuldigden. Salah Abdeslam, Bilal El Makhoukhi en Ali El Haddad Asufi zijn afwezig en laten zich vertegenwoordigen door hun advocaat.

De overheid kon nog in beroep gaan tegen de beschikking van de kortgedingrechter. Maar intussen is ze wel uitvoerbaar.

Het hof nam zoals aangekondigd een week vakantie, nadat voor de kerstperiode de uiteenzettingen over het onderzoek naar de aanslagen van start waren gegaan.

Op 21 december kwamen de onderzoeksrechters aan het woord, net als de militairen, politiecommissaris en brandweermajoor die als eerste in Zaventem waren na de aanslagen. Op 22 december namen experts het woord die de eerste vaststellingen deden op de luchthaven. Voor het eerst werden erg expliciete beelden getoond van de dodelijke slachtoffers.

07u45: Geen naaktfouilles meer

Dinsdag gaan de presentaties voort, te beginnen met die over de eerste vaststellingen in Maalbeek - uitzonderlijk loopt de procesweek deze week van dinsdag tot vrijdag. Daarna zal worden overgegaan naar de tweede fase van de presentatie, die over het begin van het onderzoek zelf. Daarin komen ook de plaatsen aan bod waar de aanslagplegers samenkwamen om hun plannen te smeden en de safehouses, waar ze zich louter verschuild zouden hebben.

Een laatste fase tot slot behandelt specifieke thema's, zoals de kamikazes of de laptop die gevonden werd in de buurt van het appartement van de Max Roosstraat in Schaarbeek. De presentatie zou vier tot vijf weken in beslag nemen.

Het was tijdens de kerstvakantie ook wachten op de uitspraak van de kortgedingrechter in de zaak die zes beschuldigden aanspanden tegen de staat over de omstandigheden van hun overbrenging van de gevangenis naar het Justitia-gebouw.

Afgelopen donderdag raakte dan bekend dat de rechter besliste dat de beschuldigden niet meer dagelijks onderworpen mogen worden aan naaktfouilles, op straffe van een dwangsom van 1.000 euro per overtreding, per beschuldigde. De blinddoeken die de beschuldigden tijdens hun overbrenging moeten dragen zijn volgens de kortgedingrechter dan weer geen probleem.

De FOD Justitie liet weten de beslissing van de rechtbank te respecteren en de nodige stappen te zetten. Ook bekijkt ze of ze in beroep gaat tegen de beschikking. De voorzitter stelde vanwege het kort geding het verhoor van de beschuldigden, dat normaal gezien voor de kerstvakantie zou beginnen, uit tot later zodat de uitkomst van de procedure afgewacht kon worden zonder het proces te onderbreken. Beschuldigden Mohamed Abrini en Ali El Haddad Asufi gaven namelijk aan niet te willen spreken, zolang de transferkwestie niet is opgelost.

Assisenvoorzitter Laurence Massart heeft dinsdag bij de herneming van het proces over de aanslagen in Brussel de politiediensten en het parket opgeroepen om de situatie over de gevangenentransporten te "deblokkeren". "Sinds 30 november discussiëren we eindeloos over de voorwaarden voor het transport. Het proces loopt goed en we zitten op schema, maar de blokkage zit telkens bij de transfervoorwaarden", verklaarde Massart. Het proces werd daarna opgeschort tot woensdagochtend.

Ondanks de beslissing van de kortgedingrechter dat systematische naaktfouilles met kniebuigingen een vernederende behandeling uitmaken en dus strijdig zijn met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, is er volgens de advocaten van de verdediging en beschuldigde Sofien Ayari dinsdag bij de herneming van het proces na het kerstreces niets veranderd. Assisenvoorzitter Massart vroeg Gregory Moitroux, de coördinator van de presentatie van het onderzoek naar de aanslagen, uiteindelijk om de verantwoordelijken voor het transport te contacteren met vragen over het protocol voor de overbrenging van de gevangenen. Bij de herneming van het proces iets voor 15 uur bleek echter dat de verantwoordelijke van Directie bescherming (DAP) van de federale politie een advocaat onder de arm had genomen en niet wenste te getuigen met ontbloot gezicht. Daarop deed assisenvoorzitter Massart een oproep aan zowel de politiediensten als de procureurs. "Ik nodig de minister, de politiediensten en de advocaten van de verdediging uit om rond de tafel te gaan zitten in een poging om de situatie te deblokkeren. Anders zal het proces zeker vertraging oplopen", aldus Massart die voor het eerst sinds het begin van het proces geagiteerd overkwam. De assisenvoorzitter besliste daarop om de zitting op te schorten en het proces morgen/woensdag om 9 uur te hernemen.