Olivier Vandecasteele, de Brusselaar die in Iran gevangenzit

De Belgische politiek buigt zich momenteel over een uitwisselingsverdrag tussen België en Iran. Dat kan grote gevolgen hebben voor Olivier Vandecasteele, die al sinds eind februari in complete isolatie zit in een Iraanse cel. De 41-jarige man heeft een tijdje in Brussel gewoond, waar hij ook werkte voor Dokters van de Wereld. Een portret.

Zowel dinsdag als woensdag debatteren kamerleden over een uitwisselingsverdrag met Iran. Zo'n verdrag moet het mogelijk maken om Iraniërs die in België gevangenzitten, te wisselen met Belgen die opgesloten zitten in Iran.

Heel wat waarnemers linkten dit verdrag aan het dossier van de VUB-gastprofessor Ahmadreza Djalali, die al sinds 2016 in de gevangenis zit en ter dood veroordeeld is. Maar nu blijkt dat er nog een link is.

'Geen bed'

Sinds 24 februari zit ngo-medewerker Olivier Vandecasteele (41) vast in de beruchte Evingevangenis in Teheran, de hoofdstad van Iran. "Hij zit in volledige isolatie", zegt Olivier Van Steirtegem, een vriend van Vandecasteele en de brug tussen diens familie en de pers. "De eerste drie maanden had hij zelfs geen bed. Hij krijgt nu enkel linzen, aardappelen en suiker te eten, geen fruit of andere groenten."

Vandecasteele is daardoor al vijftien kilo afgevallen en in slechte gezondheid. Bezoek krijgt hij niet, ook niet van de twee Iraanse advocaten die de familie voor hem heeft aangesteld.

"Die advocaten moeten nog goedgekeurd worden door de Iraanse overheid", zegt Van Steirtegem. "Ze kunnen hem nu niet bezoeken of zijn dossier niet eens lezen. Er is zelfs nog geen officiële aanklacht meegedeeld door de Iraanse autoriteiten." Volgens Belgisch minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) wordt Vandecasteele verdacht van spionage, "maar er is niet de minste aanwijzing dat dit berust op feiten", aldus de minister.

De Belgische ambassadeur in Teheran heeft wel al kort Vandecasteele kunnen spreken. "Twee keer vijf minuten, en telkens waren er andere mensen bij", aldus Van Steirtegem.

Gestudeerd in Brussel

Van Steirtegem is een van de beste vrienden van Vandecasteele, en kent hem, en de familie, al 23 jaar lang. Het is in die hoedanigheid dat hij de pers te woord staat. "Ik heb met hem gestudeerd aan Saint-Louis in Brussel", zegt hij. "Sindsdien zijn we vrienden. Hij woonde voor het werk vaak in het buitenland, maar telkens als hij terug in België was, bleef hij bij mij slapen. We gingen ook samen op vakantie."

Vandecasteele is een wereldburger, die meteen na zijn studies in de humanitaire sector aan het werk ging. Eerst in Lyon, en daarna voor Dokters van de Wereld in Kaboel en Mali. In 2012 keerde hij terug naar Brussel, van waaruit hij verder de activiteiten in Mali coördineerde. In die hoedanigheid leerde Emmy Deschuttere, woordvoerder van Dokters van de Wereld hem kennen.

"Hij is professioneel, intelligent en perfectionistisch. Een harde werker ook. Dat zie je ook aan zijn verdere professionele parcours. Maar het was in die tijd ook gewoon een heel toffe collega waarmee ik een paar keer op stap ben geweest: naar feestjes in de Beursschouwburg en zo. Hij is een echte muziekliefhebber. Hij woonde in het centrum, boven de Carrefour op de Vismarkt."

Maar in 2015 ging hij weer verder, deze keer naar Iran, waar hij voor een Noorse ngo Afghaanse vluchtelingen hielp aan zorg en voeding. Sinds maart 2021 woonde hij echter weer in België.

Negatief reisadvies

Wel ging hij in februari terug naar Iran, maar dan om privéredenen. Dat is relevant omdat voor Iran al een tijdje een negatief reisadvies geldt. "Maar hij had zijn hele leven daar opgebouwd, hij woonde daar, en moest nog wat zaken afhandelen: zijn appartement, zijn inboedel enzovoort."

Van Steirtegem hoopt uiteraard dat Vandecasteele snel wordt vrijgelaten. "Ik voel me er superslecht bij, zenuwachtig ook. Zijn twee zussen en zijn ouders zijn uitgeput en erg triest. Ze maken zich uiteraard grote zorgen." Een partner of kinderen heeft Vandecasteele niet.

Voor Van Steirtegem moet een ruil mogelijk zijn. "Als dat de prijs is die moet betaald worden. De Belgische autoriteiten moeten alles eraan doen om Olivier vrij te krijgen."