Proces gaat voort met moraliteitsgetuigen Bayingana Muhirwa

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 staan dinsdag nog enkele moraliteitsgetuigen op het programma van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa. Het gaat onder anderen om een dominee van een protestantse kerk in Brussel, die met jongeren werkte en met families in moeilijkheden, en in die hoedanigheid in contact kwam met Bayingana Muhirwa.

17.07 Nederlandse vader en zoon uit wapendossier ontkennen dat ze El Haddad Asufi kennen

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 hebben vader en zoon V.G., twee Nederlanders die in verband gebracht werden met het leveren van wapens aan de terreurcel voor de aanslagen in Parijs, dinsdag getuigd dat ze beschuldigde Ali El Haddad Asufi nooit hebben gezien. Ze hebben ook ontkend zelf iets te maken te hebben met wapentrafiek.

Zoon Rick (35) en vader Richard V.G. (62) stapten dinsdagmiddag nonchalant de zaal binnen. De vader was daarbij zelfs zachtjes aan het fluiten. "Ik weet begot niet waar het hier over gaat", zei de zoon, toen de voorzitster hem vroeg of hij een familieband had met een van de beschuldigden. Nadat de twee Rotterdammers zichzelf hadden voorgesteld, kwam voorzitster Laurence Massart meteen to the point. "Kent u Ali El Haddad Asufi?", vroeg ze. "Nee", zei de ene. "Nooit gezien", antwoordde de andere. "Ik steek er mijn hand voor in het vuur", zei vader Richard.

De vader kreeg vervolgens de vraag of hij woonde op een adres dat El Haddad Asufi op 28 november 2015, kort voor de aanslagen in Parijs, had ingevoerd in zijn gps. "Nee, daar heb ik kantoor", antwoordde die. Hij zei dat ernaast wel een "Marokkanenkroeg" lag. "Maar dat heb ik allemaal al twee jaar geleden in Parijs uitgelegd (op het assisenproces over de aanslagen van 13 november 2015, red.)."

Federaal procureur Bernard Michel vroeg aan zoon Rick of die Servische vrienden had. "Ik heb overal vrienden. Rotterdam is multicultureel", klonk het. Kende hij een zekere Reda Kriket of Anis Bahri? "Nee", klonk het alweer.

In zijn commentaar verduidelijkte de procureur achteraf dat bij de arrestatie van Kriket in zijn broekzak een briefje gevonden werd met daarop de naam 'Rick', tussen haakjes 'Serviër', en een nummer dat door de politie aan Rick V.G. gelinkt werd. Bij Kriket en Bahri, die deel uitmaakten van de terreurcel in het Franse Argenteuil die in de nasleep van de aanslagen in Zaventem en Maalbeek opgerold werd, werd een groot arsenaal aan wapens, explosieven en munitie gevonden. De procureur trok een parallel tussen die terreurcel en de cel in Brussel, en voerde aan dat die cel de "broers in Frankrijk" waren waarnaar kamikaze Najim Laachraoui verwees in een audioboodschap.

Aan vader Richard vroeg de procureur nog om te bevestigen dat hij zich in Ecuador bevond ten tijde van de aanslagen in Parijs, zoals hij verklaard had in Parijs. "Elk jaar ga ik drie maanden naar Ecuador", antwoordde hij. "We kunnen gerust zijn dat het niet is om een cocaïnetrafiek te regelen?", vroeg de procureur. "Waarom zit ik eigenlijk hier?", vroeg de vader, die als getuige verhoord werd. "Ik heb daar een dochter wonen."

Zoon Rick ontkende vervolgens dat hij woonde op een tweede adres dat gevonden werd in de gps van El Haddad Asufi. De advocaat van El Haddad Asufi, Jonathan De Taye, wou nog weten of ze bekendstaan als leveranciers van oorlogswapens in het milieu van het grootbanditisme in Nederland. "Wij? Nee", antwoordde zoon Rick.

Toen De Taye de vader vroeg of hij misschien bekendstond voor een veroordeling wegens verboden wapenbezit, antwoordde die dat hij twee keer neergeschoten werd. Eén keer was in een bar in de jaren tachtig, een andere keer door de politie toen die hem als ex-militair beledigd zou hebben. De Taye verontschuldigde zich met een kwinkslag dat ze dan voor niets opgeroepen zijn om te komen getuigen, waarna hij in zijn commentaar felle kritiek uitte, omdat zijn cliënt er volgens hem onterecht van beschuldigd wordt dat hij hielp zoeken naar wapens voor de terreurcel. El Haddad Asufi heeft altijd volgehouden dat hij die dag cannabis ging kopen in Rotterdam.

De twee Nederlanders verlieten de zaal op gelijkaardige manier als ze gekomen waren. Vader Richard stak zijn duim op naar de advocaat van El Haddad Asufi, waarna hij zachtjes fluitend de zaal verliet.

18.44 Abdeslam is "geen ernstig zieke, pervert, psychopaat", zegt Parijse psychiater

Beschuldigde Salah Abdeslam is "geen ernstig zieke, geen grote pervert en geen grote psychopaat" met een onwrikbare overtuiging. Dat heeft de Franse psychiater Daniel Zagury dinsdag verklaard op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016. Evenmin heeft hij een fragiele, kwetsbare persoonlijkheid. Eerder zit hij ergens tussen die twee uitersten in. "Hij heeft zelf de keuze gemaakt te ontmenselijken in een project van massamoord", stelt de psychiater, maar "de systematische mens heeft de mens niet helemaal doen verdwijnen".

In het kader van het proces over de aanslagen van 13 november 2015 in Parijs hadden Zagury en zijn collega Bernard Ballivet in 2021 een 2,5 uur durend gesprek met Abdeslam in de gevangenis van Fleury-Mérogis. In dat gesprek toonde hij zich bezorgd om over zichzelf te spreken, twijfelachtig over wat hij wel en niet wou vertellen. Hij aanvaardde de expertise om een bepaalde complexiteit en menselijkheid aan te tonen, om niet verward te worden met het beeld dat van hem werd opgehangen in de pers.

Dinsdag lichtte de Parijse psychiater zijn bevindingen toe voor het assisenhof. Radicalisering noemde hij "een programma dat voor jou denkt": het voorziet antwoorden op alle vragen, het geeft zin aan het leven, maar ook aan de dood. "Bij radicalisering worden zeer verschillende persoonlijkheden gerekruteerd. Na de radicalisering zijn ze allemaal dezelfde, qua overtuigingen, gedrag en uitspraken", legde Zagury uit. Hij vergeleek geradicaliseerden dan ook met papegaaien, want "als je hen een vraag stelt, weet je al wat het antwoord zal zijn".

Hoewel Abdeslam volgens de psychiater alle regels van het islamisme zonder nuance toepaste en getuigde van een totaal engagement voor de terreurgroep Islamitische Staat, hadden de psychiaters "niet de indruk tegenover een papegaai te zitten die zijn litanie opzei", zei Zagury. "We hadden de indruk dat hij - en dat is een term die we veel gebruikt hebben - een schommeling vertoonde." Zo stelde Abdeslam enerzijds dat hij "niet ongevoelig" was voor het lijden van de families van de slachtoffers, maar anderzijds zag hij de slachtoffers als "het gevolg van een eerste kwaad van het Franse leger" en zichzelf als "een soldaat van de Islamitische Staat", zei Zagury. Bovendien voelde hij de nood "te herhalen dat hij niemand gedood heeft, dat hij geen bloed aan zijn handen heeft".

De psychiater zag op het proces in Parijs twee verschillende mannen: een die zijn daden opeiste en een andere die vriendelijk antwoordt op de vragen en meewerkt. "Is hij A of is hij B? Hij is beide", besloot Zagury. Abdeslam staat zijns inziens dan ook voor de keuze "om opnieuw de kleine jongen uit Molenbeek worden, niet beter of slechter dan een andere, ofwel een soldaat van God te blijven", besloot de psychiater.

13.47 uur: Dominee barst in tranen uit voor assisenhof: "Hervé maakte inschattingsfouten"

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 is een dominee van een protestantste kerk in Brussel, die dichtbij de familie van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa (38) staat, dinsdag in tranen uitgebarsten toen hij het hof vroeg "genade" te hebben. Volgens hem maakte Bayingana Muhirwa door zijn voorgeschiedenis, de Rwandese genocide die hij overleefde, inschattingsfouten.

Dinsdagochtend stond de zitting in het teken van de moraliteitsgetuigen van Bayingana Muhirwa. Een dominee van een protestantste kerk in Brussel, die de familie van de beschuldigde goed kent en zelfs twee jaar lang hun buur was, getuigde dat hij vanuit zijn job vaak werkt met Rwandezen die getraumatiseerd zijn door de genocide in 1994. Hij leerde de signalen herkennen van trauma's waarvan ze zich vaak zelf niet bewust zijn, en zei dat velen hun traumatische herinneringen onderdrukken.

Ze zoeken ook andere milieus op dan de Rwandese. Daar laat hun inschattingsvermogen hen vaak in de steek. "Dat is ook het geval bij Hervé en veel van zijn familieleden", zei de man.

Op het einde van zijn getuigenis las de man een boodschap voor die hij voorbereid had. Hij toonde daarin zijn medeleven met de slachtoffers, zei dat hij zich "schaarde aan hun zijde". Maar ook zei hij aan het hof dat rechtvaardigheid gepaard moet gaan met "genade". Hij vroeg om rekening te houden met het lijden van jongeren als Bayingana Muhirwa, waarna hij in tranen uitbarstte.

De dominee zei dat die omstandigheden ertoe geleid hebben dat hij "inschattingsfouten" maakte. Maar een publiek gevaar is hij niet, klonk het. "Het zou onrechtvaardig zijn om hem het gewicht van de aanslagen te laten dragen", zei hij.

11.19 uur: "Niks, absoluut niks kan verklaren wat gebeurd is", zegt neef Bayingana Murhirwa

"Niks, maar dan ook absoluut niks in het verleden van Hervé, in het gedrag dat hij had voor of na zijn bekering, in zijn persoonlijkheid, absoluut niks, niks, kan verklaren wat er gebeurd is, wat hij gedaan heeft." Dat heeft de neef van beschuldigde Hervé Bayingana Muhirwa, die op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 opgeroepen is als moraliteitsgetuige, dinsdag benadrukt voor het assisenhof.

De neef, die acht jaar ouder is dan Bayingana Muhirwa en de beschuldigde heeft zien opgroeien, scheen dinsdagochtend zijn licht op zijn kindertijd in Rwanda, zijn jeugd en gezinssituatie in België en zijn bekering tot de islam als volwassene. Hij omschreef Bayingana Muhirwa als kalm en gereserveerd, evenwichtig en standvastig, hulpvaardig en een beetje naïef. Dat hij betrokken zou zijn bij de aanslagen op Zaventem en Maalbeek, kwam voor de neef als een donderslag bij heldere hemel.

"Het begrijpen is moeilijk en ik denk dat het nog moeilijker is om uit te leggen waarom ik het niet begrijp", legde hij uit op vraag van Vincent Lurquin, de advocaat van Bayingana Muhirwa. "Hervé is geen kleine delinquent. Als iemand eerst een kleine delinquent is en dan een grote delinquent wordt, dat is makkelijk te begrijpen. Als iemand ontworteld is en daarom in grote problemen komt, dat verklaart zichzelf", legde de man uit. Maar dat was helemaal niet het geval bij zijn neef, liet de man uitschijnen.

"Misschien kan je nooit iemand echt kennen, dat kan ook. Maar wat betreft de manier waarop ik met hem geleefd heb, zijn familiale situatie, zijn gedrag - en ik val in herhaling - zie ik absoluut niks om dat te verklaren. Zoals ik zei, begrijp ik het tot op de dag van vandaag niet", besloot hij.