Pleidooi verdediging: 'Abdeslam was symbool geworden'

Op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016 beginnen dinsdag de pleidooien van de verdedigingen. Delphine Paci en Michel Bouchat, advocaten van Salah Abdeslam, bijten de spits af.

17:06 Verdediging Abdeslam vraagt hem enkel vrij te spreken voor moord en poging tot moord

De verdediging van beschuldigde Salah Abdeslam vraagt om hem enkel vrij te spreken voor moord en poging tot moord in een terroristische context. Dat zei zijn advocaat, Michel Bouchat, dinsdag op het assisenproces over de aanslagen van 22 maart 2016.

Voor deelname aan de activiteiten van een terroristische organisatie vroeg Bouchat niet expliciet om de vrijspraak. "We laten dat aan uw beoordeling over", zei Bouchat aan de jury, waarna hij eraan toevoegde dat er volgens hem ook daarvoor onvoldoende elementen zijn.

13.07 uur: "Fouten in requisitoir openbaar ministerie"

Volgens de advocaten van Salah Abdeslam zaten er fouten in het requisitoir van het openbaar ministerie. "Men maakt er een juridische soep van", zei Delphine Paci.

Na een beheerste start van haar pleidooi, verhief Paci voor het eerst haar stem toen ze terugblikte op de uiteenzetting van de aanklagers op 1 juni.

Onder meer over wapens, vingerafdrukken op wapens en de aanwezigheid van Abdeslam in een "samenzweringsappartement" zou het parket verkeerde informatie hebben gegeven, zei ze. "Ik ben er kwaad over. Een dossier zit vol elementen en onze rol is die te interpreteren en een visie te verdedigen. Maar dan op basis van feiten. Hier heeft men er een rommeltje van gemaakt. Ik moest meer tijd besteden aan het detecteren van fouten, dan aan de voorbereiding van mijn pleidooi", foeterde ze.

"Wees waakzaam", richtte Paci zich tot de jury. "Ik zou willen dat u niet het beeld van hem (Abdeslam, red.) in gedachten neemt dat van hem gemaakt is in de media." De werkelijkheid zou helemaal anders zijn, aldus Paci.

Paci ging ook kort in op de jeugd van Abdeslam, "een jongen uit Molenbeek" die een goede jeugd had in een middenklassegezin, werkte voor de vervoersmaatschappij MIVB maar zijn job verloor. Via zijn broer radicaliseerde hij.

12.24 uur: Paci verwijt OM "juridische shopping" en gebrek aan loyauteit

Het parket heeft aan "juridische shopping" gedaan en is niet loyaal. Dat zei Delphine Paci, advocate van Salah Abdeslam, dinsdag tijdens haar pleidooi op het proces van de aanslagen van 22 maart 2016.

Paci begon haar pleidooi met een terugblik op het proces over de aanslagen van Parijs, waarvoor Abdeslam levenslang kreeg, en het proces over de Driesstraat, waarvoor hij 20 jaar cel kreeg voor moordpoging in een terroristische context en verboden wapenbezit. Ze wees onder meer op de tijdslijn van de verschillende onderzoeken tegen Abdeslam.

Zo liep er een onderzoek door de Franse onderzoeksrechter vanaf 14 november 2015 en begon er op 15 maart 2016, de dag van de dodelijke schietpartij tijdens de politie-inval in de Driesstraat, een onderzoek naar poging tot moord in een terroristische context. "Ze wisten op dat moment nog niet wie er in de safehouses zat, maar het appartement was gehuurd door Khalid El Bakraoui en er hing een IS-vlag", aldus Paci.

Op 18 maart, de dag dat Sofien Ayari en Abdeslam werden opgepakt na hun vlucht uit de Driesstraat, werd er ook een onderzoek gestart naar deelname aan de activiteiten van een terroristische groep. Op 22 maart werd ook een onderzoek gestart naar de aanslagen van Brussel. "Drie onderzoeken lopen parallel en er is maar één partij die toegang heeft tot alle gegevens: het federaal parket."

Om de terroristische context te belichten in het dossier van de Driesstraat, werden er bovendien stukken van de dossiers van Parijs en Brussel toegevoegd. "En vervolgens vroeg het parket iets heel vreemds: om het dossier Dries door te verwijzen naar de correctionele rechtbank, voor moordpoging in terroristische context en wapenbezit, voor feiten binnen onze infractionele periode. Het onderzoek naar deelname aan de activiteiten van een terroristische groep liep ondertussen voort, dat slaat op niets. Een dossier moet volledig zijn om een oordeel te kunnen vormen", aldus Paci. "De enige verklaring is dat Abdeslam veroordeeld moest worden voor het proces van Parijs."

Op 23 april 2018 volgde het vonnis van de Driesstraat, terwijl het onderzoek naar deelname aan een terroristische groep nog steeds liep. "Federaal procureur Paule Somers vroeg in 2017 om dat onderzoek voort te zetten. Maar waarom op dat moment? Als het toch zo duidelijk was dat Abdeslam betrokken was bij de aanslagen in België. De procureur had die info al maanden."

Paci verweet het parket verschillende onderzoeksrechters te hebben aangesteld om dezelfde feiten te berechten. Dat doet men niet, omdat er dan een zekere concurrentie ontstaat tussen de onderzoeken, aldus Paci. Het verwijt dat de verdediging tijdens het onderzoek geen procedures heeft opgestart, vindt Paci oneerlijk. Zowel zij als Michel Bouchat waren toen nog niet de advocaten van Abdeslam. Dat gebeurde pas in juli-augustus 2022. "Dat is juridische shopping. Als ze zo overtuigd waren van de deelname aan de activiteiten van de terreurcel, hadden ze de dossiers moeten samenvoegen", aldus Paci.

De advocate verweet het parket ook dat het tijdens zijn requisitoir elementen naar boven haalde van voor de infractionele periode, die begint op 1 december 2015. Het gaat bijvoorbeeld om het feit dat Abdeslam voor de aanslagen van Parijs verschillende leden van de cel ging ophalen na hun verblijf in Syrië. En dat terwijl voor het proces van Parijs gezegd werd dat het onmogelijk was om één proces te organiseren voor de aanslagen van Parijs en Brussel, omdat er geen enkele gemeenschappelijke aanklacht is in de twee dossiers.

"Er is een probleem met de loyauteit van de procureurs. Ze hebben er alles aan gedaan om mijn cliënt in verdenking te stellen. Ze hebben gevraagd om elementen opnieuw en opnieuw te onderzoeken", aldus Paci. Ze benadrukte ook dat de onderzoeksrechters Abdeslam nooit in verdenking hebben gesteld voor moord, enkel voor deelname aan de activiteiten van een terreurgroep. Toch hebben de raadkamer en de kamer van inbeschuldigingstelling, die volgens Paci zeker het volledige lijvige dossier niet hebben gelezen, hem doorverwezen naar assisen voor moord en poging tot moord in een terroristische context.

11.46 uur: "Abdeslam teruggekeerd in box om dat hij meende dat hij toch eerlijk proces kreeg"

In de loop van haar pleidooi hamerde Paci op het belang om vast te houden aan de rechtstaat, ook in moeilijke momenten. "Anders heeft het terrorisme gewonnen", zei ze. Paci herinnerde vervolgens aan de saga van de naaktfouilles met kniebuigingen. Midden maart werd uiteindelijk gestopt met de kniebuigingen, na een uitspraak van het Brusselse hof van beroep. De naaktfouilles zelf bleven wel doorgaan.

Paci had destijds meermaals aangevoerd dat de fouilles met kniebuigingen Abdeslams recht op een eerlijk proces in het gedrang brengen. Volgens haar zouden zijn mensenrechten geschonden worden als hij zijn proces wou bijwonen. Er werd zelfs gesuggereerd dat het een aanleiding zou kunnen zijn voor een cassatieberoep.

De advocate wees er dinsdag in haar pleidooi op dat het niet veel gescheeld had of het proces was zonder Abdeslam verlopen. Zo had hij nog in januari verklaard dat hij zou wegblijven tot de dag dat de uitspraak valt. Maar hij keerde dus uiteindelijk terug in maart, toen de kniebuigingen stopten. "We hadden toen kunnen doorgaan, met het neerleggen van conclusies en dergelijke, maar hij wilde dat niet", zei zijn advocate. "Hij meende dat hij toch een eerlijk proces kreeg."

11.00 uur: "Abdeslam was symbool geworden"

Delphine Paci pleitte dat Abdeslam na de aanslag in Parijs "een symbool" was geworden, en dat hij daardoor ook voor de aanslagen Brussel en Zaventem werd vervolgd.

Paci legde bij aanvang van haar pleidooi aan de jury uit dat haar rol niet is om Abdeslam te laten ontkomen, maar wel om te verzekeren dat hij een correct proces krijgt. "We zullen dus zaken zeggen, zelfs al zijn ze moeilijk om te horen en gaan ze in tegen de publieke opinie."

Ze riep de jury op om te oordelen op basis van de feiten. De advocate ging al snel terug naar de aanslagen in Parijs, in november 2015. Abdeslam werd daarvoor al veroordeeld.

Tijdens de aanslagen in Zaventem en Brussel zat hij al vier dagen in de gevangenis. Abdeslam zei tijdens het proces in Brussel al dat hij met de aanslagen van 22 maart niets te maken heeft.

Paci probeerde de jury ervan te overtuigen dat Abdeslam in Parijs te streng werd gestraft. Hij kreeg er levenslang zonder mogelijkheid om vervroegd vrij te komen. De advocate wees erop dat Oussama Atar, die wordt gezien als het brein van de aanslagen, dezelfde straf kreeg. "Ik hoop dat u het met mij eens bent dat zij niet hetzelfde profiel hebben", zei Paci.

Atar is ook beschuldigde in Brussel, maar zit niet op de beschuldigdenbank. Hij is wellicht omgekomen in Syrië. Paci stelde vragen bij het onderzoek en het proces in Parijs. Het geheim van het onderzoek werd geschonden, want alles verscheen meteen in de media, zei ze. Politici waren openlijk uit op wraak.

Op het proces kwamen experts die in het voordeel van de verdediging konden spreken, volgens haar niet aan bod. De deliberatie duurde 2,5 dagen en "het arrest was bijna copy-paste van de aanklacht", aldus Paci.

5.00 uur: Pleidooien verdediging

De pleidooien van de verdediging zouden aanvankelijk vorige donderdag starten, maar door een aanpassing van de agenda en een extra dag voorbereidingstijd voor de advocaten beginnen ze pas dinsdag.

Na de advocaten van Abdeslam dinsdag, nemen woensdag Jonathan De Taye en Jean-Christophe De Block, advocaten van Ali El Haddad Asufi, het woord. Donderdag beginnen de pleidooien over Bilal El Makhoukhi, gespreid over twee dagen. Donderdag neemt Nicolas Cohen het woord, maandag 26 juni volgt Virginie Taelman.

Op dinsdag 27 juni komen twee beschuldigden aan bod. Laura Pinilla en Stanislas Eskenazi pleiten voor Mohamed Abrini, en Gisèle Stuyck en Jane Peissel voor Osama Krayem.

Woensdag volgen Laura Severin en Isa Gultaslar voor Sofien Ayari, en donderdag Juliette en Vincent Lurquin voor Hervé Bayingana Muhirwa. Vrijdag, normaal gezien de rustdag van het hof, is er volgende week toch zitting, met de pleidooien van de advocaten van Smail Farisi, Michel Degrève, Fabian Lauvaux en Cassandra Steegmans.

Op maandag 3 juli tot slot pleiten Xavier Carrette en Sophie Berger voor Ibrahim Farisi. Carrette gaf vorige week aan dat hij voor zijn cliënt, voor wie het openbaar ministerie de vrijspraak vraagt, maar kort zal pleiten. Daardoor kan maandag ook gestart worden met de replieken. Daarna volgen de eventuele laatste woorden van de beschuldigden, waarna het hof in beraad gaat over de vraag van de schuld.

De uitspraak volgt later in juli. In september komt het hof dan opnieuw samen voor de debatten over de strafmaat.