Slachtoffers komen aan het woord op terreurproces

Het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 gaat maandag een nieuwe fase in, met de getuigenissen van slachtoffers. Deze week komen de slachtoffers van Brussels Airport getuigen, vanaf volgende week woensdag staan de slachtoffers van metrostation Maalbeek op het programma. Enkel Salah Abdeslam heeft maandag de zaal verlaten.

18.10: Vrouw slachtoffer: we hadden tien minuten later naar de luchthaven kunnen vertrekken

Voorzitter Laurence Massart heeft maandag op het assisenproces van de aanslagen van 22 maart 2016 een verklaring voorgelezen van de echtgenote van slachtoffer Bruce Baldwin, die niet aanwezig kon zijn op het proces. "We hadden tien minuten later kunnen vertrekken, een andere weg kunnen nemen en dan hadden we vastgestaan in de file", aldus de Amerikaanse.

De vrouw werkte op het moment van de aanslagen voor de missie van de VS bij de NAVO. Haar echtgenoot zou op 22 maart 2016 naar de VS vliegen om er een maand bij zijn familie door te brengen.

"Niemand zou achtervolgd mogen worden door de simpele herinnering van het vervoeren van haar echtgenoot naar de luchthaven. Door de beslissing om de snelste weg te nemen naar de luchthaven, door de snelle kus voor hij vertrok met zijn valies. Dat zou men zich allemaal niet mogen herinneren. Net als het vreselijke lawaai dat volgde", aldus de echtgenote.

"Er waren momenten waarop ik gedesoriënteerd was, waarin ik mijn lichaam verliet. Ik leefde in een mist, een droom, en daarin leefde Bruce nog. Maar het was geen droom, het was een constante nachtmerrie terwijl ik niet sliep", aldus de vrouw. Ze vertelde ook over plotse flashbacks naar reizen in Syrië, kampeertrips naar de Grand Canyon en een verblijf in Israël. "Maar het waren geen blije herinneringen, enkel een herinnering aan het feit dat hij er niet meer is."

"Indien Bruce een natuurlijke dood gestorven was, dan had ik een gezond verdriet gehad. Niet het gevoel dat scheermessen in mij snijden", aldus de vrouw nog. "De moord op Bruce heeft mijn DNA overhoop gegooid."

18.08 Paralympiër Béatrice de Lavalette getuigt over moeilijke strijd na ontwaken uit coma

De Frans-Amerikaanse atlete Béatrice Lasnier de Lavalette (23), die beide benen verloor bij de aanslag in Brussels Airport, heeft maandag voor het assisenhof in Brussel getuigd over haar moeilijke strijd terug. Ze lag een maand in coma en onderging tientallen operaties, maar ze slaagde er uiteindelijk in om vijf jaar later deel te nemen aan de Paralympische Spelen in Tokio. Vandaag stelt ze het goed: "Ik heb hard gewerkt op het mentale."

De Lavalette getuigde dat ze die ochtend naar haar familie zou terugreizen voor de voorjaarsvakantie. Ze had net haar broer aan telefoon gehad, en gezegd dat hij moest gaan slapen omdat het midden in de nacht was in de VS, toen naast haar de bom ontplofte. "Ik herinner me alleen het duister en het gevoel dat ik omhoog werd geworpen", zei ze, terwijl ze de tranen niet kon bedwingen. Het volgende moment lag ze op grond in de vertrekhal, haar linkerbeen in een vreemde positie.

De Lavalette zag naast haar een nog levende vrouw liggen, van wie het haar in brand stond. In een reflex probeerde ze die met haar handen te doven. De vrouw greep daarop haar hand en bleef die vasthouden, tot de eerste hulpverleners arriveerden de vrouw meenamen. De Lavalette lieten ze liggen. "Ik begreep pas later dat er in zo'n omstandigheden een soort triage gebeurt. Ik had blijkbaar code rood gekregen: waarschijnlijk zou ik het niet overleven. Maar op dat moment dacht ik bij mijzelf: waarom helpen ze mij niet?"

Nadat verschillende hulpverleners waren gepasseerd, wist ze toch de aandacht te trekken van een brandweerman, die hulp ging zoeken voor haar. Hulpverleners brachten haar naar buiten, waar ze zich plots ontzettend moe voelde. Op dat moment dacht ze dat ze gered was. "Maar iemand zei me voortdurend dat ik wakker moest blijven. Het was mijn laatste herinnering van die dag. Mijn volgende herinnering was toen ik een maand later wakker werd in het ziekenhuis."

De Lavalette getuigde dat ze vier maanden in het ziekenhuis op intensieve zorg lag, en een twintigtal operaties onderging, gevolgd door nog eens vijf weken op de revalidatiedienst. Daarna was er een vakantie van vijf weken, waarvan ze zei dat die haar leven veel beter heeft gemaakt.

Ze haalde uiteindelijk de Olympische Spelen, maar eerst maakte ze nog een depressie door in haar eerste jaar aan de universiteit. Ook moest ze in maart 2019 opnieuw acht maanden in het ziekenhuis, met opnieuw een tiental operaties, omdat ze zware doorligwonden had.

12.14u: Medische experts schetsen herstel van slachtoffers

Op het proces over de aanslagen van 22 maart 2016 zijn medische experts maandagvoormiddag komen getuigen over het lange herstel dat veel slachtoffers wachtte. Daarbij ging het er ook over dat de sociale zekerheid veel kosten op zich neemt, maar dat er ook veel "verborgen kosten" zijn.

Anesthesist-reanimist Serge Jennes, in 2016 hoofd van het brandwondencentrum in Neder-over-Heembeek, getuigde dat er de ochtend van de aanslagen al vanaf 08.35 uur slachtoffers toestroomden. De eersten kwamen naar het ziekenhuis op een geïmproviseerde manier, bijvoorbeeld via een taxi. Later kwamen slachtoffers met zwaardere verwondingen toe. Jennes zei dat het centrum van 08.30 tot 16.00 uur 23 patiënten ontving.

De meeste slachtoffers waren voor 8 à 10 procent verbrand, maar er was ook iemand van wie het lichaam voor 40 procent verbrand was. Slachtoffers die in kritieke toestand verkeerden hadden dikwijls een veelheid aan verwondingen door metalen fragmenten. "In België hadden we hier nooit eerder mee te maken. Als legerarts had ik dit wel al gezien in Afghanistan", zei Jennes.

Jennes legde uit dat er per percentage brandwonden 1 à 2 dagen ziekenhuisverblijf gerekend wordt. "Voor iemand die voor 40 procent verbrand is, is dat dus 40 à 80 dagen", zei Jennes. Voor de ergst getroffen slachtoffers wacht nadien een lange revalidatie, "van maanden tot jaren". Jennes sprak van "martelaren" vanwege de ernst van hun verwondingen.

Revalidatiearts Thierry Lejeune legde uit dat het programma voor ieder slachtoffer anders is, maanden tot jaren kan duren. Een heel team, van zorgkundigen en verplegers, tot neuropsychologen en logopedisten, omkadert de slachtoffers.

Lejeune zei nog dat de Belgische sociale zekerheid veel kosten vergoedt, zeker in vergelijking met andere landen, ook al is het een "zeer complex" systeem. Wel klonk het dat er veel "verborgen kosten" zijn. Iemand die herstelt van zware brandwonden kan bijvoorbeeld zelf nog moeilijk rijden.

09.41u: Abrini en Krayem blijven in de beschuldigdenbox

Mohamed Abrini en Osama Krayem blijven maandag in de beschuldigdenbox. Voor Krayem is dat de eerste keer sinds de eerste dag van het proces. Enkel Salah Abdeslam heeft maandag de zaal verlaten.

Abrini had vrijdag voor de kortgedingrechter, tijdens de zitting in beroep over de transfervoorwaarden, aangekondigd dat hij wel aanwezig zou zijn voor de getuigenissen van de slachtoffers. Hij komt al weken niet meer naar zijn proces uit protest tegen de overbrengingsvoorwaarden en in het bijzonder de naaktfouilles die de beschuldigden dagelijks moeten ondergaan.

Voor Krayem is de situatie anders: hij zegt niet te protesteren tegen de transfervoorwaarden, maar gaat toch elke dag terug naar het cellencomplex. Dat hij maandag wel aanwezig is, is dus opvallend.

Salah Abdeslam kondigde midden januari aan dat hij in de cel blijft tot de transfervoorwaarden veranderen. Hij deed dat nadat hij naar eigen zeggen een slag in het gezicht kreeg van de politie.

Naast Abdeslam zijn ook Smail en Ibrahim Farisi, die als vrije mannen verschijnen, maandagochtend niet aanwezig op het proces.

Maryse Alié, advocate van slachtoffercollectief Life4Brussels, had de beschuldigden vorige week tijdens haar commentaar op de voorstelling van het onderzoek opgeroepen om de slachtoffers "niet voor een lege stoel te laten getuigen".

05.00u: Nieuwe procesweek, nieuwe fase van het proces

Voor de getuigenissen van slachtoffers echt van start gaan, is er maandagvoormiddag nog een kort luik met medische experts. Zo komen een revalidatiearts en een psychiater getuigen over de gevolgen van de aanslagen voor slachtoffers.

In de namiddag is het aan de eerste drie slachtoffers van de aanslag in Zaventem. Deze week en begin volgende week staan er zo meer dan vijftig getuigenissen op het programma van slachtoffers in Brussels Airport.

De voorbije tweeënhalf maanden stonden in het teken van de voorstelling van het onderzoek. Dat luik werd donderdag afgerond, met de commentaren van parket, burgerlijke partijen en verdediging op die voorstelling.